Το δεύτερο μέρος της σειράς δημοσιευμάτων, που εγκαινίασε την περασμένη Κυριακή η «Σ» για τα γεγονότα του Ιουλίου και του Αυγούστου 1974, τα οποία στηρίζονται σε πρωτογενείς πηγές από τα βρετανικά έγγραφα που βρίσκονται στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο για την κυπριακή τραγωδία αλλά και αντίστοιχα αμερικανικά
ΜΕΡΟΣ Β΄
20 Ιουλίου 1974 – Ο Δρ Χένρι Κίσινγκερ, παρόλες τις διαφωνίες του, όπως αναφέρθηκε στο Α΄ μέρος των παρουσιάσεών μας («Σ» 16/7/2023), τελικά ακολούθησε τη βρετανική πολιτική στο Κυπριακό, καθώς το Κυπριακό δεν ήταν και δεν είναι αμερικανικό θέμα, αλλά Βρετανικό/Κοινοπολιτειακό. Και ό,τι έκανε ή δεν έκανε ο Κίσινγκερ το ξεκαθάριζε πρώτα με τον Τζέιμς Κάλλαχαν. (Για τον ρόλο Κίσινγκερ/Λονδίνου θα ακολουθήσει αναφορά στο τελευταίο κεφάλαιο).
Η τουρκική εισβολή με την υποστήριξη και της Μόσχας
1) Το ρωσικό πρακτορείο Tass στις 20 Ιουλίου 1974 έδωσε μεγάλη δημοσιότητα στη διάσκεψη Τύπου του Ετζεβίτ, ότι «οι επιχειρήσεις» του ήταν επιτυχείς και ότι «αυτές δεν ήταν πράξεις εισβολής, αλλά πράξεις εναντίον μιας εισβολής η οποία είχε ήδη λάβει μέρος».
2) Αποκάλυψη του Arif Hasan Tahsin (Arif Hodja), πρώην διοικητή της ΤΜΤ, δάσκαλου, συγγραφέα και αρθρογράφου στην «Αφρίκα» στα κατεχόμενα, στις 22.3.2011 από το δίγλωσσο πρόγραμμα του ΡΙΚ Biz:
«Όταν η Τουρκία αποφάσισε να επέμβει επικοινώνησε με τους Σοβιετικούς και ο πρέσβης της Σ. Ένωσης ρώτησε τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας κατά πόσο μετά την εισβολή η Κύπρος θα παρέμενε μέλος του κινήματος των Αδεσμεύτων. Όταν πήρε θετική απάντηση έδωσε τη συγκατάθεσή του για την επέμβαση…» (Αυτό είχε πει και ο Δρ Χ. Κίσινγκερ στον Κινέζο συνάδελφό του «Η Μόσχα είπε στους Τούρκους να εισβάλουν» («Σημερινή» 14.1.1999).
3) Επιβεβαίωση και από έγγραφο της αμερικανικής CIA ημερ. 22 Ιουλίου 1974 με τίτλο USSR-CYPRUS «Οι Σοβιετικοί έχουν εγκρίνει την τουρκική εισβολή της Κύπρου, αλλά έφεραν ένσταση σε αλλαγή του πολιτικού στάτους κβο της Κύπρου…Επέκριναν την ελληνική «επιθετικότητα», αλλά δικαιολόγησαν την τουρκική επέμβαση ως αναγκαία για την προστασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας…». (Πηγή – USIB United States Intelligence Board – Approved for Release 2007/03/28 – CIA- RDP). (Για την προετοιμασία μιας τουρκικής εισβολής επίσης στο τελευταίο κεφάλαιο των παρουσιάσεών μας).
20 Ιουλίου – Ο ψεύτης Ετζεβίτ προς ΝΑΤΟ
Σε έγγραφό του, που κυκλοφόρησε στο ΝΑΤΟ για τους στόχους της εισβολής στην Κύπρο, ο ψεύτης και δόλιος Ετζεβίτ πούλησε ειρηνικούς σκοπούς, ως εγγυήτρια η Τουρκία της νομιμότητας του κράτους, ότι οι Ελληνοκύπριοι που ήταν πιστοί στην ανεξαρτησία της Κύπρου να μην είχαν ανησυχία και ο κύριος σκοπός ήταν να επιτευχθεί η ασφάλεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα δίχως διάκριση μεταξύ των δύο κοινοτήτων και αναφέρθηκε σε συνεταιρισμό…
Και αυτά όταν από τις 17 Ιουλίου 1974 είχε ήδη ενημερώσει τη βρετανική κυβέρνηση για τα πραγματικά του σχέδια εισβολής και στις 18 Ιουλίου 1974 τον Αμερικανό απεσταλμένο Τζόζεφ Σίσκο. Συγκεκριμένα, στη δεύτερή τους συνάντηση το απόγευμα απαίτησε από τον Σίσκο: δημιουργία δύο αυτόνομων προσωρινών κυβερνήσεων στην Κύπρο, μια για κάθε κοινότητα. Νέο νομικό καθεστώς με τους εγγυητές της συνθήκης. Η τουρκική κοινότητα θα είχε ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα αεροδρόμια και λιμάνια ή όλα να διοικούνταν από κοινού…
Και στις 20 Ιουλίου ότι «δεν θα σταματούσαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις προτού επιτευχθούν κάποιοι στόχοι. Ζήτησε από την αμερικανική κυβέρνηση να αφήσει την Τουρκία να κάνει όπως ήθελε, αντί να τη σταματούσαν από το να πολεμήσει, όπως έκαναν το 1964…».
20 Ιουλίου Callaghan/Kissinger – Συμφώνησαν όχι στην ανάμειξη του ΝΑΤΟ…
Βρετανοί/Αμερικανοί πιέζουν την Αθήνα να μην αντιδράσει!
20 Ιουλίου – Η χούντα ισχυριζόταν ότι υπήρξε συμπαιγνία μεταξύ Λονδίνου και Άγκυρας και οι Βρετανοί προσπάθησαν με διάφορες δικαιολογίες να την καθησυχάσουν για το αντίθετο.
Εν τω μεταξύ, συντονισμένοι Βρετανοί και Αμερικανοί πίεζαν ασφυκτικά τους Έλληνες να μην απαντήσουν στην τουρκική εισβολή, δίδοντας ουσιαστικά χρόνο στην Τουρκία να παγιώσει την κατάσταση, ελπίζοντας ότι σε 48 ώρες θα κατάφερνε τον στόχο της, όπως πίστευαν οι Βρετανοί και είχε απαιτήσει ο Ετζεβίτ…
Ο Σίσκο, με την επιστροφή του από την Άγκυρα στην Αθήνα, μαζί με τον Αμερικανό Πρέσβη στην Αθήνα Χένρι Τάσκα πήγαν στο ελληνικό Υπ. Άμυνας, όπου παρευρέθηκαν σε συνεδρία Συμβουλίου Πολέμου και έδωσαν αυστηρές προειδοποιήσεις εναντίον οποιασδήποτε ενέργειας, προσπαθώντας να συγκρατήσουν (όπως έκανε και ο Βρετανός Πρέσβης στην Αθήνα Σερ Ρόπιν Χούπερ) τη χουντική κυβέρνηση από το να αντιδράσει στην τουρκική εισβολή… Υπήρξαν διαφωνίες μεταξύ των χουντικών… Ο αναπληρωτής Υπ. Εξωτερικών Κ. Κυπραίος δέχθηκε την εισβολή φτάνει να μην ξεπερνούσε τις 24 με 48 ώρες!…
22 Ιουλίου – Φόρεϊν Όφις: διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή λύση
Στις 22 Ιουλίου ο Τζέιμς Κάλλαχαν ζήτησε και πήρε επειγόντως αξιολόγηση από το Φόρεϊν Όφις, ως προς τον προσανατολισμό «λύσης» που έπρεπε να ακολουθήσει σχετικά και με τα βρετανικά συμφέροντα. Το έγγραφο ετοιμάστηκε με μεγάλη βιασύνη, όμως το περιεχόμενό του είναι υψίστης σημασίας, γιατί εκθέτει τη συνοχή της βρετανο-τουρκικής πολιτικής από το 1955 μέχρι σήμερα. Αποφάνθηκαν διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή γεωγραφική λύση. Μελέτησαν και μια άλλη ενδιαφέρουσα εναλλακτική λύση -που είχε ξανασυζητηθεί το 1958, το 1964 αλλά και πιο πριν μετά τη Συνθήκη της Λοζάνης, όμως απορρίφθηκε σε όλες τις περιπτώσεις- εκείνη της πλήρους μετακίνησης των Τουρκοκυπρίων από την Κύπρο…
22 Ιουλίου – Πρώτη συνάντηση Κίσινγκερ/Μακαρίου
Ο Κίσινγκερ συναντήθηκε ιδιωτικά με τον Μακάριο για 1 ώρα και 20 λεπτά. Ο Μακάριος παρέδωσε στον Κίσινγκερ χειρόγραφο σημείωμα με έξι προτάσεις για επίλυση του Κυπριακού, συμπεριλαμβανομένων αιτημάτων για επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων και τη δημιουργία μεικτής αστυνομικής δύναμης στο νησί με ίση εκπροσώπηση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων… Τις προτάσεις του έδειξε και στον Βρετανό Πρέσβη στην Ουάσιγκτον, Σερ Πίτερ Ραμσμπόθαμ, που κάλυπταν και πρόθεση να κήρυττε την Εθνική Φρουρά παράνομη…
23 Ιουλίου – Οι Βρετανοί το μυαλό και οι Αμερικανοί τη γροθιά
Δύο αποκαλυπτικές τηλεφωνικές συνομιλίες μεταξύ του Δρα Κίσινγκερ και του Βρετανού πρέσβη στην Ουάσιγκτον Σερ Πίτερ Ραμσμπόθαμ.
1) Όταν ο Κίσινγκερ ενημερώθηκε ότι ο Κάλλαχαν θα προχωρούσε την ίδια μέρα στη Γενεύη Ι δίχως την Ελλάδα, ενοχλημένος ρώτησε: «Μα γιατί τέτοια βιασύνη; Καταρχήν ελπίζω να μην κάνετε τίποτα δίχως να μας μιλήσετε. Εμείς δεν κάναμε βήμα δίχως να σας μιλήσουμε. Έστω και αν αφήνουμε εσείς να βάζετε το μυαλό και εμείς τη πυγμή (γροθιά), θα ήταν καλό (να μας μιλήσετε πρώτα). Δεύτερον, δεν βλέπω αυτόν τον καταναγκασμό για αυτή τη συνάντηση… Kάντε το ξεκάθαρο στους ανθρώπους σας… Σίγουρα όλα τα μέρη πρέπει να παρευρεθούν, προτού κάνουμε οτιδήποτε. Ό,τι και να συμβαίνει στην Ελλάδα πρέπει να δοθούν 48 ώρες να βρουν τα πόδια τους. Εξ όσων γνωρίζω δεν έχουν πρωθυπουργό… Δεν νομίζω, ο Ετζεβίτ θα πεθάνει από καρδιακή προσβολή αν δεν υπάρξει Διάσκεψη.» (Η υπογράμμιση της συγγραφέως).
«Βρετανο-τουρκικό gang-up»
2) «Κίσινγκερ: Θέλω να ξέρεις ότι άρχισα να είμαι ανήσυχος με το Λονδίνο…. Μιλώντας με τον Ετζεβίτ, μού είπε ότι έχει συμφωνήσει με τον Κάλλαχαν ότι θα είναι στη Γενεύη αύριο το βράδυ. Εκτός και αν ακούσει διαφορετικά από τους Έλληνες. Όμως, οι Έλληνες δεν είναι εις θέση να απαντήσουν. Και δεν υπάρχει τρόπος να το διευθετήσετε αυτό δίχως εμάς και αν πάνε σόλο, εμείς θα τραβήξουμε πίσω… Είναι απαράδεκτο η ελληνική δημοκρατική κυβέρνηση να βρεθεί αντιμέτωπη με μια βρετανο-τουρκική επιβουλή (gang-up). Το καλό που σου θέλω είναι να το ξεκαθαρίσεις στο Λονδίνο, ότι νομίζω οι επικοινωνίες μεταξύ μας έχουν σπάσει πλήρως και υπενθύμισέ τους ότι εγώ δεν έκανα βήμα δίχως να πάρω τη συγκατάθεση του Κάλλαχαν (clearing it with Callaghan)… Δεν θέλω Διάσκεψη δίχως τους Έλληνες.
Δεν θα είμαστε εκεί και δεν θα έχουμε τίποτα να κάνουμε με μια βρετανο-τουρκική— (αφαιρέθηκε η λέξη)… Είναι ανήθικο να ζητάς από μια νέα κυβέρνηση που δεν έχει ακόμα συγκροτηθεί να πάει εκεί να διαπραγματευτεί. Αυτή είναι η ανησυχία μας. Εφόσον το αποτέλεσμα δεν θα είναι καλό για την Ελλάδα δεν πρέπει σίγουρα να φαίνεται — και μάξιμουμ αδυναμία… Όποια παραχώρηση κάνουν θα φαίνεται ως εκβιασμός». (Η υπογράμμιση της συγγραφέως). (Πηγή: US Dept of State Review authority Robert H. Miller Date/Case ID: 01 June 2006 200102979). (Η λέξη gang-up μεταφράζεται ως «επιβουλή», εφόσον εμπεριέχει τη έννοια της δολιότητας/συνομωσίας).
Γενεύη Ι
Τελικά, ο Υπουργός Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας της Βρετανίας -ως μίας από τις εγγυήτριες δυνάμεις- διοργάνωσε την πρώτη Διάσκεψη στη Γενεύη, για να αποφασιστεί η κατάπαυση του πυρός. Ξεκίνησε στις 25 Ιουλίου και ώρα 15.30 μ.μ., στο σπίτι του εκεί βρετανού πρέσβη, μεταξύ της βρετανικής αντιπροσωπίας από το Φόρεϊν Όφις με επικεφαλής τον Κάλλαχαν και των αξιωματούχων του ΟΗΕ Roberto Guyer και Rémy Gorgé. Συνεχίστηκαν με την τουρκική και ελληνική αντιπροσωπία, που αποτελούσαν ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Τουράν Γκιουνές, με τους συμβούλους του και ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Γεώργιος Μαύρος, με τους δικούς του. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν συμμετείχε.
Στις 30 Ιουλίου ο Τζέιμς Κάλλαχαν, ο Γεώργιος Μαύρος και ο Τουράν Γκιουνές υπέγραψαν μια νερόβραστη διακήρυξη, ότι για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στην περιοχή της Δημοκρατίας που ήλεγχαν «αντίθετες στρατιωτικές δυνάμεις» (δεν ονόμαζαν τουρκικά στρατεύματα κατοχής), αυτές έπρεπε να σταματήσουν την προέλαση στις 30 Ιουλίου και ώρα 22.00 μ.μ.
Κατέγραψαν κάποιες ενέργειες που έπρεπε να γίνουν κ.τ.λ. αλλά το κυριότερο είναι η αναγνώρισή τους ότι στη Δημοκρατία της Κύπρου υπήρχαν δύο αυτόνομες διοικήσεις μiα της ελληνοκυπριακής διοίκησης και μiα της τουρκοκυπριακής, και ότι στην επόμενή τους συνεδρία, δίχως προκατάληψη, θα συζητούσαν τα προβλήματα που θα προέκυπταν από την ύπαρξη αυτών των αυτόνομων διοικήσεων! Όπως απαίτησε ο Ετζεβίτ στις 17/18 Ιουλίου στο Λονδίνο, βάση του σχεδίου Δρα Νιχάτ Ερίμ του 1956…
Και αυτά ενόσω: α) οι τουρκικές προελάσεις, ο ξεριζωμός και οι αγριότητες των Τούρκων δεν σταμάτησαν. Oι παραβιάσεις καταγράφονταν καθημερινά, τόσο από τα Ηνωμένα Έθνη όσο και από τους Βρετανούς καθώς και από ελλαδικής πλευράς προς το Φόρεϊν Όφις, τους Αμερικανούς και τα Ηνωμένα Έθνη και β) ο Τούρκος Υπ. Εξωτερικών απαιτούσε όπως η Τουρκία δεν ονομάζεται «εισβολέας», η Τουρκία δεν είχε κάνει «εισβολή»!
27 Ιουλίου 1974 – Ο Γλαύκος Κληρίδης δέχθηκε ΤΑ ΤΕΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΠΡΙΝ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΙΣΒΟΛΗ -έτοιμος να διαπραγματευθεί ομοσπονδιακή λύση. Δύο πιθανότητες υπήρχαν, είπε στον Βρετανό Υπ. Αρμοστή στη Λευκωσία: Διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή λύση, έτοιμος να διαπραγματευθεί ομοσπονδιακή λύση βασισμένη στον εδαφικό διαχωρισμό και το έβρισκε ρεαλιστικό. Ταύτιση με Φόρειν Όφις.
*Η συνέχεια στο επόμενο (και η δεύτερη συνάντηση Μακαρίου/Κίσινγκερ).
