Η Έκθεση του CERN στη ΔΕΘ: από τη θεμελιώδη φυσική, στην τεχνολογία για ιατρικές εφαρμογές και την θεραπεία καρκίνου

Στα πλαίσια της 86ης ΔΕΘ, η Έκθεση του CERN είναι έτοιμη να δεχθεί όλους τους ενδιαφερόμενους επισκέπτες, στο Περίπτερο 15, (stand 31) από το Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου  μέχρι το τέλος της ΔΕΘ στις 18 Σεπτεμβρίου 2022.

Η Έκθεση του CERN γιορτάζει φέτος τα 10 χρόνια από την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζει την προσφορά του στην κοινωνία η οποία βασίζεται στα τεχνολογικά επιτεύγματα που έχει πετύχει και που έχουν τύχει σημαντικών ιατρικών εφαρμογών, ειδικά για τη θεραπεία καρκίνου με δέσμες σωματιδίων (γνωστή και ως αδρονική θεραπεία).

Η Ελλάδα είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του CERN. Τον Σεπτέμβριο του 1954 μπήκε σε ισχύ η ιδρυτική διακήρυξη του CERN, στο οποίο υπάρχει και η υπογραφή του καθηγητή του τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ Νικόλαου Εμπειρίκου, ως εκπροσώπου της Ελλάδας, καθιστώντας έτσι την χώρα μας μία από τις 12 χώρες που έγιναν τα ιδρυτικά του μέλη. Έκτοτε, επιστήμονες και τεχνικοί από την όλη Ελλάδα, όπως και από το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έχουν συνεισφέρει ενεργά στην έρευνα της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων, των αλληλεπιδράσεών τους και των εφαρμογών αυτών των μελετών, συμμετέχοντας σε πολλά μεγάλα πειράματα. Ιδιαίτερα μέσω των εργαστηρίων Ατομικής και Πυρηνικής Φυσικής και Επιταχυντικών Συστημάτων και Οργανολογικών Εφαρμογών.

Τα πιο σημαντικά εργαλεία έρευνας που έχουν αναπτυχθεί από την επιστημονική κοινότητα στα πλαίσια του CERN και που διαθέτει σήμερα το πρωτοποριακό αυτό διεθνές εργαστήριο, είναι οι επιταχυντές και οι ανιχνευτές σωματιδίων, όπως βέβαια και οι αντίστοιχοι κλάδοι πληροφορικής. Το CERN βρίσκεται σήμερα επικεφαλής των ερευνών σωματιδιακής φυσικής διαθέτοντας τον μεγαλύτερο και ισχυρότερο στον κόσμο επιταχυντή-συγκρουστήρα αδρονίων, τον LHC (Large Hadron Collider). Για να δομηθεί και να λειτουργήσει ο LHC έχουν αναπτυχθεί στο CERN πολλές νέες τεχνολογίες, οι οποίες βρίσκουν σήμερα εφαρμογές σε ιατρικούς επιταχυντές. Μερικά παραδείγματα είναι οι κοιλότητες ραδιοσυχνοτήτων επιτάχυνσης (RFQ) και η ανάπτυξη ισχυρών υπεραγώγιμων μαγνητών οι οποίοι μπορούν να βελτιστοποιήσουν σημαντικά τους ιατρικούς επιταχυντές επόμενης γενιάς.

Οι τεχνολογίες που επινοήθηκαν για τη φυσική σωματιδίων έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν την καθημερινότητά μας. Για παράδειγμα, ο Παγκόσμιος Ιστός WWW εφευρέθηκε στο CERN το 1989 για να επιτρέπει στους επιστήμονες να ανταλλάσσουν εύκολα πληροφορίες γύρω από τα τρέχοντα πειράματα. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η θεραπεία με δέσμες σωματιδίων, μια τεχνική που βασίζεται στην τεχνολογία των επιταχυντών σωματιδίων και που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία διαφόρων τύπων καρκίνου. Η κατά τόπους ανάπτυξη κέντρων αριστείας γύρω από αυτές τις τεχνολογίες υπόσχεται πολλά, ιδιαίτερα για περιοχές της Ευρώπης που ακόμη δεν έχουν προχωρήσει σημαντικά σε αυτές. Μία από αυτές τις περιοχές είναι η Νοτιοανατολική Ευρώπη (ΝΑΕ) και γι αυτό υπάρχει η πρόθεση για ανάπτυξη εδώ ενός τέτοιου κέντρου που θα στοχεύει σε πρωτοποριακές εφαρμογές της χρήσης δεσμών ιόντων στη θεραπεία καρκίνου. Βλέπει κανείς λοιπόν ότι η θεμελιώδης φυσική έχει πυροδοτήσει την ανάπτυξη τεχνολογιών σε πολλούς διαφορετικούς τομείς που μπορούν να βελτιώσουν την ζωή για κάθε άνθρωπο και σε κάθε χώρα του πλανήτη όπου υπάρχει ενδιαφέρον και ενεργός συμμετοχή στην σύγχρονη επιστημονική έρευνα.

Η  Έκθεση του CERN  θα φιλοξενείται στο Περίπτερο 15 (stand 31) και το φιλομαθές κοινό, μέσα στο οποίο σίγουρα βρίσκονται και οι μελλοντικοί επιστήμονες, θα έχει την ευκαιρία να πληροφορηθεί για την βασική έρευνα στην φυσική αλλά και τις εφαρμογές της στην ιατρική από ειδικευόμενους επιστήμονες-συνεργάτες.

Επιστημονικά υπεύθυνη η κ. Γιώτα Φωκά