.
Πριν από κάμποσο καιρό συνάντησα έναν αναπληρωτή εκπαιδευτικό, το Βασίλη. Στα 50 του, με πολλά χιλιόμετρα στην πλάτη, από σχολείο σε σχολείο σε διάφορες περιοχές της χώρας. Τον είχα γνωρίσει πριν από λίγα χρόνια σε ένα σχολείο της Καλλιθέας. Ήταν φανερά πιεσμένος.
-Τι έχεις Βασίλη, του λέω
-Χρήστο, ο σημερινός ήλιος μου θυμίζει το καλοκαίρι
-Και λοιπόν ρε Βασίλη, του λέω, ωραία δεν είναι; Μυρίζει καλοκαίρι, τι καλύτερο;
-Αχ, Χρήστο, μισώ τα καλοκαίρια. Μου θυμίζουν τις απολύσεις μου…
Την προσεχή Τρίτη 16 Αυγούστου 2022 ξεκινά η διαδικασία υποβολής αίτησης δήλωσης προτίμησης για πρόσληψη προσωρινών αναπληρωτών το διδακτικό έτος 2022-2023. Το χρονικό όριο υποβολής δηλώσεων είναι μέχρι την Τρίτη 23 Αυγούστου 2022.
Με συγκέντρωση ακριβοπληρωμένων προσόντων (ν. 4589/19), με περιπλάνηση απ’ άκρη σ’ άκρη σε όλη τη χώρα, κρατιούνται όμηροι δεκάδες χιλιάδες αναπληρωτές στο μαρτύριο του Σίσυφου, που κάθε φορά που νόμιζε ότι πλησίαζε στην κορυφή κι ότι θα τα κατάφερνε, η πέτρα ξανακυλούσε κάτω.
Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, που αποτελούν το 30% των εκπαιδευτικών στη δημόσια εκπαίδευση (περίπου 45.000 σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια το 2021-2022), παραμένουν στο επίκεντρο των αντιεκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων για δύο πολύ βασικούς λόγους. Ο ένας είναι αυτονόητος και υπηρετεί τους οικονομικούς στόχους για το φτηνό, ευέλικτο σχολείο ! Ο άλλος είχε παρουσιαστεί, χωρίς ντροπή, αναλυτικά στο «Υπόμνημα» ενός «εθνικού διαλόγου για την παιδεία»: «Στρατολόγηση νέου δυναμικού–αποφοίτων των πανεπιστημίων κατά την τελευταία πενταετία, µε φρέσκες γνώσεις, όρεξη για δουλειά και δυνατότητα διαμόρφωσης νέων επαγγελματικών συνηθειών», κοντολογίς, νέοι εργαζόμενοι που θα φέρουν την κουλτούρα, την αντίληψη των νέων εργασιακών σχέσεων! Εργαζόμενοι χωρίς δικαιώματα, ευέλικτοι, πειθαρχημένοι, συνεχώς «αξιολογούμενοι».
Αν και η αδιοριστία και η ελαστική απασχόληση δεν αφορούν μόνο τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς (καθώς η συνέχιση της αδιοριστίας και των ελαστικών μορφών εργασίας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην υπονόμευση των εργασιακών δικαιωμάτων και των μόνιμων εκπαιδευτικών), το πιο μεγάλο θύμα των μνημονιακών περικοπών των τελευταίων 10 χρόνων ήταν και είναι ο κόσμος της ελαστικής εργασίας, οι αναπληρωτές κι οι αναπληρώτριες, οι χιλιάδες εκπαιδευτικοί που δεν βρίσκουν δουλειά λόγω των περικοπών.
Επαγγελματική εξουθένωση
Αν ο διορισμός στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί το «φωτεινό αντικείμενο του πόθου» για χιλιάδες αναπληρωτές εκπαιδευτικούς, η συνεχής μετακινήσεις εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας κάθε χρόνο από Έβρο έως Κρήτη και από Ιθάκη μέχρι Ικαρία, ισοδυναμεί με μια πολύχρονη περιπέτεια, μια σύγχρονη «Οδύσσεια» για χιλιάδες διορισμένους εκπαιδευτικούς.
Η αναγκαστική παραμονή για χρόνια σε περιοχές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τον μόνιμο τόπο διαμονής έχει δημιουργήσει ανυπέρβλητα προβλήματα επιβίωσης.
Τα πράγματα είναι σοβαρά, δραματικά για χιλιάδες ανθρώπους που πλέον νιώθουν να βαδίζουν σε μονόδρομο, σε αδιέξοδο. Και συντρίβονται ζωές και οικογένειες και η απόγνωση δεν θέλει πολύ να λιπάνει το έδαφος της νευρικής κρίσης.
«Τα καλοκαίρια μας μικρά κι ατέλειωτοι οι χειμώνες»
Σε ένα πρόσφατο άρθρο του με τίτλο “Αναπληρωτές – Νομάδες – Εκπαιδευτικοί: Η επινόηση του βασανιστηρίου” ο καθηγητής παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Μαυρογιώργος αναρωτιέται “εάν υπάρχει πιο ταπεινωτική και πιο εξευτελιστική επώδυνη/ βάρβαρη/ εφιαλτική/ εξατομικευμένη/ ανταγωνιστική (:ο θάνατός σου η ζωή μου)/ σωφρονιστική εμπειρία βασανιστηρίου από το να είσαι σε καθεστώς αναμονής προκειμένου να εγγράφεσαι κάθε χρόνο σε μια λίστα κατάταξης και αναμονής για μια θέση προσωρινής απασχόλησης κι αυτό να επαναλαμβάνεται για πολλά χρόνια! Οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί συμμετέχουν στις σχετικές διαδικασίες και με τη συμμετοχή τους νομιμοποιούν τις πολιτικές μιας βαθιάς αυτό-υποτίμησης. Οι αδιόριστοι είναι και χρεωμένοι για ένα δάνειο που ποτέ δεν πήραν! Λες και έχουν βαλθεί να εξαφανίσουν κάθε ίχνος ανθρώπινης αξιοπρέπειας ώστε οι νομάδες και εποχιακά εργαζόμενοι εκπαιδευτικοί να μη μπορούν να αρθρώσουν έναν λόγο πολιτικής παιδαγωγικής στη συνάντησή τους με τους μαθητές”.
Το μαρτύριο που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, χρόνια τώρα, με τις προσλήψεις μη μόνιμων συμβασιούχων εκπαιδευτικών, συνιστά ευθεία προσβολή και υποτίμηση σε βάρος και των ίδιων των μόνιμων εκπαιδευτικών που εργάζονται με διαφορετικό εργασιακό και μισθολογικό καθεστώς στα σχολεία.
Αυτή η συνύπαρξη διαφορετικών κατηγοριών εκπαιδευτικών στο ίδιο σχολείο είναι άκρως αποσυντονιστική για τη σφυρηλάτηση συλλογικών και ομαδικών δεσμών και παρεμβάσεων, με όρους συναδελφικής συνεργασίας και αλληλεγγύης για την προώθηση μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας που είναι πολύ επιβαρυμένη λόγω της κρίσης και της πανδημίας.
Η όλη κατάσταση, από καιρού εις καιρόν, επιτείνεται, καθώς δεν υπήρξε Υπουργός Παιδείας που δεν επεδίωξε να «βάλει χέρι» και να «κατασκευάσει» νέους πίνακες κατάταξης /άτυπης επετηρίδας που είχαν ήδη διαμορφωθεί και δρομολογηθεί, λόγω της αναστολής μόνιμων διορισμών.
Αυτό υποδαύλιζε και τροφοδοτούσε έντονες διεργασίες ενός ιδιότυπου εσωτερικού κοινωνικού αυτοματισμού που κάποτε άγγιζε τα όρια κοινωνικού κανιβαλισμού. Η συζήτηση για τη μοριοδότηση κριτηρίων δρομολογεί μια άλλη αποκαρδιωτική κι ανταγωνιστική αντιπαράθεση ανάμεσα σε καθημαγμένους χρεωμένους και ταπεινωμένους αδιόριστους εκπαιδευτικούς. Δεν υπάρχει πεδίο και τομέας προσφοράς δημόσιου κοινωνικού αγαθού ή άλλης εργασίας που να επιβαρύνεται με αυτή την τελετουργική αθλιότητα της βαθιάς υποτίμησης σε βάρος ανέργων, όπως αυτά που συμβαίνουν στην εκπαίδευση.
Όπως σωστά επισημαίνει ο Γιώργος Μαυρογιώργος, μέσα στη δίνη αυτών των δυσμενών εξελίξεων, οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί που για πολλά χρόνια και κατ επανάληψη εγγράφονται σε λίστες αναμονής αποκτούν τα χαρακτηριστικά ενός «αγοραίου» άνεργου που εκθέτουν τον εαυτό τους ως εμπόρευμα στην «αγορά μοριοδοτημένων υποψηφιοτήτων», πλασάρουν τον εαυτό και τα προσόντα τους, τους τίτλους και τα «μόριά» τους σε μια αγορά ζούγκλας. Με άλλα λόγια, ο αδιόριστος εκπαιδευτικός κάθε χρόνο βγαίνει στην αγορά εργασίας ως πωλητής και ως εμπόρευμα ταυτόχρονα, αποξενωμένος ακόμη και από τον ίδιο του τον εαυτό.
Έτσι γίνεται ευάλωτος, γοητεύεται και χειραγωγείται από το σύνολο των κατασταλτικών, ιδεολογικών και συμβουλευτικών μηχανισμών του κράτους (νομοθετική, δικαστική, εκτελεστική εξουσία, αστυνομία, συμβουλευτικά όργανα, κ.α.) και των μηχανισμών πληροφόρησης, με όπλο πάντα την κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία. Οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί που διεκδικούν θέση επισφαλούς εργασίας στην εκπαίδευση έχουν γίνει επιχειρηματίες του εαυτού τους.
Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί είναι και νιώθουν, λοιπόν, σε κατάσταση αναμονής, εφεδρείας και επιφυλακής, σαν τα ελικόπτερα έκτακτων αναγκών που μπορούν να ανταποκρίνονται άμεσα και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες στο επόμενο «επεισόδιο» αντικατάστασης. Τώρα καταλαβαίνουν και τους ταξιτζήδες που όταν κάνουν την πρώτη τους κούρσα δεν ξέρουν που θα βρεθούν στην επόμενη.
Έχουμε το υβρίδιο του εκπαιδευτικού «βαλίτσα» υπό διαρκή μετακόμιση και αλλαγή «περιβάλλοντος»!
Δημιουργία εμφυλιοπολεμικού κλίματος στη λογική τού «διαίρει και βασίλευε»
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να επισημάνουμε ότι οι πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας, η τωρινή και οι προηγούμενες, είναι «μανούλες» σε κινήσεις παραπλάνησης, εξαπάτησης και δημιουργίας εμφυλιοπολεμικού κλίματος στη λογική τού «διαίρει και βασίλευε».
Ναι το επιτελείο του υπουργείου Παιδείας χρησιμοποιεί τις μεθόδους της «τέχνης του πολέμου», νεκρανασταίνοντας έναν πολέμαρχο του παρελθόντος (Σουν Τζου): «…Ο πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση. Αν ο εχθρός σου ξεκουράζεται, μην τον αφήσεις σε ησυχία. Αν οι δυνάμεις του είναι ενωμένες, διάσπασέ τες. Κάνε επίθεση, όταν είναι απροετοίμαστος. Να εμφανίζεσαι εκεί που δεν σε περιμένει…»
Λιπαίνουν την αφέλεια και την κοινωνική στραβωμάρα, «γαργαλάνε» τις χαμηλές συνειδήσεις, πριμοδοτούν αντιλήψεις του τύπου «για τη δική μου καλύβα που καίγεται φταίει του διπλανού που δεν καίγεται ακόμη»… Οι ίδιοι που ευθύνονται για την αδιοριστία και την ανεργία, για τους χιλιάδες εκπαιδευτικούς-ρεζέρβα, ρίχνουν έντεχνα τον σπόρο για πολλούς μικρούς εμφύλιους, με στόχο να διασπάσουν την εκπαιδευτική κοινότητα, να την τραυματίσουν θανάσιμα και να την καταστήσουν αδύναμη να αντιμετωπίσει τον νέο εργασιακό μεσαίωνα που ετοιμάζουν.
Είναι σαφές, λοιπόν, ότι το ΥΠΑΙΘ στρώνει το δρόμο για δημιουργία εμφυλίων στους εκπαιδευτικούς, με την πριμοδότηση αντιπαραθέσεων ειδικοτήτων και κλάδων, την προβολή και ενίσχυση ψευτοδιλημμάτων.
Στο «παιχνίδι» αυτό έχουν συνοδοιπόρους τις ηγεσίες των συνδικαλιστικών παρατάξεων εκείνων που είναι δεμένες με την κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική.
Μοναδική «ασπίδα» ανατροπής των παραπάνω σχεδίων είναι η μαχητική ενότητα και διεκδίκηση των εκπαιδευτικών αλλά και των μαθητών και των γονιών, για μείωση των μαθητών ανά τμήμα, μαζικούς – μόνιμους διορισμούς εκπαιδευτικών άμεσα, πριν την έναρξη της επόμενης σχολικής χρονιάς και οργανικές θέσεις για όλες τις ειδικότητες με βάση τις πραγματικές ανάγκες.
Μόνο αν νιώσουν ότι υπάρχει κίνημα που διεκδικεί, ενοχλεί και προκαλεί πολιτικό κόστος, μόνο τότε θα υπάρξει αποτέλεσμα σε αυτό το ζήτημα.
