Ηλίας Γιαννακόπουλος: Κριτήριο Αξιολόγησης (12) στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Γ΄ Λυκείου (Ο αβέβαιος κόσμος)

Στη στήλη αυτή η faretra θα δημοσιεύει κάθε εβδομάδα (Δευτέρα και Πέμπτη) Κριτήρια Αξιολόγησης στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας του συνεργάτη μας Ηλία Γιαννακόπουλου, φιλολόγου – συγγραφέα. Φιλοδοξούμε η στήλη αυτή να αποτελέσει σημαντικό βοήθημα για μαθητές και φιλολόγους στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας που αποτελεί και τον αναγκαίο όρο για την εισαγωγή στα Α.Ε.Ι. Η παρουσία του μαθήματος και στα τέσσερα πεδία αισθητοποιεί και την αξία – βαρύτητά του. Στόχος αυτών των δημοσιευμάτων είναι να εμπλουτίσουν οι νέοι το λεξιλόγιό τους αλλά και τους κώδικες ερμηνείας της πραγματικότητας με την ποικιλία και την θεματολογική πρωτοτυπία των κριτηρίων αξιολόγησης.

far

——————–

Ηλίας Γιαννακόπουλος

 ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Ο αβέβαιος κόσμος

1. «Ζούμε σ’ έναν κόσμο – τοπίο κατακλυσμού όχι γιατί βουλιάζουν γύρω τα πάντα αλλά γιατί τα πάντα γίνονται ρευστά», (Άγγελος Τερζάκης).

2. Η παραπάνω θέση δεν βρίσκει σύμφωνους μόνο αυτούς που προφητεύουν εσχατολογικά το τέλος του κόσμου αλλά και πολλούς που κρίνουν με αυστηρότητα την εικόνα του σύγχρονου κόσμου. Η οικονομική κρίση, η οικολογική καταστροφή, η διεθνοποίηση της τρομοκρατίας, τα μεταναστευτικά ρεύματα, η υποχώρηση της ηθικής, η αποδυνάμωση του ρόλου της πολιτικής, η αδυναμία της επιστήμης να μυήσει ευρύτερα στρώματα λαού στην εσώτερη φύση των πραγμάτων, η ανάπτυξη κέντρων εξουσίας που ποδηγετούν αφανώς την ανθρώπινη σκέψη κι ένα πλήθος άλλων φαινομένων συνυφαίνουν τη ρευστότητα και την αβεβαιότητα της σύγχρονης εποχής.

3. Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει πως όλα τα παραπάνω συνιστούν μία ισοπεδωτική κριτική κι έναν αρρωστημένο μηδενισμό. Όσο κι αν ο όρος είναι παλιός («Πατέρες και γιοι», Τουργκένιεφ) δεν παύει να χαρακτηρίζει πολλές από τις προσεγγίσεις των σύγχρονων μελετητών του κόσμου. Πολλοί αρέσκονται στην εκμηδένιση των πάντων και ιδιαίτερα εκείνων των στοιχείων που λειτουργούσαν ως κινητήριοι μοχλοί της σταθερότητας ή και της ιστορικής εξέλιξης και προόδου (ιδεολογίες…). Όταν, όμως, η ηθική καταρρέει και οι ιδεολογίες δεν πείθουν πως μπορούμε να αντιπαλέψουμε τις κραυγές του μηδενισμού

4. Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση πως οι άνθρωποι σήμερα βιώνουν ένα οδυνηρό αίσθημα απώλειας και ψυχικής δυσφορίας. Αυτό το αίσθημα δεν συνιστά μία ατομική αντίδραση στο μελαγχολικό τοπίο των καιρών μας αλλά μία αντικειμενική πραγματικότητα. Η αιτία αυτής της οδυνηρής εμπειρίας δεν οφείλεται στη γενικευμένη κατακρήμνιση των πάντων αλλά στο γεγονός ότι κυριαρχεί μία αδυσώπητη ρευστότητα.

5. Τα άλλοτε σταθερά σημεία αναφοράς (αξίες, ιδεολογίες, μύθοι…) έχουν αποδομηθεί προκαλώντας στο κοινωνικό σώμα αισθήματα αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Το άτομο και η κοινωνία αδυνατούν να ισορροπήσουν ψυχολογικά, αφού ταλανίζονται στη σχετικοποίηση των πάντων. Οι βίαιες αλλαγές και οι συνεχείς μετασχηματισμοί (κοινωνικοί, ηθικοί…) τροφοδοτούν την έμφυτη αγωνία του ανθρώπου που σπρώχνεται σε υποκατάστατα «σταθερά» για να αντλήσει δύναμη και σιγουριά.

6. Όταν, όμως, οι παραδοσιακές «σταθερές» κλονίζονται από την αμφισβήτηση και το διάχυτο πνεύμα του σκεπτικισμού, τότε και το κοινωνικό σώμα οδεύει ασυνείδητα σε ένα αίσθημα καταβύθισης και απογοήτευσης. Η εξωτερική ρευστότητα εκτρέφει την εσωτερική ανασφάλεια και απόγνωση.

7. Όλα τα παραπάνω για κάποιους συνιστούν μία νομοτέλεια αναμενόμενη για πολλούς, αφού το τρόπος που οικοδομήθηκε το παγκόσμιο σύστημα (οικονομικό, πολιτικό…) αγγίζει τα όριά του. Οι ευθύνες επιμερίζονται τόσο στα άτομα (πολιτικοί ηγέτες…) όσο και στην κοινωνία. Οι ατομικές ευθύνες δύσκολα ανευρίσκονται και πολύ σπάνια αποδίδονται. Η συλλογική ευθύνη – ενοχή συνιστά μία αυταπάτη και την επικαλούνται όσοι θέλουν να αποκρύψουν τις αδεξιότητές τους και τις λανθασμένες επιλογές τους.

8. Ωστόσο, εκείνο που προσμετράται ως αξία είναι όχι αυτό που μάς συμβαίνει αλλά το πώς αντιδρούμε σε ό,τι μάς συμβαίνει. Άτομα και κοινωνίες αναμετρώνται με τα αδιέξοδα και τα προβλήματα και ο τρόπος αντίδρασης θα προσδιορίσει το μέλλον και την εικόνα του κόσμου. Καμία, όμως, αντίδραση δεν μπορεί να προτιμηθεί ή να αξιολογηθεί χωρίς τη βαθύτερη κατανόηση όλων εκείνων των αιτιών που διαμόρφωσαν το σύγχρονο τοπίο σε πλανητικό επίπεδο. Μπορεί ο Μαρξ να κατηγορούσε τους φιλοσόφους (Πλάτων) που αρκούνταν στην ερμηνεία του κόσμου και αδιαφορούσαν για την αλλαγή του, οποιαδήποτε, όμως, προσπάθεια για αλλαγή (δράση) είναι κενή, αν δεν συνοδεύεται κι από ένα ερμηνευτικό πλαίσιο (θεωρία). Η ισορροπία και των δύο είναι απαραίτητη. Η συνύπαρξη του Πλάτωνα(ιδέες)και του Μαρξ(πράξη – δράση)συνιστά μία αναγκαιότητα.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Κορονοϊός, φόβος και δυστοπία

«Si vis vitam, para mortem»

1. Κι εκεί που όλοι ζούσαμε την ψευδαίσθηση ή το όραμα μιας ουτοπικής κοινωνίας, ξαφνικά ένας ιός – αφανής και απροσδιόριστος – μάς προσγείωσε στην πραγματικότητα μιας δυστοπικής κοινωνίας. Όχι ότι δεν υπήρχαν και πριν προβλήματα. Απλώς τα αντιμετωπίζαμε με καρτερικότητα και με τη βεβαιότητα ότι είναι κάτι προσωρινό.

2. Γκρινιάζαμε για την οικονομική κρίση, για τα οικολογικά αδιέξοδα, για την απουσία του κοινωνικού κράτους, για τα Fake news, για τη μονοτονία της καθημερινότητας, το λαϊκισμό των πολιτικών μας, για τα δικαιώματα των μεταναστών και για ένα πλήθος άλλων προβλημάτων που ροκάνιζαν τη μακαριότητά μας. Ωστόσο, όλα αυτά δεν ήταν αρκετά να ψαλιδίσουν τις ελπίδες μας για ένα καλύτερο αύριο. Ένα αύριο που θα μάς εξασφάλιζε τη βεβαιότητα μιας συνεχούς βελτίωσης στα πλαίσια της «γραμμικής προόδου».

Η διπλή λειτουργία του φόβου

3. Και ξαφνικά μπήκε στη ζωή μας ο κορονοϊός που μέσα στην δυσκολία να τον αποδώσουμε σωστά (ορθογραφία) μάς ξεβόλεψε και μας τρόμαξε. Αποδόμησε τις βεβαιότητές μας, έσπειρε την αμφιβολία για το «τεχνολογικό» μας θαύμα, μάς υπενθύμισε την περατότητά μας και γενικά έφερε τέτοιες ανακατατάξεις που μάς ανάγκασε να επαναπροσδιορίσουμε όλα τα δεδομένα και τα αυτονόητα της ζωής μας.

4. Ο φόβος πήρε τη θέση της ελπίδας και αποδιοργάνωσε τα σταθερά σημεία της ζωής μας. Οι απολυτότητες υποχώρησαν και ο σχετικισμός κυριαρχεί. Ένας επικίνδυνος μηδενισμός αναδύεται που σιγά – σιγά τροφοδοτεί μια επικίνδυνη μοιρολατρία – φαταλισμό. Ένας παθητικός φόβος που δρα παραλυτικά, που ακυρώνει και τα όποια θετικά έχει ως αίσθημα και ως ένα βαθμό εργαλειοποιείται για πολιτικούς και κοινωνικούς σκοπούς.

5. Αν και ο φόβος είναι ως έννοια αρνητικά φορτισμένη δεν παύει να λειτουργεί και θετικά για τον άνθρωπο. Βέβαια ο Ντεκάρτ στάθηκε επικριτικός στη λειτουργία του φόβου «΄Οσον αφορά το φόβο… δεν πιστεύω ότι θα μπορούσε ποτέ να είναι αξιέπαινος ή χρήσιμος».

6. Ωστόσο και κάτω υπό ορισμένες προϋποθέσεις ο φόβος δρα ευεργετικά για τον άνθρωπο «Η σύγχρονη έρευνα επιχειρεί να αποδείξει το αξιέπαινο του φόβου καταδεικνύοντας τη χρησιμότητά του ως ψυχικής κατάστασης που προπαρασκευάζει τον οργανισμό για να αντιμετωπίσει εύστοχα κάποιον κίνδυνο… Για τους κλασσικούς φιλοσόφους ο φόβος είναι «κακός σύμβουλος» της δράσης, ενώ για όλους (σχεδόν) τους σύγχρονους ερευνητές ο φόβος είναι αναπόσπαστο μέρος μιας φυσικής αντίδρασης ενός οργανισμού προς αποφυγή μιας επερχόμενης βλάβης», (Αντώνη Χατζημωϋσή, «Ο Φόβος»).

Ο  κορονοϊός  διδάσκει

7. Ωστόσο, επειδή τίποτα δεν είναι σύμβολο του απόλυτου καλού ή κακού, η επέλαση του κορονοϊού θα μάς διδάξει πολλά. Θα μάς υπενθυμίσει τη θνητότητά μας και το ευμετάβλητο της μοίρας μας. Θα μάς υποχρεώσει να ξαναδούμε την κενότητα των «χρυσών» παρουσιαστών της TV, των ποδοσφαιριστών και των καλαθοσφαιριστών και την αξία εκείνων που διακονούν τη δημόσια υγεία (οι άσπρες και οι πράσινες ποδιές). Θα αναδείξει τα όρια της ανθρώπινης δύναμης και την αξία του «μέτρου» στη ζωή μας. Θα προβάλει την αναγκαιότητα της αυτοπειθαρχίας, της αυτογνωσίας και της προτεραιότητας του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού, όπως επίσης και της σπουδαιότητας της ατομικής και συλλογικής ευθύνης στο «ευ ζην».

8. Σε ένα άλλο επίπεδο ο κορονοϊός θα μάς καλέσει «να συνειδητοποιήσουμε ότι μοιραζόμαστε μια κοινή μοίρα με όλον τον πλανήτη και ότι η ανθρωπότητα υπόκειται στις ίδιες θανάσιμες απειλές», (Μορέν).

9. Θα μάς αναγκάσει να προσθέσουμε στα «8 θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας» (Λόρεντς) ένα ακόμα, αυτό των ζωονοσογόνων ιών.

10. Κατεξοχήν, όμως, θα ενισχύσει τις προτροπές του Μορέν: «Πρέπει να νιώθουμε αλληλέγγυοι με αυτόν τον πλανήτη η ζωή του οποίου καθορίζει τη δική μας. Πρέπει να σώσουμε τη Μητέρα – Γη. Η ατομική αλλαγή είναι άρρηκτα δεμένη με την κοινωνική – και η καθεμιά τους χωριστά είναι ανεπαρκής. Η μεταρρύθμιση της σκέψης, η μεταρρύθμιση της κοινωνίας και της ζωής θα συνυπάρξουν για να μεταμορφωθεί η κοινωνία μας. Το αστραφτερό μέλλον έχει πεθάνει, μπορούμε όμως να ανοίξουμε τον δρόμο στο εφικτό μέλλον», («Ο δρόμος της ελπίδας», Hessel και Morin)..(Ηλίας Γιανακόπουλος)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η αγάπη γράφει Ιστορία

Α) Την Ιστορία τη γράφουν μόνο

όσοι δεν φεύγουν ποτέ – ποτέ

μπροστά στη λύπη,

μπροστά στον πόνο – οι νικηταί.

Β) Αυτοί που ξέρουν να πολεμάνε

στήθος με στήθος κάθε φορά.

Αυτούς που ξέρουν

πώς να νικάνε στη συμφορά.

Γ) Αυτοί που ξέρουν το πώς να χτίζουν,

πώς ν’ αγαπιούνται σαν αδερφοί,

όταν οι άλλοι εδώ σκορπίζουν καταστροφή.

Δ) Αυτοί που ξέρουν στ’ ανεμοβρόχι,

αχ, τη γαλήνη της προσευχής.

Αυτοί που ξέρουν να λένε «Όχι!»

– κι άλλος κανείς.

(Αντώνης Σαμαράκης)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α΄

Α1.Να αποδώσετε περιληπτικά τη διπλή λειτουργία του φόβου σε 50 λέξεις (Κ.2, §3-6).

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β΄

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το Κ.1, τις παρακάτω προτάσεις με αναφορές στο κείμενο:

α. Η υποχώρηση της ηθικής είναι ένα από τα φαινόμενα που τροφοδοτούν την βεβαιότητα της εποχής μας.

β. Η κατάρρευση των ιδεολογιών ενισχύει εκείνους που μάχονται τον μηδενισμό.

γ. Η ρευστότητα της εποχής μας γεννά το αίσθημα της απώλειας.

δ. Οι ευθύνες για την εικόνα του σύγχρονου κόσμου είναι τόσο ατομικές όσο και συλλογικές.

Ε .Η αντίδρασή μας στην αρνητική πορεία του κόσμου προϋποθέτει τη γνώση των θέσεων τόσο του Πλάτωνα όσο και του Μαρξ.

Μονάδες 10

Β2α. Σε τι στοχεύει ο συγγραφέας στην §2 του Κ.1. Δώστε με συντομία την βασική θέση της § και το ρόλο – αποτελεσματικότητα τριών κειμενικών δεικτών.

Μονάδες 8

β. Να βρείτε και να σχολιάσετε το σχήμα της επανάληψης στην §7 του Κ.2. Δώστε το περιεχόμενο τριών διαφορετικών τρόπων χρήσης των εισαγωγικών του Κ.2.

Μονάδες 7

Β3.Να βρείτε και στα δύο κείμενα την ψυχολογική κατάσταση που βιώνουν οι σύγχρονοι άνθρωποι. Δώστε τα βασικά της στοιχεία.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Γ΄- Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Ποιοι και ποια στάση ζωής θεωρείται σύμφωνα με το ποίημα ως δημιουργοί της Ιστορίας; Δώστε τα βασικά γνωρίσματα. Αναλύστε το ρόλο δύο κειμενικών δεικτών στην προβολή και κατανόηση της βασικής θέσης.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ΄ – ΈΚΘΕΣΗ

Δ1. Στα κείμενα περιγράφεται ο «αβέβαιος κόσμος» και η «δυστοπική κοινωνία». Ωστόσο εσείς ως νέοι ελπίζετε και αγωνίζεστε να ζήσετε σε έναν κόσμο που θα δικαιώνει τις προσδοκίες σας και θα δίνει προοπτική στα όνειρά σας. Σε μια ομιλία σας σε ημερίδα του τμήματος νεολαίας του δήμου σας αναπτύσσετε: α. Εκείνα τα φαινόμενα – προβλήματα που σκιάζουν τον σύγχρονο κόσμο και β. Τα εφόδια με τα οποία πρέπει να είναι οπλισμένος ο σύγχρονος νέος για να πραγματώσει τα όνειρά του – στόχους σε αυτόν τον σκληρό και αφιλόξενο κόσμο. (400 λέξεις)

Μονάδες 30

Εναλλακτικές

ΘΕΜΑ Β΄

Β3α.«Να συνειδητοποιήσουμε…απειλές» (§8, Κ.2). Πώς καταλήγει σε αυτήν τη θέση – προτροπή ο Μορέν; Να τη σχολιάσετε.

ΘΕΜΑ Δ΄

Δ2. Σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο συντελούνται διεργασίες που προμηνύουν την ανάγκη για βαθύτατες αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Σε κείμενο των 500 λέξεων να αναπτύξετε: α. Τους τομείς που κρίνεται αναγκαία η αλλαγή τους με στόχο μία νέα παγκόσμια κοινωνία (Οικονομία, Ειρήνη, Εργασία, Πολιτισμός, Παιδεία, Οικολογία, Δημοκρατία, Κοινωνικά προβλήματα, Ρατσισμός – Μετανάστες, Επικοινωνία ανθρώπων – λαών) και β. Την ευθύνη – ρόλο όλων μας στη διατήρηση της ταυτότητάς μας (ατομικής & εθνικής) αλλά και στην ανάληψη πρωτοβουλιών που θα μάς καταστήσουν (άτομα και έθνος) πρωταγωνιστές στις συντελούμενες εξελίξεις – αλλαγές.

(Η έκθεση να λάβει τη μορφή ομιλίας σε ημερίδα με θέμα: Ένας άλλος κόσμος γεννιέται: Προοπτικές και Ευθύνες).

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α΄– Περίληψη

Α1. Στο παρόν κείμενο ο συγγραφέας καταγράφει τη διπλή λειτουργία του φόβου που προκάλεσε ο κορονοϊός. Αρχικά προβάλλει τις αλλαγές που επέφερε στη ζωή των ανθρώπων μέσα από το γκρέμισμα κάποιων «αυτονόητων» της ζωής μας. Στη συνέχεια αναλύει το ρόλο και τις επιπτώσεις του φόβου και τη χρησιμοποίησή του για πολιτικούς σκοπούς. Αν και ο φόβος ως αίσθημα είναι κάτι αρνητικό, σύμφωνα και με τη γνώμη του Καρτέσιου, μπορεί να λειτουργήσει και θετικά. Επιλογικά καταφεύγει στη θέση κάποιας αυθεντίας σύμφωνα με την οποία ο φόβος είναι μία φυσιολογική αντίδραση και άμυνα του εαυτού μας απέναντι στον κίνδυνο – βλάβη.

ΘΕΜΑ Β΄

Β1.α.Λ («συνυφαίνουν…εποχής», §1), β.Λ («Όταν…μηδενισμού», §2), γ.Σ («Η αιτία…ρευστότητα», §3), δ.Σ («Οι ευθύνες…κοινωνία», §7), ε.Σ («Μπορεί…αναγκαιότητα», §8).

Β2α.Ο συγγραφέας στην συγκεκριμένη § στοχεύει στην καταγραφή και ανάδειξη του σύγχρονου «δυστοπικού» τοπίου της εποχής μας σε πλανητικό επίπεδο. Η καταγραφή αυτή δεν δικαιώνει μόνο την άποψη του Τεργάκη αλλά συντείνει και στην ευαισθητοποίηση του αναγνώστη για την αλλαγή του γκρίζου χρώματος του κόσμου μας. Προς το σκοπό αυτό χρησιμοποιεί και τους ανάλογους κειμενικούς δείκτες, όπως: α. Το ασύνδετο σχήμα: Με αυτό προβάλλεται εμφαντικά το πολυεπίπεδο της αρνητικής εικόνας της εποχής μας. Η γενικευμένη κρίση και αποσάθρωση των βασικών πυλώνων του πολιτισμού προκαλούν φόβο και επωάζουν την αβεβαιότητα. Με το ασύνδετο σχήμα ο λόγος αποκτά ζωντάνια, παραστατικότητα, ροή και ταχύτητα προκαλώντας έτσι το ενδιαφέρον του αναγνώστη, β. Ποικιλία και έντονη παρουσία των Ουσιαστικών. Τα πολλά ουσιαστικά αναδεικνύουν πληρέστατα το βάθος και το πλάτος της δυστοπίας της εποχής μας και βοηθούν τον αναγνώστη να ερμηνεύσει σωστά την ταυτότητά της. Έτσι ο αναγνώστης εστιάζει την προσοχή του σε εκείνα τα στοιχεία – αρνητικά που υφαίνουν το δυστοπικό τοπίο της εποχής του, γ. Όροι – λέξεις με αρνητικό νοηματικό φορτίο. Η χρήση όρων με αρνητικό φορτίο, όπως εσχατολογικά, κρίση, καταστροφή, τρομοκρατία, υποχώρηση, ποδηγετούν, ρευστότητα γεννούν στον αναγνώστη αισθήματα φόβου, αγωνίας κι ανασφάλειας. Έτσι εστιάζει το ενδιαφέρον του σε εκείνα τα φαινόμενα που συνθέτουν το ψηφιδωτό της εποχής του με την βοήθεια της συναισθηματικής έντασης που βιώνει.

β.Η επανάληψη που ανιχνεύεται στην §7 του Κ.2 (θα μάς υπενθυμίσει, θα μάς υποχρεώσει, θα αναδείξει, θα προβάλει) στοχεύει στην επισήμανση και λεπτομερή καταγραφή του «διδακτικού» ρόλου του κορονοϊού. Έτσι δίνονται τα πολλά επίπεδα στα οποία ο κορονοϊός μπορεί να αποβεί και «θετικός» στην ανθρώπινη ματαιοδοξία και μακαριότητα. Η επανάληψη του «θα» με διαφορετικό κάθε φορά ρήμα αισθητοποιεί την πολλαπλή ωφέλεια του κορονοϊού, αν ο άνθρωπος μπορεί να διδαχτεί από κάτι αρνητικό για την υγεία του. Υφολογικά ο λόγος αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα και προκαλεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Τα εισαγωγικά: 1. «Όσον αφορά…χρήσιμος»(§5): Ακριβής καταγραφή μίας θέσης του Ντεκάρτ, 2. «Τα 8 θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας» (§9): Τίτλος βιβλίου, 3.«Χρυσών» (§7): Μεταφορική χρήση με στοιχεία ειρωνείας και καταγγελτικού λόγου.

Β3.Στο Κ.1 (§4-6) καταγράφονται με ευκρίνεια οι ψυχολογικές επιπτώσεις της θρυμματισμένης εικόνας του κόσμου μας. Αρχικά τονίζεται το «αίσθημα απώλεια και ψυχικής δυσφορίας» (§4). Αιτία αυτού του συναισθήματος η κατάρρευση των βασικών σταθερών (§5) που έχει ως αποτέλεσμα την ρευστότητα, την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια. Έτσι οι άνθρωποι βιώνουν μία ψυχολογική ανισορροπία και αγωνία για την απώλεια ή την ανεύρεση νέων «σταθερών» της ζωής τους. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ο σκεπτικισμός, η απογοήτευση και η απόγνωση (§6). Αλλά και στο Κ.2 καταγράφεται ο ψυχολογικός αποσυντονισμός του ατόμου ως απόρροια του κορονοϊού. Κυρίαρχο στοιχείο ο φόβος με τις ποικίλες παρενέργειές του, όπως: αποδόμηση βεβαιοτήτων, αμφιβολία για την τεχνολογία, συνειδητοποίηση της θνητότητας και περατότητάς μας, μοιρολατρία, μηδενιστικές σκέψεις και υποταγή σε πολιτικούς – κοινωνικούς σχεδιασμούς (§3-4). Στοιχεία της ψυχολογίας βρίσκονται και στην §7, όπου ο άνθρωπος συνειδητοποιώντας μία άλλη πραγματικότητα σχεδιάζει το μέλλον πάνω σε νέα δεδομένα.

ΘΕΜΑ Γ΄-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Σύμφωνα με το ποίημα οι δημιουργοί της Ιστορίας είναι οι αγωνιστές και όσοι αρνούνται να υποκύψουν στα προβλήματα και στις δυσκολίες της ζωής «όσοι δεν φεύγουν…ξέρουν να πολεμάνε…να νικάνε…να χτίζουν…να λένε “όχι”». Προκρίνεται και προβάλλεται ως πρότυπο ζωής η αγωνιστική διάθεση και το αδούλωτο πνεύμα. Η φοβία και η λιποταξία μπροστά στα αδιέξοδα της ζωής συνιστά μία αρνητική στάση ζωής. Όσοι έχουν τη νοοτροπία του νικητή και όσοι γνωρίζουν και επιλέγουν να δημιουργούν, «χτίζουν» ή να αγαπούν είναι οι δημιουργοί και η ατμομηχανή της ιστορίας. Οι δειλοί και οι «καταστροφείς» είναι απαξίες και αντιπρότυπα ζωής.

Ωστόσο τη ζωή και τον πολιτισμό τον δημιουργούν οι τολμηροί και οι αποφασιστικοί. Αυτοί που γνωρίζουν και θέλουν στις αναποδιές της ζωής να ορθώνουν το «όχι» τους μπορούν να καθορίσουν και τα βήματα της ιστορίας. Ο πολιτισμός και η ιστορική εξέλιξη έχουν ανάγκη άτομα που έχουν τη δύναμη να αναμετρώνται με τα προβλήματα και να χαράζουν το δρόμο της δημιουργίας και του πολιτισμού.

Τη θετική στάση ζωής και των αγωνιστών την καθιστούν αισθητή και κατανοητή οι κειμενικοί δείκτες, όπως: Οι αναφορικές προτάσεις και οι αντιθέσεις. Οι αναφορικές προτάσεις (όσοι δε φεύγουν/που ξέρουν…) και η επανάληψή τους αναδεικνύουν τη μοναδικότητα του χαρακτήρα των αγωνιστών και των μαχητών – δημιουργών της ιστορίας. Δίπλα στις αναφορικές προτάσεις ως συμπλήρωμα υπάρχουν οι βουλητικές προτάσεις με κυρίαρχη την υποτακτική έγκλιση (να νικάνε, ν’ αγαπιούνται…) σκιαγραφούν το βαθύτερο Εγώ των μαχητών. Οι αντιθέσεις (νικάνε – συμφορά/ αγαπιούνται – σκορπίζουν την καταστροφή) συντείνουν στην κατανόηση των δύο τύπων – στάσεων ζωής. Των μαχητών της ζωής και των δειλών. Των δημιουργών και των καταστροφέων. Έτσι το βασικό μήνυμα και το δοξαστικό της ζωής και των αγωνιστών το προβάλλουν εμφαντικά και οι κατάλληλοι κειμενικοί δείκτες.

 ΘΕΜΑ Δ΄ -ΈΚΘΕΣΗ

Δ1. Υλικό για την ανάλυση του θέματος θα βρείτε στο blog «ΙΔΕΟπολις», iliasgiannakopoulos.blogspot.com του συγγραφέα Ηλία Γιαννακόπουλου και ιδιαίτερα στα άρθρα: 1.«Ο αβέβαιος κόσμος και ο σύγχρονος νέος», και 2.«Ένας άλλος κόσμος γεννιέται: Προοπτικές και ευθύνες».

Εναλλακτικές

Θέμα Β΄

Β3.Η εμβληματική αυτή θέση – άποψη του Μορέν απορρέει ως αναγκαίο λογικό προϊόν των νέων δεδομένων που αποκάλυψε για τη φύση του ανθρώπου και του πολιτισμού του ο κορονοϊός (§7). Όλα αυτά οδηγούν στην πρόταση – προτροπή του Γάλλου φιλοσόφου για τη συνειδητοποίηση της κοινής και παράλληλης πορείας – μοίρας του Πλανήτη μας και του Ανθρώπου. Κάθε απειλή προς τον πλανήτη, είναι μία απειλή και για τον άνθρωπο. Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος δεν είναι κάτι ξεχωριστό κι έξω από τον πλανήτη, αλλά στοιχείο οργανικά δεμένο με αυτόν. Γι’ αυτό η υπενθύμιση του Μορέν στοχεύει σε αυτήν τη συνειδητοποίηση με στόχο τη διάσωση της Μητέρας Γης. Απόρροια και προϋπόθεση όλων αυτών η καλλιέργεια της οικολογικής συνείδησης και η οικολογικοποίηση της σκέψης. Είμαστε ένοικοι της Γης και όχι ιδιοκτήτες.

ΘΕΜΑ Δ΄

Δ2. Δείτε στο blog «ΙΔΕΟπολις» το άρθρο: «Ένας άλλος κόσμος γεννιέται: Προοπτικές και Ευθύνες».

ΙΔΕΟπολις

https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com