Αδύναμες ΗΠΑ, Γερμανία και Γαλλία να οδηγήσουν σε εκτόνωσηΌσο η αναζήτηση μιας διπλωματικής λύσης στα προβλήματα που έχουν εμφανιστεί στο τραπέζι στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο μοιάζει από δύσκολη ώς ανέφικτη, καλό είναι να μην λησμονούμε ότι «ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα».
Παρά τα όσα έχει επιβάλει ως θέσφατα μια κυρίαρχη πολιτική αντίληψη, ότι δηλαδή στην Ευρώπη – έστω στις παρυφές της – δεν γίνονται πια πόλεμοι, ότι οι μεγάλοι δεν θα επιτρέψουν την έκρηξη, ότι η Ελλάδα έχει ισχυρούς συμμάχους και εταίρους, η πραγματικότητα είναι ότι το ενδεχόμενο μιας ελληνοτουρκικής σύγκρουσης είναι πιθανότερο από ποτέ.
Εκτός αν η ελληνική κυβέρνηση αναλάβει το πολιτικό κόστος μιας τεράστιας αναδίπλωσης από πάγιες θέσεις της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία τελικά θα οδηγήσει σε παραχωρήσεις ανάλογες με αυτές που θα ήταν αναγκασμένη να κάνει ύστερα από μια στρατιωτική ήττα.
Προς το παρόν Αθήνα και Άγκυρα, σ’ ό,τι αφορά την ανατολική Μεσόγειο, έχουν ανοίξει τα χαρτιά τους στο διπλωματικό τραπέζι.
Το αδιέξοδο
Η Τουρκία με το τουρκολιβυκό σύμφωνο για την ΑΟΖ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν αναγνωρίζει πλήρη δικαιώματα σε ελληνικά νησιά, όπως η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κάσος και η Κρήτη. Με τις κυλιόμενες Navtex και τις έρευνες με το «Oruc Reis» με τη συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων, η Άγκυρα διακηρύττει προς κάθε κατεύθυνση ότι η εν λόγω περιοχή βρίσκεται εντός της δικαιοδοσίας της.
Από την άλλη πλευρά η Αθήνα, με τη συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο, όπως αυτή αποτυπώθηκε αφήνοντας εκτός το τμήμα της επήρειας Ρόδου και Καστελλόριζου, δείχνει ένα παράθυρο προς διαπραγμάτευση κυριαρχικών ελληνικών δικαιωμάτων. Κάτι που ωστόσο δεν φαίνεται προς το παρόν να συγκινεί την Άγκυρα…
Επί του πεδίου, τώρα, η κατάσταση διαμορφώνεται ως εξής:
● Η Τουρκία συνεχίζει να δεσμεύει την περιοχή και να πραγματοποιεί έρευνες απειλώντας ότι θα τις επεκτείνει και νότια της Κρήτης αξιοποιώντας τις προβλέψεις του τουρκολιβυκού συμφώνου.
● Η Ελλάδα συγκεντρώνει δυνάμεις οι οποίες επιτηρούν και απειλούν να παρέμβουν (πότε άραγε;).
● Και οι δυο χώρες με ρηματικές διακοινώσεις και επιστολές στον ΟΗΕ καταγράφουν λεπτομερώς τις θέσεις τους.
Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να ποντάρει πολλά στην υποστήριξη που θεωρεί ότι λαμβάνει από ισχυρούς συμμάχους και εταίρους οι οποίοι καταδικάζουν τις τουρκικές πράξεις. Ωστόσο, μέχρι και αυτήν τη στιγμή, οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές αντιδράσεις δεν έχουν μετουσιωθεί σε κάποιο κόστος για την Άγκυρα, η οποία συνεχίζει να κινείται με την αυτοπεποίθηση μιας περιφερειακής υπερδύναμης.
Οι δηλώσεις του υπουργού εξωτερικών της Τουρκίας Μ. Τσαβούσογλου την περασμένη Τρίτη, μετά τη συνάντησή του με τον «διαμεσολαβητή» υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Χάικο Μάας, ήταν χαρακτηριστικές, αφού απείλησε ξεκάθαρα την Ελλάδα ότι οι τουρκικές δυνάμεις αυτή τη φορά θα χτυπήσουν αν τα ελληνικά πλοία επιχειρήσουν να εμποδίσουν τις έρευνες που έχουν προγραμματιστεί.
Οι παίκτες
Κοιτάζοντας τους παίκτες σ’ αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι, μπορεί κάποιος να διακρίνει:
1. Τους Αμερικανούς, οι οποίοι καταδικάζουν τις τουρκικές κινήσεις, συγκεντρώνουν δυνάμεις στην περιοχή, αλλά προς το παρόν δεν ανακατεύονται στις διπλωματικές διεργασίες αναζήτησης διεξόδου.
2. Τους Γάλλους, οι οποίοι επίσης επιδεικνύουν δυνάμεις στην ανατολική Μεσόγειο και καταδικάζουν τις τουρκικές επιλογές, χωρίς ωστόσο να είναι σε θέσει να παίξουν, όπως και οι Αμερικανοί, κάποιον ρόλο διαμεσολαβώντας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας.
3. Τους Γερμανούς, οι οποίοι, και ως προεδρεύοντες στην Ε.Ε., έχουν τη δυνατότητα να συνομιλούν και με Αθήνα και με Άγκυρα (κάτι που αυτήν την περίοδο δεν είναι σε θέση να κάνουν ούτε η Ουάσιγκτον ούτε το Παρίσι, καθώς οι σχέσεις τους με την Τουρκία είναι αποσταθεροποιημένες) προωθώντας σενάρια διπλωματικών διευθετήσεων.
Στην Αθήνα, στην κυβέρνηση και στην αξιωματική αντιπολίτευση, πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι η αμερικανική και γαλλική υποστήριξη, την οποία κατά κάποιον τρόπο λαμβάνει η Ελλάδα έναντι των τουρκικών προκλήσεων, είναι ικανή συνθήκη για να αποτρέψει περαιτέρω τουρκικές κινήσεις. Η άποψη αυτή, ωστόσο, χωλαίνει καθώς δεν λαμβάνει υπόψη ότι:
● Η Τουρκία θεωρεί / εκτιμά πως είναι σε θέση να επιβάλει τις θέσεις της διά της ισχύος που διαθέτει αγνοώντας τις αμερικανογαλλικές δηλώσεις δυσαρέσκειας ή υποστήριξης προς τις ελληνικές θέσεις.
● Οι ΗΠΑ και η Γαλλία, όπως συνηθίζουν και έχει αποδειχτεί σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να επιθυμούν να περιορίσουν τον τουρκικό ρόλο, αλλά αυτό θα το πράξουν αξιοποιώντας το ελληνικό ανάχωμα, το οποίο και θα υποστεί τις συνέπειες μιας σύγκρουσης.
Με άλλα, απλούστερα λόγια, η Τουρκία παζαρεύει με τους μεγάλους, κάποιοι από τους οποίους, όπως οι Αμερικανοί και οι Γάλλοι, χρησιμοποιούν ως πιόνι την Ελλάδα. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι η (όποια) ελληνική κυβέρνηση κληθεί να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα και ζωτικά συμφέροντα της χώρας, θα πρέπει να έχει κατά νου ότι αυτό θα πρέπει να το κάνει με τις δυνάμεις που διαθέτει η χώρα και μόνο…
Από την άλλη πλευρά, αυτήν της διπλωματικής διεξόδου, είναι φανερό ότι η γερμανική πρωτοβουλία, που επιδιώκει την εκκίνηση ενός διμερούς ελληνοτουρκικού διαλόγου, μπορεί να εμφανίζεται ως η μόνη ειρηνική διέξοδος, ωστόσο κινείται προς την κατεύθυνση των θέσεων της Άγκυρας.
Πάγια τουρκική θέση είναι ένας εφ’ όλης της ύλης ελληνοτουρκικός διάλογος, ο οποίος θα καταλήξει σε πολιτικές διευθετήσεις στη βάση του τρέχοντος συσχετισμού δύναμης, ο οποίος είναι υπέρ της Τουρκίας.
Μ’ αυτόν τον τρόπο η Άγκυρα, αλλά εμμέσως και το Βερολίνο, καλούν την ελληνική κυβέρνηση είτε να αντιμετωπίσει στρατιωτικά την Τουρκία είτε να προσέλθει στο τραπέζι για να «συζητήσει» θέματα κυριαρχίας στο Αιγαίο (νησιά με αδιευκρίνιστη κυριαρχία στο Αιγαίο), θέματα κυριαρχικών δικαιωμάτων (νησιά χωρίς δικαιώματα σε ΑΟΖ) και ζητήματα αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάννης (καθεστώς της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης).
Έχουμε την εντύπωση ότι μόνο ύστερα από στρατιωτική ήττα θα μπορούσε κάποια ελληνική κυβέρνηση να προσέλθει σε μια τέτοια συζήτηση…
