Εννοείται δε πως οι Ρώσοι δεν είχαν απολύτως κανέναν λόγο να βομβαρδίσουν το ίδιο τους το φράγμα, δεδομένων μάλιστα των τεράστιων και πιθανότατα μακροπρόθεσμων προβλημάτων που κάτι τέτοιο δημιουργεί για την ανατολική Χερσώνα και, κυρίως, για την Κριμαία
Γιώργος Τσιάρας
Ενα από τα σημαντικότερα, κυριολεκτικά κοσμοϊστορικά γεγονότα σε ολόκληρο τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο σημειώθηκε τα ξημερώματα της Τρίτης, καθώς ανατινάχτηκε το γιγαντιαίο, σοβιετικής κατασκευής υδροηλεκτρικό φράγμα στη Νόβα Καχόβκα, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει μεγάλο μέρος της επαρχίας της Χερσώνας και στις δύο όχθες του Δνείπερου, αλλά ιδιαίτερα στην ανατολική -ρωσοκρατούμενη ήδη από πέρσι τον Φλεβάρη- πλευρά.
Ρώσοι και Ουκρανοί ως συνήθως αλληλοκατηγορούνται, αλλά το χτύπημα – όπως και τόσα άλλα «ορφανά» ώς τώρα πλήγματα, με τρανότερο παράδειγμα τον συστηματικό βομβαρδισμό του μεγαλύτερου πυρηνικού εργοστασίου της Ευρώπης στο ελεγχόμενο από τους Ρώσους Ενεργοντάρ- φέρει όπως θα δούμε παρακάτω ξεκάθαρα ουκρανικά «αποτυπώματα».
Όπως και να ’χει, η στάθμη των υδάτων γύρω από το φράγμα ανέβηκε μέσα σε λίγες ώρες κατά πέντε μέτρα και πολλά νησιά στον ποταμό έχουν εξαφανιστεί κάτω από το νερό. Ταυτόχρονα, ξεκίνησαν οι εκκενώσεις 14 οικισμών στη Χερσώνα, ενώ σε συναγερμό τέθηκε και το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορόζιε στο Ενεργοντάρ, καθώς τίθεται σε κίνδυνο η ομαλή τροφοδοσία με νερό αλλά και ρεύμα του συστήματος ψύξης των (ευτυχώς ανενεργών εδώ και μήνες, αλλά πάντα επικίνδυνων) αντιδραστήρων του.
Οι εικόνες από την περιοχή είναι σπαραχτικές, αλλά και σουρεαλιστικές: ερασιτεχνικά βίντεο δείχνουν κάστορες και άλλα άγρια αλλά και οικόσιτα ζώα να τρέχουν πανικόβλητα στους δρόμους των πόλεων, ενώ σε άλλα βίντεο φαίνονται κάτοικοι της Χερσώνας να περιμένουν βοήθεια σκαρφαλωμένοι σε δέντρα…
Πέρα από την τεράστια οικολογική, οικονομική και ανθρωπιστική καταστροφή που ήδη προκαλεί η τεχνητή, ανθρωπογενής αυτή πλημμύρα, η επίθεση στο φράγμα είναι και μια αναμφισβήτητη τρομοκρατική ενέργεια σε βάρος του άμαχου πληθυσμού όχι μόνον της Χερσώνας, αλλά και της Χερσονήσου της Κριμαίας, που κινδυνεύει για ακόμη μια φορά να μείνει χωρίς υδροδότηση, όπως είχε συμβεί με ευθύνη του Κιέβου στα χρόνια μεταξύ 2015 και 2022. Ταυτόχρονα, βέβαια, η επίθεση είναι και ένα ξεκάθαρο έγκλημα πολέμου: το άρθρο 56 του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου της Συνθήκης της Γενεύης αναφέρει ήδη από το 1977 πως «η καταστροφή φραγμάτων είναι έγκλημα πολέμου και μπορεί να εξισωθεί με τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής»…
Να σημειωθεί επίσης ότι από καθαρά στρατιωτικής άποψης, το χτύπημα δεν μοιάζει να εξυπηρετεί καμία από τις δύο πλευρές, καθώς ναι μεν οι εκατέρωθεν κατασκευασμένες οχυρώσεις «πνίγηκαν» από τα νερά, αλλά στην πράξη η πλημμύρα καθιστά για πολλές εβδομάδες αδύνατη την οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια. Θεωρητικά, βέβαια, οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να κλείσουν τώρα τα δικά τους φράγματα ώστε να αποστραγγιστεί πιο γρήγορα η περιοχή και να εξαπολύσουν σε λίγο καιρό μια κάπως ευκολότερη από πριν αντεπίθεση στη Χερσώνα: όμως ο Δνείπερος είναι έτσι κι αλλιώς ένα μεγάλο εμπόδιο και οι Ρώσοι θα έχουν λογικά αρκετό χρόνο να φτιάξουν νέες οχυρώσεις σε μεγαλύτερο βάθος από πριν.
Πάμε τώρα στο ζουμί – ποιος ανατίναξε το φράγμα και ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός της καταστροφής του, εν μέσω μάλιστα της (όπως όλα δείχνουν αποτυχημένης) μεγάλης ουκρανικής αντεπίθεσης; Να πούμε λοιπόν ότι το εν λόγω φράγμα, ο υδροηλεκτρικός σταθμός και οι δύο στρατηγικής σημασίας γέφυρες στην οροφή του υπήρξαν από τους πρωταρχικούς στόχους της ρωσικής επίθεσης τον περασμένο Φλεβάρη και πράγματι καταλήφθηκαν σχεδόν αμαχητί λίγες ώρες μετά την έναρξη των εχθροπραξιών, όπως και ολόκληρη η επαρχία της Χερσώνας.
Οι Ουκρανοί άρχισαν σχεδόν αμέσως να βομβαρδίζουν τις εγκαταστάσεις με το πυροβολικό τους και λίγους μήνες αργότερα έπληξαν επανειλημμένα με αμερικανικούς πυραύλους ακριβείας HIMARS και Tochka-B τους δρόμους στην κορυφή του φράγματος αλλά και τους μεταλλικούς υδατοφράκτες, κατά τη διάρκεια της αντεπίθεσης του περασμένου Νοέμβρη, που οδήγησε τους Ρώσους σε τακτική απόσυρση των στρατευμάτων αλλά και 120.000 πολιτών στην αριστερή (ανατολική) όχθη του Δνείπερου. Για την ακρίβεια, η συνεχής απειλή της καταστροφής του φράγματος υπήρξε ένας από τους βασικούς λόγους για την πολιτικά οδυνηρή, αλλά στρατηγικά ορθή, υποχώρηση των Ρώσων από μια περιοχή που είχαν ανακηρύξει, και εξακολουθούν να θεωρούν, κομμάτι της «Νοβαροσίγια».
Μάλιστα ο Ουκρανός επικεφαλής της αντεπίθεσης στη Χερσώνα, υποστράτηγος Αντρέι Κόβαλτσουκ, είχε δηλώσει ευθαρσώς στην Washington Post της 29ης Δεκεμβρίου 2022 (το «ένοχο» δημοσίευμα είχε τίτλο «Inside the Ukrainian counteroffensive that shocked Putin and reshaped the war») ότι οι επιθέσεις με HIMARS ήταν μια «πρόβα τζενεράλε» για το μελλοντικό πλάνο να πλημμυρίσουν το ποτάμι, ως «σχέδιο ύστατης καταφυγής», ενώ αντίστοιχες δηλώσεις είχε κάνει τότε και ο κατά πολλούς «ισχυρός ανήρ» του Κιέβου, επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφάλειας και Αμυνας, Ολέκσι Ντανίλοφ.
Το μέτωπο της Χερσώνας «πάγωσε», καθώς οι ουκρανικές προσπάθειες για δημιουργία προγεφυρωμάτων απέτυχαν παταγωδώς, και η προσοχή στράφηκε και πάλι στο σφαγείο του Ντονμπάς. Όμως η Ουκρανία άρχισε ήδη από την περασμένη άνοιξη να ανοίγει όλα τα φράγματα που ελέγχει στον Βορρά, αυξάνοντας έτσι κατακόρυφα την πίεση στους ήδη χτυπημένους υδατοφράκτες της Καχόβκα. Και προχτές τα ξημερώματα, όπως όλα δείχνουν, δόθηκε από το Κίεβο η χαριστική βολή. Υπάρχει βέβαια πάντα το ενδεχόμενο να κατέρρευσε από μόνο του το ήδη χτυπημένο φράγμα, χωρίς κάποια νέα επίθεση, αλλά κάτι τέτοιο μοιάζει εξαιρετικά χλομό, αφενός γιατί ντόπιοι αξιωματούχοι και κάτοικοι επιμένουν ότι προηγήθηκε σειρά νυχτερινών εκρήξεων και αφετέρου γιατί η κατάρρευση συνέπεσε ουσιαστικά με την αποτυχία της ευρείας κλίμακας ουκρανικής αντεπίθεσης λιγότερα από 200 χιλιόμετρα ανατολικότερα.
Εννοείται δε πως οι Ρώσοι δεν είχαν απολύτως κανέναν λόγο να βομβαρδίσουν το ίδιο τους το φράγμα, δεδομένων μάλιστα των τεράστιων και πιθανότατα μακροπρόθεσμων προβλημάτων που κάτι τέτοιο δημιουργεί για την ανατολική Χερσώνα και, κυρίως, για την Κριμαία. Εκτός, βέβαια, αν πιστέψει κανείς την προπαγάνδα των δυτικών ΜΜΕ που επιμένει πως το Κρεμλίνο βομβάρδισε τον ατομικό σταθμό της Ζαπορόζιε, ανατίναξε τη γέφυρα του Κερτς και υπονόμευσε τους αγωγούς NordStream στη Βαλτική, έτσι για το… γινάτι!
