ΕΛΜΕ Ημαθίας: Όχι στις εξετάσεις Pisa / δεν είναι μια “αθώα” τυπική διαδικασία…

Ζητούμε την κατάργηση της «ελληνικής PISA»: δεν είναι μια “αθώα” τυπική διαδικασία, δεν θα λειτουργήσει προς όφελος των παιδιών ή των σχολείων μας.

Καλούμε τους γονείς να δηλώσουν στα σχολεία που έχουν επιλεγεί για τις εξετάσεις PISA, πως δεν επιθυμούν τη συμμετοχή των παιδιών τους στη συγκεκριμένη εξέταση. Ήδη πέρυσι, πρώτη χρονιά υλοποίησής της η αποχή των μαθητών από τις εξετάσεις ήταν τόσο μεγάλη που ουσιαστικά ακύρωσε τις όποιες στοχεύσεις τις κυβέρνησης.

———————

Την Τετάρτη 10 Μαΐου 2023 θα πραγματοποιηθούν, για δεύτερη χρονιά, οι εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα («ελληνική PISA») για μαθητές της ΣΤ’ τάξης Δημοτικού και Γ’ τάξης του Γυμνασίου στη Νεοελληνική Γλώσσα και στα Μαθηματικά. Για το σχολικό έτος 2022-2023 στις διαγνωστικές εξετάσεις θα συμμετάσχουν οι μαθητές της Στ’ Δημοτικού από 300 Δημοτικά Σχολεία της χώρας και της Γ’ Γυμνασίου από 300 Γυμνάσια της χώρας. Από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ημαθίας θα συμμετάσχουν το γυμνάσιο Κοπανού, το 3ο γυμνάσιο Νάουσας, το 4ο Γυμνάσιο Βέροιας και το 1ο γυμνάσιο Αλεξάνδρειας.

Η ανακοίνωση διεξαγωγής του διαγωνισμού συνοδεύτηκε από δηλώσεις της ηγεσίας του υπουργείου περί «αξιολόγησης» στην Παιδεία, «βελτιωτικών αλλαγών» στο εκπαιδευτικό σύστημα και χάραξης πολιτικής βάσει στοιχείων που συγκεντρώνονται από τις εξετάσεις. Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας η αξιολόγηση κινείται σε τρεις πυλώνες:

1. Αξιολόγηση σχολικής μονάδας και αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου. Σύμφωνα με το ΥΠΑΙΘ «τα σχολεία βρίσκονται στη δεύτερη χρονιά υλοποίησης, αφού ολοκληρώθηκε ήδη η πρώτη εφαρμογή της κατά το σχολικό έτος 2021-2022»

2. Αξιολόγηση εκπαιδευτικού συστήματος – Εθνικές Εξετάσεις Διαγνωστικού Χαρακτήρα – «ελληνική Pisa». Σύμφωνα με το ΥΠΑΙΘ “ οι εξετάσεις αυτές «αποτυπώνουν τον βαθμό ανταπόκρισης των μαθητών στις εξεταζόμενες γνώσεις και δεξιότητες, σύμφωνα με τους στόχους που θέτουν τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών».

3. Ατομική αξιολόγηση εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας έχει ήδη αρχίσει η ατομική αξιολόγηση από τους νέους Συμβούλους Εκπαίδευσης. Από τη νέα σχολική χρονιά θα συμμετέχουν στην αξιολόγηση και οι νέοι Διευθυντές σχολείων που θα αναλάβουν υπηρεσία στο τέλος του τρέχοντος διδακτικού έτους), Οι πρώτοι αξιολογούμενοι είναι οι πρόσφατα διορισθέντες εκπαιδευτικοί.

Γίνεται λοιπόν φανερό πως η «ελληνική PISA» δεν είναι ένας αθώος σχεδιασμός του ΥΠΑΙΘ. Είναι τμήμα ενός συνολικού σχεδιασμού με στόχο την μετεξέλιξη του συνόλου της εκπαίδευσης προς αντιδραστική κατεύθυνση. Θα μπορούσε κανείς να περιοριστεί στη μορφή των συγκεκριμένων εξετάσεων και να σχολιάσει τα εξής σημεία:

• Οι εξετάσεις αυτές αφορούν αποκλειστικά τα διδακτικά αντικείμενα της Γλώσσας και των Μαθηματικών, γεγονός που σημαίνει ότι θα αφιερώνονται περισσότερες ώρες στα συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα, ενώ θα παραγκωνίζονται τα υπόλοιπα, με αποτέλεσμα να πηγαίνει περίπατο οποιαδήποτε έννοια ολόπλευρης ανάπτυξης και ουσιαστικής καλλιέργειας των μαθητών/τριών.

• Η αξιολόγηση που επικεντρώνεται αποκλειστικά και μόνο στις ικανότητες της γλώσσας και των μαθηματικών αγνοεί τις αρχές της πολλαπλής νοημοσύνης και παραβλέπει εντελώς τα διαφορετικά είδη νοημοσύνης, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται και να κατηγοριοποιούνται από μικρή ηλικία τα παιδιά με μονομερή και άδικο τρόπο.

• Οι εξετάσεις θα έχουν τη μορφή ερωτημάτων πολλαπλής επιλογής και οι απαντήσεις, σημειωμένες σε ειδικά διαμορφωμένα έντυπα, θα αποστέλλονται στο ΙΕΠ για καταχώριση σε ειδικά διαμορφωμένη βάση δεδομένων. Αυτός ο τύπος εξέτασης μπορεί να βολεύει ως φτηνός μιας και τα γραπτά βαθμολογούνται από μηχάνημα γρήγορα και εύκολα, όλοι όμως οι εκπαιδευτικοί των σχετικών ειδικοτήτων, φιλόλογοι και μαθηματικοί, γνωρίζουν ότι δεν είναι δυνατόν να αξιολογήσεις το επίπεδο ενός ατόμου στη γλώσσα ή τα μαθηματικά με τέτοιου τύπου ερωτήσεις.

• Οι εξετάσεις και στα δύο αντικείμενα θα διενεργούνται την ίδια ημέρα, η μία μετά την άλλη, με ένα 10λεπτο διάλειμμα ενδιάμεσα, ενώ προβλέπεται και η συμπλήρωση ανώνυμου ερωτηματολογίου για τη συλλογή κοινωνικο-δημογραφικών στοιχείων από τους μαθητές και τις μαθήτριες μετά το τέλος της εξέτασης. Αυτό σημαίνει ότι τα 12χρονα παιδιά της Στ΄ δημοτικού θα βρίσκονται σε συνθήκες εξετάσεων για δυόμιση συνεχόμενες ώρες, εμπειρία επίπονη και αγχωτική για την ηλικία αυτή, η οποία δεν θα τα ωφελήσει σε τίποτε.

• Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τους μαθητές και τις μαθήτριες των τμημάτων ένταξης ή που έχουν παράλληλη στήριξη ή με βεβαίωση για μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίοι καλούνται να δώσουν και αυτοί τις ίδιες ακριβώς εξετάσεις με όλον τον υπόλοιπο μαθητικό πληθυσμό.

• Οι εξετάσεις μπαίνουν ακριβώς στην τελευταία τάξη του Δημοτικού και του Γυμνασίου, σε εκείνο το σημείο, δηλαδή, που παλαιότερα υπήρχαν οι εισαγωγικές εξετάσεις για την επόμενη βαθμίδα. Γνωρίζοντας όμως τις θέσεις και τις πρακτικές αυτής της κυβέρνησης ποιος μπορεί να αποκλείσει πως από τη στιγμή που θα εφαρμοστούν και εδραιωθούν, θα είναι πολύ μικρό το βήμα για να λειτουργήσουν ως εισαγωγικές εξετάσεις. Σημειωτέον ότι η θεσμοθέτηση εξετάσεων για τη μετάβαση από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια και από το γυμνάσιο στο λύκειο απλά θα ενισχύσουν τη σχολική διαρροή. Ο στόχος, όμως, ενός ανοιχτού σχολείου για όλους τους μαθητές είναι να δίνει χώρο και θέση σε όλα τα παιδιά και όχι να διώχνει όσα δεν ταιριάζουν στο καλούπι.

Όλα τα παραπάνω σχόλια ισχύουν, όμως, το ζήτημα της «ελληνικής PISA» είναι πιο περίπλοκο. Ακόμα κι αν θεσμοθετηθούν διαγωνίσματα σε περισσότερα μαθήματα ή αν αυτά διεξαχθούν σε περισσότερες από μία ημέρες για να μην είναι μεγάλος ο φόρτος ή αν συμπεριλάβουν και ανοιχτού τύπου ερωτήσεις πέρα από τις κλειστού τύπου, ακόμα και τότε η «ελληνική PISA» θα έχει αρνητικές συνέπειες για το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Δεν πρόκειται απλά για μία σειρά εξετάσεων με αδύνατα σημεία που θα μπορούσε να γίνει πιο ουσιαστική και γόνιμη με τις απαραίτητες βελτιωτικές κινήσεις. Η «ελληνική PISA» πρέπει να καταργηθεί.

Βασικό επιχείρημα για τη θεσμοθέτηση των εξετάσεων αυτών είναι «η εξαγωγή πορισμάτων σχετικά με την πορεία υλοποίησης των προγραμμάτων σπουδών και τον βαθμό επίτευξης των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων σε εθνικό επίπεδο, περιφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο σχολικής μονάδας».Και μόνο που το λένε αυτό δείχνει ότι οι ιθύνοντες είτε δεν έχουν επαφή με την εκπαιδευτική πραγματικότητα είτε έχουν άλλους, άρρητους, στόχους. Κι αυτό γιατί στο σχολείο οι μαθητές και οι μαθήτριες δεν μαθαίνουν απλά και μόνο να λύνουν κάποια προβλήματα μαθηματικών ή να απαντούν σε μερικές ερωτήσεις κατανόησης κειμένου, γραμματικής ή συντακτικού. Πέρα και πάνω από την απόκτηση αυτών των δεξιοτήτων, στο σχολείο αυτονομούνται και ανεξαρτητοποιούνται, καλλιεργούν το πνεύμα της ομαδικότητας και της συνεργασίας, αναπτύσσουν την κριτική και αναλυτική σκέψη, αποκτούν νέες γνώσεις και δημιουργούν, ασκούνται στον προφορικό και γραπτό λόγο, βρίσκονται αντιμέτωποι με σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα και διαχρονικά φιλοσοφικά ερωτήματα, ωριμάζουν συναισθηματικά, γίνονται υπεύθυνοι. Το να ισχυρίζεται κανείς ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα θα βελτιωθεί βάσει των πορισμάτων που θα προκύψουν από καμιά εκατοστή ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής είναι στην καλύτερη αφέλεια και στη χειρότερη υποκρισία.

Με την «ελληνική PISA», ήδη από το δημοτικό, εκπαιδευτικοί και μαθητές/τριες θα μπούνε σε έναν αγώνα δρόμου για να αντεπεξέλθουν στις φασόν πανελλήνιου τύπου εξετάσεις που θα οδηγήσουν στην κατηγοριοποίηση και ιεράρχηση όλων των σχολείων. Μπορεί τα αποτελέσματα να μην είναι εξατομικευμένα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα δημοσιοποιούνται ανά περιφέρεια, ανά διεύθυνση αλλά και σχολική μονάδα. Όπως και με την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, έτσι και η «ελληνική PISA» σκοπό έχει να κατατάξει ιεραρχικά τα σχολεία, χωρίζοντας την ήρα από το σιτάρι και επιβάλλοντας συνθήκες στυγνού ανταγωνισμού και κανιβαλισμού στην εκπαίδευση. Κάποια σχολεία θα χαρακτηριστούν «κολέγια» ενώ άλλα «χωματερές», οι εκπαιδευτικοί θα διαγκωνίζονται ποιοι θα εξασφαλίσουν τα υψηλά αποτελέσματα για να τραβήξουν τους μαθητές και τις μαθήτριες με τις «καλύτερες» επιδόσεις, οι γονείς θα συγκρίνουν βαθμολογίες και θα κάνουν τα αδύνατα δυνατά να βάλουν τα παιδιά τους στο «καλύτερο» σχολείο, ενώ τα παιδιά θα αναγκάζονται να αναγνωρίσουν και να αποδεχθούν τη θέση τους στο ιεραρχικό αυτό σύστημα. Λίγη σημασία θα έχει για τα παιδιά αν τα αποτελέσματα δεν θα βγαίνουν επώνυμα, όταν θα γνωρίζουν ότι το σχολείο τους «έχει πατώσει» ή «έχει διαπρέψει». Αυτομάτως, θα βρίσκονται με την ταμπέλα του παιδιού από το καλό σχολείο ή εκείνου από το κακό σχολείο και κάπως έτσι η λογική του οπαδισμού θα περάσει και στην εκπαίδευση.

Κι αν κάποιος θεωρεί ότι οι εξετάσεις αυτές απλά θα είναι μια τυπική υποχρέωση του σχολείου που θα καλυφθεί σε μία μέρα στο τέλος της χρονιάς και τίποτε παραπάνω, απατάται οικτρά. Κι αυτό γιατί, με δεδομένο ότι τα αποτελέσματά τους θα επηρεάσουν την κατάταξη του σχολείου και θα δημοσιοποιηθούν, οι εξετάσεις αυτές θα αποτελέσουν παράγοντα καθοριστικό για τη διδασκαλία. Έτσι, αυτές οι ‘φασόν’ εξετάσεις θα οδηγήσουν και σε ‘φασόν’ διδασκαλία, διδασκαλία περιορισμένη σε στεγνά και στενά καλούπια. Για να πετύχουν καλύτερα αποτελέσματα, οι εκπαιδευτικοί θα πιεστούν να εστιάσουν περισσότερο στα συγκεκριμένα μαθήματα, θα αφιερώσουν πολύτιμο χρόνο προετοιμάζοντας τους μαθητές και τις μαθήτριες στον συγκεκριμένο τύπο ερωτήσεων και στη συγκεκριμένη ύλη, προσχεδιασμένα μαθήματα και υλικό θα κυκλοφορήσουν άνωθεν και έξωθεν για “να βοηθήσουν” στην καλύτερη επίδοση των μαθητών/τριών και του σχολείου, η διδασκαλία και η μάθηση θα δώσουν τη θέση τους στη στείρα προπόνηση για εξετάσεις. Σε αυτό το εντεινόμενα τεχνοκρατικό πλαίσιο, ακόμα και η σπερματική εκδοχή κοινωνικής συνοχής που καλλιεργείται τώρα, θα αντικατασταθεί από έναν ατελείωτο κοινωνικό κανιβαλισμό του τύπου “όλοι εναντίον όλων”, προκειμένου να αποφύγουν να βρεθούν στον “πάτο” και να βγουν στην “κορυφή”.

• Ζητούμε την κατάργηση της «ελληνικής PISA»: δεν είναι μια “αθώα” τυπική διαδικασία, δεν θα λειτουργήσει προς όφελος των παιδιών ή των σχολείων μας.
• Καλούμε τους γονείς να δηλώσουν στα σχολεία που έχουν επιλεγεί για τις εξετάσεις PISA, πως δεν επιθυμούν τη συμμετοχή των παιδιών τους στη συγκεκριμένη εξέταση. Ήδη πέρυσι, πρώτη χρονιά υλοποίησής της η αποχή των μαθητών από τις εξετάσεις ήταν τόσο μεγάλη που ουσιαστικά ακύρωσε τις όποιες στοχεύσεις τις κυβέρνησης.