«Ποτέ δεν έκανα κακό σε καλό άνθρωπο.
Μου λείπουν όλα, μάνα, σπίτι, οικογένεια, η πόλη μου, η ζωή μου, το γέλιο της ανηψιάς μου που μόλις γεννήθηκε και δεν έχω προλάβει να τη δω.»
Αυτά γράφει ο Renato, τότε έγκλειστος στο Κατάστημα Κράτησης Διαβατών Θεσσαλονίκης και εκπαιδευόμενος στο τμήμα μαθημάτων δημιουργικής γραφής για το έτος 2016-2017. Ένα μάθημα που γινόταν με τη συνεργασία του ΠΜΣ «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του 3ου Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας το οποίο λειτουργεί στις φυλακές των Διαβατών. Μια δροσερή πνοή κάποιας ενδεχόμενης διαφορετικής ζωής για εκείνους που στερούνται τα πιο πολύτιμα αγαθά της καθημερινότητας, με πιο βασικό εκείνο της ελευθερίας. Μια ευκαιρία στους κρατούμενους που επιδιώκουν να εντοπίσουν ένα φωτεινό παράθυρο προς το όνειρο μέσα σε μια δυσβάσταχτα επαναλαμβανόμενη ρουτίνα.
Τα μαθήματα δημιουργικής γραφής που διδάσκονται σε διάφορα καταστήματα κράτησης σε όλη την Ελλάδα δεν αποτελούν τη μοναδική πολιτισμική δράση που λαμβάνει χώρα εντός τους. Ομάδες μουσικής, θεάτρου, εικαστικών και πολλών άλλων καλλιτεχνικών και πνευματικών δραστηριοτήτων έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια σχεδόν σε όλες τις ελληνικές φυλακές. Ελάχιστες, όμως, από αυτές τις τόσο δημιουργικές δραστηριότητες των ανθρώπων που αναζητούν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή καταφέρνουν να ξεφύγουν από την ετεροτοπία που ακόμα αποτελούν οι φυλακές για την ελληνική κοινωνία και να δουν το φως της δημοσιότητας, να επικοινωνηθούν με πιο ευρύ τρόπο στη δημόσια σφαίρα.
Αυτή ακριβώς ήταν και η σκέψη όσων επί χρόνια συνεργάζονται με τους κρατουμένους είτε μέσα στο αμιγώς εκπαιδευτικό πλαίσιο είτε στο πλαίσιο των διαφόρων καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, όπως αυτή της διδασκαλίας δημιουργικής γραφής. Η άμεση ανάγκη που αναδείχθηκε ήταν η δημιουργία ενός κοινού παρατηρητηρίου, το οποίο θα συγκεντρώνει όλες τις καλλιτεχνικές και πνευματικές δράσεις που λαμβάνουν χώρα εντός των φυλακών σε πανελλαδικό επίπεδο και θα τις γνωστοποιεί στο κοινό.
Το Παρατηρητήριο για την τέχνη στη φυλακή-ALL2GATHER προέκυψε για από τη σύμπραξη δύο ομάδων, της «Tρι.Ενα Πολιτισμού ΑΜΚΕ» και της «APICCO ΚοινΣΕπ για την τέχνη και επανένταξη» και επιχειρεί να δημιουργήσει έναν ψηφιακό τόπο όπου θα συλλέγονται οι δράσεις που γίνονται στις φυλακές και στις εκπαιδευτικές δομές που λειτουργούν εντός τους, αλλά και δράσεις που καταφέρνουν να «δραπετεύσουν», επιτρέποντας στον κόσμο να γίνει κοινωνός αυτής της εμπειρίας και να απολαύσει τα καλλιτεχνικά έργα των ανθρώπων που κρατούνται ή βρίσκονται σε διαδικασία επανένταξης. Η πρωτοβουλία αυτή αφορά στην ανάγκη που έχουμε όλοι μας πολλές φορές αναγνωρίσει και εκφράσει. Την ανάγκη, δηλαδή, να αναδεικνύονται συστηματικότερα οι καλλιτεχνικές δράσεις που διεξάγονται μέσα και έξω από τις φυλακές και αφορούν στην εκπαίδευση και την ομαλή επανένταξη των κρατουμένων.
Η σελίδα στο διαδίκτυο, η οποία θα αρχίσει να λειτουργεί από τέλη Απριλίου, θα περιλαμβάνει όλες τις δράσεις που γίνονται, σε όλα τα ΣΔΕ εντός φυλακής, αλλά και όλα τα προγράμματα που λειτουργούν από καλλιτεχνικές ομάδες και αφορούν στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Ταυτόχρονα θα καταχωρούνται ακαδημαϊκές έρευνες και τυχόν προγράμματα σχετικά με τις δράσεις και τη συγκεκριμένη θεματική. Στόχος είναι τόσο ο πολίτης όσο και ο ενδιαφερόμενος καλλιτέχνης και κοινωνικός επιστήμονας να λαμβάνει την πληροφορία και να ξέρει πού να απευθυνθεί για να συμμετέχει.
Αλλά και οι οικογένειες των ίδιων των έγκλειστων να μπορούν να έχουν συγκεντρωμένη όλη την πληροφορία για δράσεις που συμμετέχει ο δικός τους άνθρωπος. Επιπλέον είναι επιθυμητή και η ουσιαστική «μετατόπιση» του κοινού, καθώς στόχος είναι μέσω όλης αυτής της καταγραφής η κατάρριψη των στερεοτύπων.
Στο πλαίσιο αυτής της δράσης, το Κοσμοδρόμιο μίλησε με την Καλλιόπη Πασιά, ιδρυτικό μέλος και στις δύο ομάδες και επί χρόνια διδάσκουσα δημιουργικής γραφής σε πολλά καταστήματα κράτησης της Ελλάδας. Η Καλλιόπη μίλησε για τις εμπειρίες με τους κρατουμένους στο πλαίσιο των μαθημάτων της, για την ανάγκη δημιουργίας του Παρατηρητήριου στο οποίο θα συγκεντρώνονται όλες οι δράσεις σε πανελλαδικό επίπεδο και θα βοηθήσει σημαντικά στο να σπάσουν πολλά από τα στερεότυπα που κυριαρχούν όσον αφορά στις φυλακές και τους κρατουμένους.
«Εάν οι άνθρωποι βρεθούν σε μια κατάλληλη συνθήκη, με το κατάλληλο ερέθισμα μπορούν να κάνουν θαύματα».
Κάπως έτσι ξεκίνησε η κουβέντα μας με την Καλλιόπη, όταν συναντηθήκαμε για να μιλήσουμε για το Παρατηρητήριο για την τέχνη στην φυλακή. Μια κουβέντα που πολλές φορές μας συγκίνησε, μας θύμωσε, αλλά στο τέλος μας άφησε με τον αέρα της μελαγχολικής αισιοδοξίας ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν καλύτερα εάν ο μέσος πολίτης έρθει σε επαφή με το έργο που παράγεται στα καταστήματα κράτησης όταν του δοθεί αυτή η ευκαιρία.
-Καλλιόπη, πώς ξεκίνησες να διδάσκεις δημιουργική γραφή στις φυλακές;
Πριν κάποια χρόνια υπήρξα φοιτήτρια του μεταπτυχιακού προγράμματος της Δημιουργικής Γραφής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας το οποίο συνεργαζόταν με το ΣΔΕ των Διαβατών και όσοι φοιτητές ενδιαφέρονταν μπορούσαν να συμμετάσχουν. Εκείνη ήταν η στιγμή που κι εγώ μπήκα μέσα στις φυλακές ως διδάσκουσα, έζησα αυτή την εμπειρία και είπα αμέσως βαθιά μέσα μου πως αυτό θέλω να κάνω, με αυτό θέλω να ασχοληθώ.
-Πώς είναι να διδάσκεις δημιουργική γραφή σε κρατούμενους;
Τις πρώτες φορές μοιάζει αρκετά άβολο, και αυτό είναι λογικό καθώς έχεις πάνω σου σαράντα ζευγάρια μάτια που περιμένουν από εσένα να κάνεις κάτι. Αλλά, αντιμετωπίζοντάς τους ισότιμα και δείχνοντάς τους ότι δεν είναι για σένα ένα αξιοθέατο, αλλά είσαι εκεί για να μοιραστείς μαζί τους αυτή την εμπειρία, βλέπεις ότι σταδιακά οι άνθρωποι αφήνονται. Βλέπεις πόσο ανάγκη έχουν την επικοινωνία, πόσο ανάγκη έχουν να δημιουργήσουν και πόσο αυτό τους φέρνει πιο κοντά.
-Δηλαδή, υπάρχει ανταπόκριση από τους εκπαιδευόμενους;
Είναι σαν μικρά παιδιά στην τάξη, έρχονται με το τετράδιό τους, με το μολύβι τους, κάνουν τα αστεία τους, αλλά βγάζουν και τη ρομαντική τους πλευρά, κάτι που πολλές φορές δεν το περιμένεις. Δεν σε προσβάλλουν, σε σέβονται και περιμένουν πώς και πώς το επόμενο μάθημα. Πολλά βαθιά ριζωμένα στερεότυπα καταρρίπτονται όταν βρεθείς σε αυτή τη θέση. Γνωρίζεις ανθρώπους που σου λένε ότι «ξέρεις κάτι, εγώ μεγάλωσα με ένα όπλο κάτω από το μαξιλάρι», οπότε εγώ που μεγάλωσα με ένα βιβλίο δεν μπορώ να κρίνω, δεν μπορώ να σταθώ απέναντι σε ένα παιδί που στα 5 και στα 7 του χρόνια, όταν εγώ μάθαινα να διαβάζω, εκείνο μάθαινε να κρατάει όπλο. Δεν είμαστε το ίδιο. Συνεπώς, δεν μπορώ και να τον κρίνω, ενώ θα μπορούσα κάλλιστα να είμαι στη θέση του.
-Η κοινωνία, τουλάχιστον η Ελληνική κοινωνία, σε έναν μεγάλο βαθμό δεν το έχει συνειδητοποιήσει αυτό.
Αυτή η αντίληψη που υπάρχει σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας, αυτή η προκατάληψη, είναι τελείως αβάσιμη. Είμαστε όπου είμαστε σίγουρα και από επιλογή, αλλά κυρίως από τύχη. Από τους γονείς, από τον τόπο γεννηθήκαμε, από τη χρονική στιγμή που γεννηθήκαμε, και σαφώς, από την κοινωνική τάξη στην οποία γεννηθήκαμε.
-Ειδικά για τον τόπο που γεννηθήκαμε, καθώς πολλοί κρατούμενοι είναι πλέον μετανάστες, σωστά;
Και οι περισσότεροι μαθητές μου ήταν μετανάστες. Με τη μεταναστευτική πολιτική που υπάρχει τώρα, η παρανομία για πολλούς ανθρώπους που έρχονται στη χώρα είναι μονόδρομος, όπως και η υποτροπή είναι σχεδόν μονόδρομος σε αυτό το σύστημα. Και θα είναι, αν αυτό δεν αλλάξει.
-Είναι όντως μονόδρομος η παρανομία;
Σκέψου ότι εάν για εσένα και για εμένα, και για κάθε άνθρωπο που έχει κάνει κάποιες σπουδές, έχει ένα πλούσιο βιογραφικό και καθαρό μητρώο, είναι τόσο δύσκολο να βρει μια αξιοπρεπή δουλειά, ούτε καν καλή δουλειά, απλά μια αξιοπρεπή δουλειά που να μπορεί να ζήσει από αυτήν και να πληρώνει ένα σπίτι, πρέπει να σκεφτούμε το πόσο εξαιρετικά δύσκολο είναι κάτι τέτοιο για αυτούς τους ανθρώπους, που έχουν κάνει ό,τι έχουν κάνει, έχουν εκτίσει την ποινή τους και βρίσκονται εκτός φυλακής. Αρκετοί από αυτούς χωρίς κάποιο υποστηρικτικό προσωπικό περιβάλλον, χωρίς οικογένεια, χωρίς εργασία και εφόσον δεν υπάρχουν πολλές δομές υποστήριξης, χωρίς κάποια ιδιαίτερη ευκολία όσον αφορά στην επανένταξή τους στην κοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο, η υποτροπή στην παρανομία είναι μονόδρομος. Μιλάμε για ανθρώπους που πολλές φορές δεν έχουν χρήματα ούτε για να αγοράσουν ένα εισιτήριο λεωφορείου, ούτε για να αγοράσουν ένα σάντουιτς να φάνε βγαίνοντας από τη φυλακή.
-Είναι αναγκαία η θεσμική υποστήριξη για όσους αποφυλακίζονται;
Ναι, είναι απαραίτητη η υποστήριξη, όσον αφορά στην επανένταξη, να προέρχεται πρωτίστως από κάποια θεσμική δομή. Γιατί, ναι μεν, οι προσπάθειες των εθελοντών και της κοινωνίας των πολιτών είναι πολλές και τεράστιας σημασίας, αλλά αυτό δεν φτάνει και ούτε μπορεί να υποκαταστήσει τον ρόλο των θεσμικών δομών. Τον ρόλο, δηλαδή, που θα όφειλε να έχει ένα κράτος πρόνοιας προς όλους τους πολίτες, όχι μόνο για τους κρατουμένους και τους αποφυλακισμένους.
-Πες μου κάποια πράγματα για το Παρατηρητήριο για την τέχνη στη φυλακή
Αρχικά, στα καταστήματα κράτησης γίνονται πολλές δράσεις που όχι μόνο ο κόσμος, ο μέσος πολίτης δηλαδή, δεν τα γνωρίζει, αλλά ακόμα και εμείς που συμμετέχουμε ενεργά σε αυτά τα προγράμματα τις περισσότερες φορές δεν έχουμε ιδέα για τι συμβαίνει και πού. Για παράδειγμα, μία χρονιά που δίδασκα δημιουργική γραφή στο ΣΔΕ των Διαβατών έμαθα αρκετά χρόνια αργότερα ότι την ίδια χρονιά υπήρχε τμήμα φιλαναγνωσίας στο ΚΕΘΕΑ που βρίσκεται στην ίδια δομή μέσα στις φυλακές. Οι άνθρωποι που τρέχαμε τα προγράμματα δεν γνωρίζαμε ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Αν αυτό συμβαίνει σε ένα κατάστημα, φανταστείτε τι συμβαίνει σε πανελλαδικό επίπεδο. Έτσι προέκυψε η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας χώρος που θα συγκεντρώνει όλες τις δράσεις.
-Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα σε όλη την Ελλάδα;
Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πάρα πολλά προγράμματα, γίνονται πάρα πολλά εθελοντικά εγχειρήματα μέσα στα καταστήματα κράτησης. Πολλά διοργανώνονται και από τους ανθρώπους που καταφέρνουν να διορίζονται στα ΣΔΕ, κάτι το οποίο παίρνει δυστυχώς πολύ χρόνο με αποτέλεσμα οι διευθυντές των σχολείων να μένουν χωρίς προσωπικό. Υπάρχουν ομάδες κινηματογράφου, θεάτρου, μουσικής, χορού, εικαστικών, λογοτεχνίας, ακόμα και παραγωγής ταινιών μικρού μήκους. Ό,τι μπορείτε να φανταστείτε λειτουργεί μέσα στις φυλακές και δυστυχώς, δεν το γνωρίζουμε. Είναι τόσα πολλά που χάνονται.
-Και εδώ προκύπτει η ανάγκη δημιουργίας του Παρατηρητηρίου;
Ακριβώς. Κάθε χρόνο ακούμε το ερώτημα των μαθητών «και τώρα ο κόσμος τι λέει για εμάς;». Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιείς ότι αυτό που κάνεις μπορεί να είναι ένα πυροτέχνημα, καθώς δεν είναι πουθενά καταγεγραμμένο επίσημα, ούτε υπάρχει η πληροφόρηση στου υπουργείο ούτε, φυσικά, και στο ευρύ κοινό, ότι κάθε χρονιά γίνονται αυτά τα προγράμματα. Πώς να πει κάτι ο κόσμος όταν δεν γνωρίζει τι γίνεται;
-Και ποιος είναι ο στόχος του Παρατηρητηρίου για την τέχνη στην φυλακή;
Νιώσαμε την ανάγκη να δημιουργηθεί ένας χώρος όπου όλο αυτό να μπορεί να επικοινωνηθεί. Αφενός, στους άμεσα συμμετέχοντες, είτε είναι οι εκπαιδευτικοί, οι εθελοντές, οι καλλιτέχνες κ.λπ., είτε είναι οι ίδιοι μαθητές, οι οικογένειές τους και το περιβάλλον τους. Αλλά απευθύνεται και στους μέσους πολίτες που με ένα κλικ θα μπορούν να μπουν και να δουν ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι μόνο εγκληματίες, δεν είναι μόνο κακοποιοί, αλλά έχουν και ευαισθησία και δημιουργικότητα και εάν τους δοθεί το κατάλληλο ερέθισμα, παράγουν συγκλονιστικά έργα. Έργα εφάμιλλα εκείνων που έχουμε στα σπίτια μας, στις γκαλερί και όπου αλλού μπορείτε να φανταστείτε.
Ταυτόχρονα, όλο αυτό το εγχείρημα θα βοηθήσει αρκετά και τους κοινωνικούς επιστήμονες, καθώς υπάρχει τεράστιος όγκος υλικού και πληροφοριών. Αν αυτά βρεθούν στα χέρια ενός κοινωνικού επιστήμονα που θα τα συγκεντρώσει και θα τα αξιοποιήσει στη μελέτη του, θα αποτελέσουν ένα εργαλείο. Έτσι γεννήθηκε και η ιδέα του Παρατηρητηρίου, ώστε να συγκεντρώνουμε όλο αυτό το υλικό, ξεκινώντας από τα πιο άμεσα και πηγαίνοντας προς τα πίσω, με συνεχείς ανατροφοδοτήσεις για ό,τι καινούριο λαμβάνει χώρα.
-Υπάρχει και κάποιος ευρύτερος στόχος μετά από αυτό;
Εάν γίνει το πρώτο βήμα, μετά μπορούν να προκύψουν πολλά πράγματα, συνεργασίες που ίσως ούτε μπορούμε να τις φανταστούμε τώρα. Να υπάρξει μια πιο βαθιά επικοινωνία των δράσεων τόσο εντός των φυλακών όσο και εκτός, ίσως να φτάσουμε και στη δημιουργία ενός φεστιβάλ που να απευθύνεται σε πιο μεγάλα κοινωνικά τμήματα.
-Και ίσως σπάσουν και ορισμένα από τα στερεότυπα που λέγαμε προηγουμένως, ότι η φυλακή πρόκειται για κάτι το εντελώς εξωκοινωνικό, σωστά;
Ακριβώς. Να γίνει αντιληπτό στον κόσμο ότι κανένας δεν γνωρίσει τι στροφή μπορεί να πάρει η ζωή του, πως από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να βρεθεί και ο ίδιος κρατούμενος. Επίσης, υπάρχουν πολλές λανθασμένες αντιλήψεις και ψευδαισθήσεις για τον εγκλεισμό. Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί, για παράδειγμα, πως οι κρατούμενοι έχουν άπλετο χρόνο, ενώ αυτό δεν ισχύει. Οι έγκλειστοι ζουν σε ένα μικρό κελί με πολλούς άλλους συγκρατούμενους τους, χωρίς καθόλου προσωπικό χώρο και χρόνο. Η μόνη τους διαφυγή είναι αυτά τα 32 βήματα, όπως γράφει και ο Τάσος Θεοφίλου, που κάνουν οι κρατούμενοι με σκυμμένο το κεφάλι όταν προαυλίζονται από τον έναν τοίχο στον άλλο. Όπως εξίσου συγκλονιστικό είναι ότι δεν μπορούν να δουν τον ουρανό τη νύχτα, ένας μαθητής μου μάλιστα μια φορά έγραψε ότι «μου λείπει ο ουρανός της νύχτας, να μπορώ να παίξω τρίλιζα με τα αστέρια». Υπάρχουν τόσες πτυχές του εγκλεισμού που δεν τις γνωρίζουμε.
-Και υπάρχει και ιδρυματοποίηση, σωστά;
Αυτό υπάρχει για όλους όσους βρίσκονται ή εργάζονται στις φυλακές, τους μέσα και τους έξω. Η ιδρυματοποίηση σε περιμένει στη γωνία, ειδικά αν είσαι κρατούμενος, καθώς το ίδιο το σύστημα την υποδαυλίζει. Για αυτό και χρειάζονται αυτές οι δράσεις, όπως και πιο συστηματική εκπαίδευση για τους ίδιους τους εκπαιδευτές, μια προετοιμασία ότι το φορτίο που θα πάρουν μαζί τους είναι μεγάλο. Μαθαίνεις τα δικά σου όρια με πρωτοφανή τρόπο και ως εκπαιδευτής.
Το πιο σημαντικό όμως, είναι ότι εάν οι άνθρωποι βρεθούν σε μια κατάλληλη συνθήκη με το κατάλληλο ερέθισμα, μπορούν να κάνουν θαύματα.
-Είναι μεγάλο το ψυχολογικό φορτίο και για τους δασκάλους;
Είναι τεράστιο, ειδικά όταν τελειώνει ένα πρόγραμμα και οι μαθητές σου έρχονται κλαίγοντας και σου λένε «δυο χρόνια μας έδειξες τον παράδεισο και τώρα πρέπει να επιστρέψουμε στην κόλαση». Δεν είναι απλές φράσεις αυτές, είναι πέρα για πέρα αληθινές και αυτό το κουβαλάς μαζί σου. Γιατί, δυστυχώς, τα σχολεία έχουν συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, οπότε οι άνθρωποι που εμπνεύστηκαν, δημιούργησαν, ονειρεύτηκαν μαζί σου κατά τη διάρκεια του μαθήματος, το χάνουν και αυτό. Και είναι επιλογή των κρατουμένων να βρίσκονται σε αυτά τα μαθήματα, με τις περισσότερες φορές να στεναχωριούνται που δεν μπορούν να συμμετέχουν σε περισσότερα μαθήματα.
-Έχετε δει κάποιες πραγματικές αλλαγές στους κρατουμένους μέσα από τα μαθήματα;
Αυτό είναι μέχρι στιγμής κάτι μη μετρήσιμο, καθώς υπάρχουν πολλές και διαφορετικές περιπτώσεις και εδώ θα βοηθήσει πολύ και το Παρατηρητήριο. Υπάρχουν άνθρωποι που αποφυλακίστηκαν και μετά θέλησαν και οι ίδιοι να συνεχίσουν ως διδάσκοντες, πλέον, σε τέτοια μαθήματα. Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις υποτροπής, μαθητές που ενώ αποφυλακίζονται τους ξαναβρίσκω την επόμενη χρονιά. Μια μελέτη για το πόσο αλλάζουν τη ζωή των κρατουμένων αυτές οι δράσεις θα βοηθήσει σημαντικά και όσους εμπλέκονται με αυτές τις δράσεις ως διδάσκοντες, και τους κοινωνικούς επιστήμονες που ασχολούνται με τις συνθήκες εγκλεισμού, όσο και τους ίδιους τους κρατούμενους. Έχω δει ανθρώπους-αγρίμια, που στην αρχή ήταν τελείως αρνητικοί με το μάθημα, να μαλακώνουν και να αφήνουν ελεύθερες τις πτυχές του εαυτού τους που ίσως ούτε οι ίδιοι δεν γνώριζαν ότι είχαν. Είναι συγκλονιστική εμπειρία, να μοιράζεσαι αυτό το φως.
-Τέλος, Καλλιόπη, θα μου δώσεις κάποιες περισσότερες πληροφορίες για το Παρατηρητήριο της τέχνης στην φυλακή; Πού μπορεί ο κόσμος που ενδιαφέρεται να σας βρει;
Θα ήθελα να προσθέσω πως καλούμε όλους τους φορείς, ομάδες και ιδιώτες να συμμετέχουν και να συνδιαμορφώσουν αυτό το αποθετήριο. Στόχος μας είναι η διαδικασία της υλοποίησης να είναι όσο πιο ανοιχτή και συνεργατική γίνεται.
Προς τον σκοπό αυτό έχει δημιουργηθεί σελίδα στο facebook, στην οποία αναρτώνται όλες οι νέες πληροφορίες αλλά και αναπαραγωγή ειδήσεων από τα διάφορα site και σελίδες: https://www.facebook.com/paratiritirio.artinprison/
Η δημιουργία του ιστότοπου και η πρώτη ώθηση δόθηκε από τη στήριξη του προγράμματος Active Citizens Fund και του Ιδρύματος Μποδοσάκη, στο πλαίσιο της Ενδυνάμωσης της Κοινωνίας των Πολιτών, και είναι σημαντικό για εμάς που η ιδέα μας κατάφερε να ευαισθητοποιήσει και να διακριθεί ανάμεσα σε πολλές άλλες. Καταδεικνεύει ακόμη περισσότερο την πραγματική ανάγκη.
Το κάλεσμα αφορά σε Φορείς, Ομάδες, Οργανισμούς που έχουν συμμετάσχει μαζί σας σε προγράμματα και δράσεις εντός Φυλακής αλλά και στη διαδικασία της Επανένταξης, και παρακαλούμε να επικοινωνήσουν μαζί μας στο μέιλ paratiritirio.artinprison@gmail.com ή στη σελίδα στο fb, ή στο τηλ μου 6937007810, και να έρθουμε σε συνεννόηση απευθείας μαζί τους για τη συλλογή του υλικού.
Η διαδικασία στη συνέχεια περιλαμβάνει την υπογραφή με το κάθε εισερχόμενο/ενδιαφερόμενο μέρος ενός Συμφώνου Συναντίληψης και Συνεργασίας που αφορά στη λειτουργία του Αποθετηρίου/Παρατηρητηρίου προκειμένου να διασφαλίζεται και εγγράφως ότι όλη αυτή η προσπάθεια γίνεται προς έναν κοινό στόχο.
Λόγια-«Δραπέτες»
Τελειώνοντας την κουβέντα μας, η Καλλιόπη μου χάρισε δύο βιβλία με κείμενα των έγκλειστων εκπαιδευόμενων. Λόγια που «δραπέτευσαν» από τις φυλακές, από ανθρώπους που αναζητούν μια χαραμάδα φωτός μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός κελιού.
Δεν μπορούσα να μην κρατήσω τα λόγια της Μάρως-Αλίκης, εκπαιδευόμενης στο μάθημα δημιουργικής γραφής στις φυλακές των Διαβατών για το έτος 2017:
«Η ζωή μου είναι ο γιος μου,
Είναι για μένα Έρωτας, Αγάπη, Ευτυχία,
Το δικό μου αστέρι,
Το άλλο μου μισό.
Σ’αγαπώ πολύ, καρδιά μου, ψυχή μου!
Θέλω να είμαι μαζί σου.
Να σε αγκαλιάσω, να σε γεμίσω φιλιά πολλά, μικρό μου!
