Δορυφόρος της Άγκυρας η Αθήνα – Επικοινωνιακές αντιδράσεις και έμμεση αποδοχή τετελεσμένων στην ανατολική Μεσόγειο
Μάταια η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί τις τελευταίες ημέρες, εξαντλώντας επικοινωνιακά τεχνάσματα και τη βοήθεια (πολλών) ΜΜΕ, να εμφανιστεί διπλωματικά τροπαιούχος στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση, η οποία όμως, κατά κύριο λόγο, εξελίσσεται πια μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων νότια του Καστελλόριζου, δηλαδή σε περιοχή εθνικής κυριαρχίας και όχι σε κάποιο διπλωματικό τραπέζι…
Παρά τις επικοινωνιακές επιδόσεις της, ωστόσο, η κυβέρνηση δεν μπορεί να κρύψει το ολοφάνερο: η χώρα τείνει να γίνει δορυφόρος της Άγκυρας ακολουθώντας την τροχιά που υπαγορεύουν οι τουρκικοί στρατηγικοί και τακτικοί σχεδιασμοί, καθότι η κυβέρνηση (ακριβέστερα οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών – απλά στη «βάρδια» της παρούσας «σκάει η στραβή»):
● Απέτυχε να αποτρέψει / ανακόψει με διπλωματικά μέσα (αξιοποιώντας εταίρους στην Ε.Ε. και συμμάχους στο ΝΑΤΟ) τους τουρκικούς σχεδιασμούς.
● Αφέθηκε στην ψευδαίσθηση που καλλιέργησαν οι διαμεσολαβητές (Γερμανοί αρχικά και Αμερικανοί στη συνέχεια και εκ παραλλήλου) ότι θα «τακτοποιήσουν» το θέμα.
● Δεν φρόντισε, ως εκ τούτων, έγκαιρα να πολλαπλασιάσει την απαραίτητη δύναμη αποτροπής των ενόπλων δυνάμεων, ώστε να δημιουργήσει για τη χώρα επιπρόσθετα… διπλωματικά «επιχειρήματα».
Κάπως έτσι ο Κυριάκος Μητσοτάκης βλέπει τις τουρκικές Navtex από το καλοκαίρι να κινούνται από το νότιο άκρο της ελληνικής ΑΟΖ (αν είχε ανακηρυχθεί) προς βορρά και το «Ορούτς Ρέις» να ερευνά με την τελευταία μέχρι και 8,5 μίλια από τις ακτές του Καστελλόριζου. Με αυτόν τον τρόπο η προφανής ελληνική διπλωματική (πολιτική και επιχειρησιακή) αδυναμία έχει οδηγήσει την ελληνοτουρκική αντιπαράθεση εκεί ακριβώς όπου η Τουρκία έχει επιλέξει: στο πεδίο, μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων από το Καστελλόριζο.
Πριν δούμε συνοπτικά τα βήματα που από το καλοκαίρι μέχρι και σήμερα έχουν οδηγήσει τη χώρα σε αυτήν τη δύσκολη θέση, ας παρακολουθήσουμε επί τροχάδην τη «διπλωματική αντεπίθεση» που επιχειρεί τώρα η κυβέρνηση, την οποία προβάλλει με τη βοήθεια εξαπτέρυγων στα ΜΜΕ ως «κινήσεις ματ» επιπέδου… Κίσινγκερ.
Κατ’ αρχάς να δούμε πού βρισκόμαστε σήμερα: Με την πραγματοποίηση ερευνών στα 6,5 ναυτικά μίλια από τις ακτές του Καστελλόριζου μετά την τελευταία τουρκική Navtex που εξέδωσε ο σταθμός της Αττάλειας, η Τουρκία αμφισβητεί πλέον έμπρακτα το σύνολο των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στις θαλάσσιες ζώνες της.
Μ’ αυτήν την τελευταία Navtex το τουρκικό ερευνητικό και ο στολίσκος των πολεμικών που το συνοδεύει δεν αμφισβητούν μόνο την ύπαρξη ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στην περιοχή νότια του Καστελλόριζου. Πλέοντας και ερευνώντας μεταξύ 6 και 12 μιλίων ο τουρκικός στολίσκος στην ουσία παραβιάζει την ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη αμφισβητώντας το αναφαίρετο δικαίωμα κυριαρχίας της Ελλάδας, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, για αιγιαλίτιδα ζώνη / χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ.
Επικοινωνιακή αντεπίθεση
Παρακολουθώντας την Τουρκία να προχωρά απτόητη στην υλοποίηση των σχεδιασμών που είχε δημόσια ανακοινώσει εδώ και καιρό, η ελληνική κυβέρνηση «αντεπιτέθηκε» διπλωματικά γράφοντας και αποστέλλοντας επιστολές…
Την περασμένη Τρίτη στις ελληνικές πρεσβείες στις χώρες της Ε.Ε. έφτασε από την Αθήνα γραμμένη στα ελληνικά η επιστολή με την οποία η κυβέρνηση ζητάει από τον επίτροπο Διεύρυνσης Όλιβερ Βαρέλι να εξετάσει τη συνολική αναστολή της συμφωνίας τελωνειακής ένωσης Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας. Η οδηγία στους Έλληνες πρεσβευτές ήταν να μεταφράσουν την επιστολή στα αγγλικά και με ρηματική διακοίνωση να τη διαβιβάσουν στα υπουργεία Εξωτερικών των χωρών όπου υπηρετούν.
Σύμφωνα με όσα είπε στο «Ποντίκι» διπλωμάτης που σε κάποια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα ανέλαβε να υλοποιήσει τις οδηγίες που έλαβε:
1. Το ελληνικό πρωτότυπο κείμενο της επιστολής ήταν προχειρογραμμένο, ασύντακτο και περιορισμένου εύρους επιχειρημάτων. Επικεντρωνόταν δε σε εμπορικής φύσεως ζητήματα δίχως την παραμικρή νύξη στις επιθετικές – επεκτατικές τουρκικές πολιτικές επιλογές εναντίον της Ελλάδας.
Με πιο απλά λόγια, «κάρφωνε» την Τουρκία όχι επειδή κατά κύριο λόγο έχει «βάλει στο μάτι» ελληνική εθνική κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά διότι «κλέβει» στη Συμφωνία Τελωνειακή Σύνδεσης.
2. Η κάθε ελληνική πρεσβεία προχώρησε σε δική της μετάφραση και ως εκ τούτου κάθε χώρα της Ε.Ε. έχει λάβει διαφορετικές διατυπώσεις ως προς τα ελληνικά αιτήματα για την αναστολή της συμφωνίας τελωνειακής σύνδεσης Ε.Ε. – Τουρκίας.
3. Επί της ουσίας αυτό που η ελληνική κυβέρνηση ζητάει από τον επίτροπο Διεύρυνσης προβλέπει μια διαδικασία η οποία για να καταλήξει (αν ποτέ καταλήξει) χρειάζεται τουλάχιστον μια τριετία, καθώς απαιτείται έρευνα για να διαπιστωθούν οι τουρκικές παραβιάσεις, έπειτα τεκμηρίωση ότι αυτές οι παραβιάσεις προκαλούν ζημιά στην Ε.Ε. και, τέλος, πολιτική απόφαση για τη συνολική αναστολή της εν λόγω συμφωνίας.
Μέχρι τότε είναι προφανές ότι η Άγκυρα έχει χρόνο για να στήσει και γεωτρύπανο έξω από το λιμάνι του Καστελλόριζου ή όπου αλλού κρίνει σκόπιμο.
Στα υπουργεία Εξωτερικών των χωρών – μελών της Ε.Ε. διαβιβάστηκαν μαζί με την επιστολή προς τον επίτροπο Διεύρυνσης και η επιστολή του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια προς τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ. Στην εν λόγω επιστολή ο Δένδιας με… κομψό τρόπο σημειώνει στον Μπορέλ, λες κι αυτός δεν το γνωρίζει:
● Ότι ο διάλογος και η καλοπροαίρετη προσέγγιση είναι τα «εργαλεία» της Ε.Ε. που έχουν χρησιμοποιηθεί πολλές φορές με την Τουρκία χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
● Ότι η Ε.Ε. έχει καθορίσει ποιο είναι το «αντίδοτο» που θα αντιστρέψει αυτήν την κατάσταση (δηλαδή επιβολή κυρώσεων) και ότι «είναι στο χέρι μας να χρησιμοποιήσουμε αυτό το αντίδοτο προτού κληθεί η Ε.Ε. να αντιμετωπίσει μια ανεπανόρθωτη ζημιά». Εδώ μόλις που κρύβεται το γοερόν της παράκλησης του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών.
● Τέλος, ο Δένδιας στην επιστολή του προς τον Μπορέλ ζητάει αλληλεγγύη σημειώνοντας ότι «η μόνη οδός προς τα μπρος για την Ε.Ε. είναι να παραμείνει προσηλωμένη στις αρχές της, ειδικά σε ό,τι αφορά την εσωτερική αλληλεγγύη και την αμοιβαία βοήθεια μεταξύ των μελών της, όπως επισημαίνουν οι Συνθήκες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 42.7 ΣΕΕ».
Με μία ακόμη επιστολή του προς τους ομολόγους του της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας ο Δένδιας ζήτησε οι χώρες τους να αναστείλουν τις εξαγωγές στρατιωτικού εξοπλισμού προς την Τουρκία, επισημαίνοντας τις πρόσφατες προκλητικές ενέργειες της Άγκυρας και την προσπάθειά της για δημιουργία τετελεσμένων με στρατιωτικά μέσα.
Στην εν λόγω επιστολή ο Ν. Δένδιας υπενθυμίζει την υποχρέωση των κρατών – μελών της Ε.Ε., όπως αυτή προκύπτει από Κοινή Θέση της, να αναστείλουν τις εξαγωγές στρατιωτικού εξοπλισμού προς τρίτες χώρες, οι οποίες χρησιμοποιούν τον εξοπλισμό αυτό για επιθετικές ενέργειες ή την περιφερειακή αποσταθεροποίηση, όπως ακριβώς πράττει η Τουρκία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτήν ακριβώς την περίοδο η γερμανική πολεμική βιομηχανία υλοποιεί σημαντικά εξοπλιστικά προγράμματα της Τουρκίας κατασκευάζοντας ή αναβαθμίζοντας υποβρύχια, φρεγάτες, αεροσκάφη και τεθωρακισμένα.
Η επιστολογραφία της διπλωματικής αντεπίθεσης της ελληνικής κυβέρνησης περιλαμβάνει ακόμη:
● Επιστολή προς τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.
● Επιστολή προς τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, στην οποία επισημαίνεται ότι η τουρκική συμπεριφορά «δυναμιτίζει» τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και υπενθυμίζονται (κομψός τρόπος για να πεις «βοήθεια, παιδιά») οι προβλέψεις του προοιμίου της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ.
● Επιστολή – καταγγελία στον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) για την παράνομη αναγγελία της επέκτασης της τουρκικής περιοχής ευθύνης έρευνας και διάσωσης, η οποία επικαλύπτει περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας.
Μεθόδευση τετελεσμένων
Δεν θα πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία για το ότι οι παραλήπτες των επιστολών της ελληνικής κυβέρνησης έκαναν αυτό ακριβώς που κάνουν από το καλοκαίρι, όταν η ελληνοτουρκική κρίση άρχισε να ανεβαίνει την κλίμακα της έντασης και της επικινδυνότητας: τις… αρχειοθέτησαν.
Άλλωστε με τις εν λόγω επιστολές το μόνο ίσως που καταφέρνει η ελληνική κυβέρνηση είναι να επιδείξει την αφέλειά της και να αποδείξει ότι οι εταίροι και σύμμαχοι στους οποίους απευθύνεται για βοήθεια έχουν άλλες δουλειές (με την Τουρκία) και ελάχιστα ενδιαφέρονται για τα προβλήματα της ελληνικής κυβέρνησης και της χώρας γενικότερα.
Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι η κρίση κλιμακώθηκε το καλοκαίρι ενόσω ήταν σε εξέλιξη (όπως μάθαμε εκ των υστέρων) οι μυστικές ελληνοτουρκικές συνομιλίες υπό γερμανική διαμεσολάβηση. Στο πλαίσιο αυτής της πρώτης φάσης των διπλωματικών διαβουλεύσεων προέκυψε και η πρώτη τουρκική Navtex εντός της δυνάμει ελληνικής ΑΟΖ, αλλά πολλά μίλια μακριά από το Καστελλόριζο.
Τότε η ελληνική αντίδραση ήταν «σκληρή», βγήκε ο στόλος, είχαμε και περιστατικό επακούμβησης ελληνικού και τουρκικού πολεμικού πλοίου. Είχαμε και συζήτηση στην Ε.Ε., όπου καταδικάστηκε μεν, αλλά χωρίς κυρώσεις, η «τουρκική επιθετική συμπεριφορά».
Ούτε αυτές οι «καταδίκες» πτόησαν την Τουρκία, ούτε η επίσκεψη του Πομπέο τη συνέτισε, ούτε πολύ περισσότερο οι «απειλές» λήψης «μέτρων», οι οποίες διατυπώθηκαν στην τελευταία σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. Ακριβώς τότε η Τουρκία εξέδωσε την τελευταία Navtex βάσει της οποίας σήμερα πλέουν το «Ορούτς Ρέις» και ο στολίσκος των πολεμικών που το συνοδεύουν μια ανάσα από τα 6 μίλια από το Καστελλόριζο.
Συνοψίζοντας, λοιπόν:
1. Η κλιμάκωση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης συμπίπτει με τις μυστικές ελληνοτουρκικές συνομιλίες του καλοκαιριού υπό γερμανική διαμεσολάβηση.
2. Η ένταση ανέβηκε ακόμη περισσότερο όταν στη δεύτερη φάση ανακατεύτηκαν και οι Αμερικανοί μέσα από την ελληνοτουρκική συζήτηση στο ΝΑΤΟ για την υιοθέτηση ΜΟΕ.
3. Η ένταση παγιώθηκε όταν, δεδομένης της συμφωνίας για μηχανισμό αποσυμπίεσης που επιτεύχθηκε (με τη βοήθεια των Αμερικανών) στο ΝΑΤΟ, η σύνοδος κορυφής παρέπεμψε για τον Δεκέμβριο τη συζήτηση για τυχόν λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας, η οποία εν τω μεταξύ είχε ανοίξει το Βαρώσι στην Κύπρο και ανακοίνωνε έρευνες μέχρι και 6,5 μίλια μακριά από τις ακτές του Καστελλόριζου.
Απ’ όλα αυτά είναι προφανής η αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης να ανακόψει την τουρκική ορμή στο διπλωματικό πεδίο αξιοποιώντας εταίρους και συμμάχους της χώρας. Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε και από τις επιστολές που απευθύνει εν είδει «διπλωματικών πρωτοβουλιών και κινήσεων», καθότι, αν δεν μπόρεσε να τους πείσει διά ζώσης, μάλλον είναι αδύνατο να περιμένει να τους κινητοποιήσει με επιστολές και διαβήματα…
Τέλος και επί της ουσίας, το «έργο», όπως διαδραματίζεται και αποτυπώνεται στο πεδίο, είναι μάλλον απλούστερο απ’ ό,τι εμφανίζεται παραμορφωμένο από τα διάφορα επικοινωνιακά εφέ: Η κυβέρνηση έχει αποδεχτεί (σιωπηρά) τη νέα κατάσταση όπως τη διαμορφώνουν στο πεδίο το «Ορούτς Ρέις» και ο στολίσκος των τουρκικών πολεμικών που το συνοδεύουν.
Το Καστελλόριζο «είναι μακριά» και δεν έχει ΑΟΖ και τα όποια δικαιώματά του περιορίζονται στα 6 μίλια που ενδεχομένως θα αποδεχτεί η τουρκική μεγαλοθυμία. Επίσης μακριά από το Καστελλόριζο, πόσο μάλλον από την Αθήνα, είναι και η Κύπρος…
ΥΓ.1: Επιθυμεί άραγε η Τουρκία ένα θερμό επεισόδιο προκειμένου να επιβάλει μια οριστική διευθέτηση στην περιοχή άμεσα; Ή μήπως είναι προτιμότερη γι’ αυτήν η συντήρηση μιας κατάστασης η οποία δημιουργεί τετελεσμένα, προκαλεί ζητήματα στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό και κρατά όμηρο την όποια ελληνική κυβέρνηση;
ΥΓ.2: Για την ελληνοαλβανική συμφωνία περί παραπομπής στη Χάγη των διαφορών για την οριοθέτηση των ΑΟΖ των δύο χωρών θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι: α. Όλη αυτή η ιστορία μέχρι την απόφαση του δικαστηρίου μπορεί να πάρει από 3 έως 5 χρόνια. β. Τόσο οι ελληνικές τοποθετήσεις και χειρισμοί (σ’ αυτήν την υπόθεση αλλά και στην υπόθεση της ελληνοϊταλικής ΑΟΖ και της μερικής συμφωνία για την ελληνοαιγυπτιακή ΑΟΖ) όσο και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν εκδοθεί, δημιουργούν δεδικασμένα που λαμβάνονται υπόψη σε επόμενες διευθετήσεις προβλημάτων…
