Μετά πάσης ειλικρινείας… (8/2/2021)
Νότης Μαυρουδής
Είδα κι εγώ, στην ΕΤ3 στις 27/1, το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για την επταμελή οικογένεια νάνων που έζησε το στρατόπεδο του Άουσβιτς, υπό τον έλεγχο των Ναζί και την παρουσία του διαβόητου γιατρού-βασανιστή Γιόζεφ Μένγκελε (Josef Mengele 1911-1979) λοχαγού των SS.
Στο τέλος τής ταινίας, έκλεισα τα μάτια και ένιωσα πως στέγνωσε το στόμα μου. Χρειάστηκε να πιώ νερό για να συνέλθω από τον ζόφο και τον πόνο που είχα παρακολουθήσει. Σκέφτηκα πως, αυτή η μακάβρια περίοδος της ευρωπαϊκής τραγωδίας εξαιτίας τής ναζιστικής Γερμανίας, του πιο σκληρού και απάνθρωπου Φασισμού, δεν έχει ακόμα… ξεπεραστεί και δεν έχει σβηστεί από τη συνείδηση και τη βαθύτερη σκέψη· τουλάχιστον στη δική μας χώρα διατηρούνται, στο συλλογικό υποσυνείδητο, όλα εκείνα που χαρακτήρισαν τον μεσοπόλεμο, αλλά κυρίως, την περίοδο από το 1936, με την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία και την στυγνή εφαρμογή της, έως την πτώση του Φασισμού-ναζισμού το 1945…
Το ντοκιμαντέρ ταξίδεψε έως το στρατόπεδο του Άουσβιτς, μπήκε και βγήκε επανειλημμένως από τη γνωστή είσοδο, με εκείνο το χυδαίο για την περίπτωση σύνθημα «Η εργασία απελευθερώνει»…
Η καταραμένη αυτή είσοδος, η Πύλη του Άουσβιτς, με στοιχειώνει! Έρχεται πολλές φορές στις σκέψεις μου, ακόμα και σε ταραγμένες νύχτες, όταν με επισκέπτονται εφιαλτικά όνειρα.
Αυτή η ευθεία, με τις γραμμές του τρένου που οδηγεί μέσα στο στρατόπεδο της φρίκης και φτάνει έως την Πύλη της κόλασης ολοκληρώνοντας ένα τελευταίο ταξίδι, εξασφαλισμένα οδυνηρό, για όσους καταλήξανε εκεί… Εισέρχεσαι μέσα στο απόλυτο σκότος και σε μετατρέπουν ξαφνικά, οι δήμιοί σου, σε αντικείμενο που αφήνεται έρμαιο, ψυχή τε και σώματι, στην σαδιστική διάθεση της πιο σκληρής και απάνθρωπης μηχανής· αδίστακτα ανθρωποειδή, εγκληματίες μιλιταριστές, που χρησιμοποίησαν μεσαιωνικά εργαλεία, θαλάμους βασανιστηρίων, φούρνους για να καίουν ανθρώπους, εργαστήρια απαράδεκτων ιατρικών πειραματισμών με απίστευτα βίαιες μεθόδους.
Το τοπίο τού Άουσβιτς είναι και παραμένει η εφιαλτικότερη ασπρόμαυρη μνήμη. Το βάρος και το άλγος τής ιστορικής εκείνης περιόδου, που ξαναζωντανεύει μέσα από βιβλία, διηγήσεις, ντοκιμαντέρ, προσωπικές μαρτυρίες, ομολογώ πως με ξεπερνάει ψυχολογικά, αφού προβάλλονται «εικόνες», τις οποίες «έζησα» κι εγώ, έμμεσα, αλλά έντονα από την παιδική μου ηλικία.
Κάποιοι σημερινοί επισκέπτες, στο διατηρημένο ως μουσείο Άουσβιτς, δηλώνουν πως υπάρχει ακόμα η μυρωδιά τής καμένης ανθρώπινης σάρκας… Μετά από 75 χρόνια!!!
Πόσο λυπάμαι που δεν έχω την πένα ενός έμπειρου συγγραφέα, ώστε να περιγράψω βαθύτερα και με όλη τη δύναμη της γλώσσας μας, αυτό το μακάβριο τοπίο τού ιστορικού στρατοπέδου, για να τοποθετήσω τους επτά της οικογένειας Όβιτζ, Εβραίους νάνους, οι οποίοι συνελήφθησαν από τους SS και μεταφέρθηκαν στο κολαστήριο, για να εκτελεστούν μέσα στο πρόγραμμα περί αφανισμού των Εβραίων και των όποιων διαφορετικών ανθρώπων, οι οποίοι «θα έπρεπε» να εξαφανίζονταν από προσώπου γης…
Οι Όβιτζ ωστόσο, στάθηκαν «τυχεροί» λόγω του διεστραμμένου μυαλού τού αρχίατρου Μένγκελε, ο οποίος κράτησε τους ανθρώπους αυτούς εν ζωή, για να κάνει τα πειράματά του επί των σωμάτων τους και για να επιδεικνύει στους Ναζί την ασυνήθιστη σωματική διάπλασή τους, σε σχέση με τα… τέλεια και υγιή σώματα των Γερμανών στρατιωτών! Εξάλλου υπήρχε το πρόγραμμα AktionT4 των Ναζί, σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να εξολοθρευθούν όλοι οι σωματικά και διανοητικά ανάπηροι, γιατί αποτελούσαν βάρος για την ανθρωπότητα…Τα επτά μέλη τής εβραϊκής οικογενείας των νάνων Όβιτζ, έκαναν σκληρή καταναγκαστική εργασία, όμως, η σωματική τους υπανάπτυξη ήταν ο λόγος που διατηρήθηκαν ζωντανοί. Σε όλα αυτά να προστεθεί και το ότι οι Όβιτζ, προπολεμικά, είχαν φτιάξει έναν θίασο με τον οποίο παρουσίαζαν θεατρικά σκετσάκια και σατιρικά τραγούδια, διασκεδάζοντας πόλεις και χωριά με τις περιοδείες τους.
Από το βιβλίο «Γίγαντες: Οι επτά νάνοι του Αουσβιτς» διαβάζω πως: «Ο Μένγκελε έκανε τα πάντα για να τους κρατήσει ζωντανούς, αλλά καθημερινά τους υπέβαλε σε εξαντλητικά βασανιστήρια. Τους έκανε ακτινογραφίες, αφαιμάξεις και αφαίρεση νωτιαίου μυελού, σε κάποιους έβγαλε δόντια και νύχια, άλλους τύφλωσε με χημικά και εφάρμοσε επάνω τους επώδυνα πειράματα που εφεύρισκε το διαταραγμένο του μυαλό.»
Αξίζει να διαβάσετε αυτό το βιβλίο των Yehuda Koren και Eilat Negev, από τις «Εκδόσεις Πηγή», σε ελληνική μετάφραση της Φλώρας Μίχτη.
Δεν θα σταματήσουμε ποτέ να διαβάζουμε για τις συνέπειες και το σοκ που υπέστη η ανθρωπότητα από το πέρασμα του μιλιταριστικού Γερμανικού φασισμού τη δεκαετία του 1930 και τον αιματηρό πόλεμο που προκάλεσε για δεύτερη φορά τον ίδιο αιώνα. Το απόλυτο σκοτάδι εκείνης της Ευρώπης εξακολουθεί να εμπνέει σήμερα συγγραφείς, διανοητές, ποιητές, μουσικούς, κινηματογραφιστές και καλλιτέχνες του θεάτρου, με στόχο να διατηρούνται οι συλλογικές μνήμες σε υψηλό βαθμό. Πώς να ξεχαστεί ένας τέτοιος και τόσος πόνος, που τα σημάδια του, ακόμα και τώρα, σήμερα, είναι εμφανή σε ποικίλες εκδηλώσεις τής καθημερινότητας;
Η περίπτωση των εβραίων νάνων Όβιτζ είναι ακόμα ένα τραγικό και επώδυνο συμβάν, ανάμεσα στα άλλα, τα αμέτρητα, μιας εποχής, η οποία «κρύβει» ακόμα μέσα της τόσες άγνωστες πληγές και μη επουλώσιμα τραύματα.
Στην εποχή τού διαδικτύου, η εποχή των στρατοπέδων Άουσβιτς, με την ακόμα έντονη μυρωδιά τού θανάτου και τη δυσάρεστη ατμόσφαιρα που βαραίνει νου και ψυχή, θα πρέπει να αναζητείται, να μελετάται και να μετουσιώνεται σε γνώση και συνείδηση. Το ότι υπάρχουν αναβιώσεις φασιστικών συμπεριφορών και μοντέλων δράσης στην εποχή μας, οφείλεται στην απαξίωση της Παιδείας και στην απουσία μάθησης σε υποβαθμισμένα κοινωνικά στρώματα και αυτό δεν θα σταματήσει ποτέ, αν χάσουμε την ιστορική μας μνήμη και δεν απαιτήσουμε αναβάθμιση της Δημόσιας Παιδείας.
Η κουλτούρα, η μόρφωση και η μελέτη τής ιστορικής γνώσης, μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο μήπως και αποφευχθεί η εφιαλτική επανάληψη της ιστορίας, η οποία, διαφορετικά, θα είναι όντως μια… τεράστια και μακιαβελική «φάρσα»!
Νότης Μαυρουδής
