Νίκος Τεμπονέρας. Ο καθηγητής που συνεχίζει να διδάσκει / 32 χρόνια από την άγρια δολοφονία του

Δολοφονία Τεμπονέρα – Φωτογραφικό υλικό και βίντεο

Ήταν και πάλι τέτοιες μέρες, τέλος διακοπών Χριστουγέννων, πριν από 30 χρόνια. Μόλις χθες δηλαδή, ιστορικά. Στα σχολεία όμως δεν επικρατούσε ησυχία, η κοινωνία έβραζε υπόκωφα. Είχαν προηγηθεί οι καταλήψεις των «προβληματικών» εργοστασίων.

Στην Πάτρα, η Πειραϊκή-Πατραϊκή είχε γίνει από την άνοιξη του 1990 ένα ιδιότυπο κέντρο αντίστασης και αγώνα ενάντια στην κυβερνητική πολιτική της Ν.Δ. του Μητσοτάκη.

Πολύμηνος αγώνας, σκληρός. «Ή όλοι ή κανένας» έγραφε το πανό στην πύλη του εργοστασίου της Πάτρας, απαντώντας στις μαζικές απολύσεις και τα σχέδια συρρίκνωσης.

Ο ραδιοφωνικός σταθμός των απολυμένων της Πατραϊκής «Αλληλεγγύη» έφερνε στα σπίτια και τα καφενεία το μήνυμα του αγώνα, τη μουσική της αντίστασης. Και όταν ο πολύμηνος αγώνας των εργατών και των υπαλλήλων έφτασε σε καμπή, σαν φυσική συνέχεια τη σκυτάλη πήραν οι μαθητές και οι φοιτητές.

Από την εργασία στην παιδεία

Ο τότε υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης K. Μητσοτάκη, Βασ. Κοντογιαννόπουλος, παίρνοντας και αυτός τη σκυτάλη των αντιλαϊκών μέτρων, προσπάθησε να κάνει άλλη μια αντιδραστική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Τον Νοέμβριο του 1990 ξεκίνησαν οι πρώτες συνελεύσεις, πρώτα στα ΤΕΙ της περιφέρειας, μετά στις σχολές των ΑΕΙ. Μαζικές γενικές συνελεύσεις, συντονιστικά σχολών, συντονιστικά πόλεων, πανελλαδικά συντονιστικά στην Αθήνα για τον συντονισμό και την κλιμάκωση του αγώνα.

Οι καταλήψεις άρχισαν στα μέσα Νοεμβρίου, μέρες Πολυτεχνείου περίπου, πρώτα στην επαρχία. Αρχές Δεκεμβρίου τα περισσότερα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας ήταν κατειλημμένα. Το αίτημα ένα: να αποσυρθεί το αντιδραστικό πολυνομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου.

Και τότε με μορφή χιονοστιβάδας ξεκίνησαν οι μαθητές. Ένα ένα τα σχολεία έκλειναν. Χιλιάδες μαθητές, σε κάθε γωνιά της χώρας, έγραψαν τη λέξη «ΚΑΤΑΛΗΨΗ» στις πόρτες των σχολείων τους.

Μια πραγματική έξαρση, με συνελεύσεις και κατειλημμένα σχολεία σε κάθε χωριό, κωμόπολη και μεγάλη πόλη.

Τα κοινά συντονιστικά προσπάθησαν και έδωσαν ένα γενικό πλαίσιο αγώνα που αποτυπώθηκε στις κεντρικές ανακοινώσεις των κατά τόπους συντονιστικών επιτροπών καταλήψεων μαθητών – φοιτητών – σπουδαστών.

Το πρώτο πανελλαδικό συλλαλητήριο πραγματοποιήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1990 με μια τεράστια διαδήλωση από τα Προπύλαια στο υπουργείο Παιδείας και είσοδο-κατάληψη του κτιρίου του ΥΠΕΠΘ από χιλιάδες φοιτητές.

Το δεύτερο πανελλαδικό συλλαλητήριο στις 18 Δεκεμβρίου 1990 ακόμα πιο μαζικό, με συγκλονιστική ζωντάνια και πάθος των μαθητών. «ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ!»

Υπόθεση Τεμπονέρα (αφήγηση από αυτόπτη μάρτυρα)

Κυβέρνηση και υπουργείο Παιδείας περιμένουν εκτόνωση λόγω εορτών. Όμως, αρκετές καταλήψεις, τόσο στις σχολές ΑΕΙ-ΤΕΙ όσο και σε πάρα πολλά Λύκεια συνεχίζονται στις διακοπές των Χριστουγέννων.

Η κυβέρνηση ανησυχεί, κινείται προς την καταστολή. Η γραμμή τους: να ανοίξουν τα σχολεία με κάθε τρόπο! Συσκέψεις και εγκύκλιοι του ΥΠΕΠΘ προς τους διευθυντές των σχολείων δίνουν οδηγίες για κατασταλτικά μέτρα. Να κοπούν οι αλυσίδες και τα λουκέτα στις πόρτες των σχολείων.

Να παρθούν απουσίες, έστω και στο πεζοδρόμιο του κάθε σχολείου. Να γίνουν «συστάσεις» στους γονείς των καταληψιών μαθητών. Ταυτόχρονα ετοιμάζεται το σχέδιο των «αγανακτισμένων πολιτών», γονείς και «γονείς» που θα κάνουν φασαρίες και επεισόδια έξω από τα σχολεία.

Τα μέτρα καταστολής εφαρμόζονται από το πρωί της 6ης Ιανουαρίου 1991. Στην Πάτρα τα επεισόδια με αγανακτισμένους πολίτες παίρνουν έκταση.

Η απάντηση του κινήματος άμεση και καταλυτική. Επιτροπές περιφρούρησης, κοινά συντονιστικά με φοιτητές-σπουδαστές, ενημέρωση του λαού της πόλης με εξορμήσεις, η ΕΛΜΕ έξω από τα σχολεία.

Ο νομάρχης Αχαΐας Ν. Τάγαρης, σε συνεργασία με τον κομματικό μηχανισμό της Ν.Δ. στην πόλη και άλλους μηχανισμούς, κινητοποιεί ομάδες «κρούσης» της ΟΝΝΕΔ (τους λεγόμενους «Κένταυρους»).

Επικεφαλής των ομάδων αυτών ο τότε πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ Πάτρας και δημοτικός σύμβουλος της Ν.Δ. Γιάννης Καλαμπόκας και τα γνωστά στελέχη της Ν.Δ. και ΟΝΝΕΔ Πάτρας Μαραγκός, Σπίνος και άλλοι.

Προκλήσεις στην αρχή, με αφισοκολλήσεις στα σχολεία της Πάτρας. Οι ΟΝΝΕΔίτες κολλάνε την αφίσα της Ν.Δ. «Λιγότερα λόγια – περισσότερη δουλειά». Στις 7 Ιανουαρίου τα επεισόδια παίρνουν έκταση σε τουλάχιστον 5 σχολικά συγκροτήματα της πόλης.

Στις 8 Γενάρη από το πρωί το σχέδιο της κυβέρνησης βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Απουσίες στα πεζοδρόμια, αγανακτισμένοι «πολίτες» κυνηγούν μαθητές και χειροδικούν, διευθυντές σχολείων απειλούν. Το κίνημα, οι εργαζόμενοι, ο λαός έξω από τα σχολεία.

Το απόγευμα η ΟΝΝΕΔ Πάτρας ξεκινάει ομαδική «αφισοκόλληση» από το κέντρο της πόλης με στόχο την ανακατάληψη όσων σχολείων γίνεται. Η εντολή είναι να εκδιωχθούν οι καταληψίες μαθητές και να παραδοθούν στους διευθυντές, ώστε να ανοίξουν την επόμενη μέρα.

Ξύλο και επεισόδια στο Πολυκλαδικό Πάτρας, η πρώτη σύρραξη μεταξύ ΟΝΝΕΔιτών και καθηγητών (τα γραφεία της ΕΛΜΕ βρίσκονται στο κτίριο του Πολυκλαδικού).

Οι ΟΝΝΕΔίτες αποχωρούν, συνεχίζοντας προς τα σχολεία στην Τριών Ναυάρχων. Μετά προχωρούν προς το 3ο Γυμνάσιο-Λύκειο στα Ψηλά Αλώνια. Χωρίς πολλά λόγια επιτίθενται και δέρνουν τους μαθητές.

Φτάνουν στον χώρο φοιτητές, δάσκαλοι και σπουδαστές. Δέχονται και αυτοί επίθεση, με ιδιαίτερη βιαιότητα. Τα ραδιόφωνα της πόλης ενημερώνουν για τα γεγονότα.

Κλιμάκιο της ΕΛΜΕ αποφασίζει να μεταβεί στο σχολικό συγκρότημα. Μόλις φτάνει, αντικρίζει τραυματισμένους μαθητές και το σχολείο υπό κατάληψη από την ομάδα τραμπούκων της ΟΝΝΕΔ. Προσπαθούν να φτάσουν στην πόρτα του σχολείου για να δουν τι συμβαίνει στο εσωτερικό.

Τότε δέχονται τη λυσσαλέα επίθεση των ΟΝΝΕΔιτών. Αλυσίδες, λοστοί, καρέκλες κατεβαίνουν στα κεφάλια τους. Και ξαφνικά μια απόλυτη σιωπή.

Ένας καθηγητής αιμόφυρτος στο έδαφος, ο Νίκος Τεμπονέρας, μαθηματικός, μέλος του ΕΑΜ (Εργατικό Αντιιμπεριαλιστικό Μέτωπο) δεύτερος σοβαρά τραυματισμένος, ο φιλόλογος Χρήστος Τσουκαλάς, μέλος του Μ-Λ ΚΚΕ και του Εκπαιδευτικού Ομίλου – Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης). 

Μεταφέρεται στο Νοσοκομείο «Αγ. Ανδρέας». Ο Νίκος Τεμπονέρας, είναι κλινικά νεκρός. Μεταφέρεται στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ρίου. Χιλιάδες κόσμος μαζεύεται έξω από το νοσοκομείο «Αγ. Ανδρέας».

Οι δολοφόνοι διαφεύγουν από την πίσω πλευρά του σχολείου και εξαφανίζονται. Στις 12 το βράδυ μια σιωπηλή πορεία χιλιάδων ανθρώπων κατεβαίνει από το νοσοκομείο προς τη Νομαρχία Αχαΐας.

Το ανακοινωθέν του νοσοκομείου επιβεβαιώνει τα χειρότερα. Ο Τεμπονέρας είναι νεκρός. Μια πολιτική δολοφονία στις 8 Γενάρη 1991.

Συνθήματα στη Νομαρχία, συνθήματα και καβγάς στην αστυνομική διεύθυνση Αχαΐας. «Απόψε σκοτώσαν τον Τεμπονέρα», «Ενας στο χώμα χιλιάδες στον αγώνα», «Πιάστε τους δολοφόνους».

Οι επόμενες μέρες χαρακτηρίστηκαν από πραγματικές μάχες στους δρόμους της Πάτρας, αλλά και της Αθήνας.

Κηδεία… διαδήλωση

Η κηδεία του Νίκου Τεμπονέρα μετατράπηκε σε συλλαλητήριο καταδίκης της κυβερνητικής πολιτικής. Το ίδιο τα μεγάλα πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια στην Αθήνα στις 9, 10 και 11 Γενάρη του 1991. Μάχες στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο, την Ομόνοια και σε άλλα σημεία της Αθήνας.

Η αστυνομία κάνει εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων και άλλων χημικών. Στην οδό Πανεπιστημίου τα χημικά της ΕΛ.ΑΣ. πέφτουν μέσα στο κατάστημα «Κ. Μαρούσης», με αποτέλεσμα να καούν 4 άνθρωποι στο κτίριο.

Το κίνημα του 1990-91 ποτέ δεν τελείωσε ουσιαστικά. Στα μέσα Γενάρη ήρθε η 1η «Καταιγίδα της ερήμου», ο πόλεμος των ΗΠΑ στο Ιράκ. Το πολυνομοσχέδιο αποσύρθηκε μετά την παραίτηση του Κοντογιαννόπουλου και την ανάληψη του ΥΠΕΠΘ από τον Γ. Σουφλιά.

ΥΓ.: Για την ιστορία, ο δολοφόνος Καλαμπόκας καταδικάστηκε πρωτόδικα σε ισόβια και στο Εφετείο η ποινή του μειώθηκε. Σήμερα, αφού πέρασε κάποια χρόνια στη φυλακή, κυκλοφορεί και πάλι ελεύθερος. Από την υπόλοιπη ομάδα των ΟΝΝΕΔιτών, οι περισσότεροι «τιμωρήθηκαν» με μικρές ποινές κάποιων μηνών φυλάκισης. Ολοι κυκλοφορούν ελεύθεροι και οι περισσότεροι δουλεύουν σε δημόσιες υπηρεσίες.

Ο ΝΙΚΟΣ ΤΕΜΠΟΝΕΡΑΣ ΖΕΙ – ΕΜΠΝΕΕΙ – ΟΔΗΓΕΙ

Υπάρχει μια αιμάτινη αλυσίδα δολοφονιών από το αστικό κράτος στη μεταπολίτευση. Κουμής, Κανελλοπούλου, Καλτεζάς, Τεμπονέρας, Γρηγορόπουλος, Φύσσας συγκροτούν ένα “δάσος σκοτωμένων φίλων” που μαρτυράει το βάθος της καταστολής και την έκταση της κρατικής βίας. Ο Ν. Τεμπονέρας μαζί με τον Σ. Πέτρουλα και τον Γρ. Λαμπράκη συγκροτούν την “αγία τριάδα” της ύπατης θυσίας με την οποία η ηττημένη αριστερά πρόβαλλε την ηθικοπολιτική υπεροχή της απέναντι στο παλιό παρακράτος και τις σύγχρονες εκφράσεις του όπως είναι ο νεοφασισμός.

Ο Ν. Τεμπονέρας εξακολουθεί να παραμένει παράδειγμα προς μίμηση στον εκπαιδευτικό κόσμο. Η μνήμη του αντέχει στη λήθη, τη στρέβλωση και τη συκοφαντία.

Ο Ν. Τεμπονέρας ήταν τη σωστή ώρα στο σωστό μέρος. Στο σχολείο με τους μαθητές του κόντρα στις επιθέσεις των ΟΝΝΕΔιτών. Με το παράδειγμά του έδειξε το δρόμο για τον δάσκαλο που διδάσκει με το ζωντανό παράδειγμά του και αποτελεί φάρο ανεκτίμητης αξίας για τις επερχόμενες γενιές. Κυρίως για τους εκπαιδευτικούς που βιώνουν την περιπλάνηση, τους φοιτητές που βλέπουν το φάντασμα της ανεργίας και τους μαθητές που συμβιώνουν με την αμάθεια.

Η δολοφονία του Ν. Τεμπονέρα ξέσχισε τη μάσκα του νεοφιλελευθερισμού που εμφανιζόταν ως εναλλακτική και ήπια λύση. Αποτελεί διαχρονικό δίδαγμα για όλο το μαχόμενο κίνημα που θέλει να μεταφερθεί από τη θεωρία στην πράξη και από τον λόγο στη ζωή.

Αν οι πορείες της νεολαίας μνημονεύουν τον Ν. Τεμπονέρα είναι γιατί όσο οι αλυσίδες της εξάρτησης και της εκμετάλλευσης είναι εδώ, άλλο τόσο είναι και αυτοί που τις σφυροκοπούν. Ακόμα και με τίμημα τη ζωή τους όπως ο Ν. Τεμπονέρας.

Στη σημερινή συγκυρία όπου η κυβέρνηση “γδέρνει” δικαιώματα και ζωές, η Ευρώπη τρίζει, ο διεθνή ορίζοντας σκοτεινιάζει, ο πόλεμος βρίσκεται στην αυλή μας, τα καραβάνια των αποκλεισμένων πληθαίνουν και η επίθεση του συστήματος συνεχίζεται και εντείνεται, ο Ν. Τεμπονέρας καταυγάζει σαν φάρος. Ζει, εμπνέει και οδηγεί!

Alfavita