Σε τζαμί και επισήμως μετατρέπεται η Αγία Σοφία – Ο Ερντογάν υπέγραψε το διάταγμα
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε το διάταγμα με το οποίο η Αγία Σοφία θα ανοίξει ως τζαμί για τη μουσουλμανική λατρεία, λίγα λεπτά μετά την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας που άνοιξε τον δρόμο, ενώ πληθαίνουν οι αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου.
Ο ίδιος ανήρτησε στο Twitter το διάταγμα με την υπογραφή του και με το σχόλιο: «καλορίζικη».
Στο διάταγμα αναφέρεται ότι ότι ελήφθη η απόφαση να τεθεί η Αγία Σοφία υπό τον έλεγχο της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων (Ντιγιανέτ) και να ξανανοίξει για θρησκευτική λατρεία.
Η απόφαση αυτή ελήφθη αφού νωρίτερα το κορυφαίο διοικητικό δικαστήριο της Τουρκίας ακύρωσε το διάταγμα του 1934, της κυβέρνησης του Κεμάλ Ατατούρκ, με το οποίο μετατράπηκε σε μουσείο η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, αποφασίζοντας ότι είναι παράνομο και ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη μετατροπή του μνημείου σε τζαμί, παρά τις διεθνείς προειδοποιήσεις εναντίον μιας τέτοιας ενέργειας.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποδέχθηκε σχετικό αίτημα που είχαν καταθέσει ενώσεις και ακύρωσε την κυβερνητική απόφαση του 1934, μετέδωσε το κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu.
Εντωμεταξύ, το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας σε ανάρτησή του στο τουίτερ παρουσιάζει την Αγία Σοφία και επίσημα ως τζαμί.
#AyasofyaCamii pic.twitter.com/4tbuY6AjPZ
— T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (@TCKulturTurizm) July 10, 2020
Το σκεπτικό της απόφασης
Όπως μεταδίδει το ΚΥΠΕ, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, η οποία είναι ιδιοκτησία του Ιδρύματος Μωάμεθ Πορθητή έχει διατηρηθεί και διασφαλίζεται «από τη νομική μας τάξη» και η Αγία Σοφία έχει παραχωρηθεί στο κοινό για να χρησιμοποιηθεί ως τζαμί κατ’απαίτηση του ιδρύματος. Αναφέρει ακόμη ότι δεδομένου ότι πρόκειται για ακίνητη περιουσία και με βάση τον νομικό κανόνα, η φύση και ο σκοπός της ακίνητης περιουσίας στην ιδρυτική πράξη δεν μπορεί να αλλάξει, ενώ είναι δεσμευτικό το κράτος να διασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία του ιδρύματος χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τη βούληση του ιδρύματος. Επιπλέον, αναφέρει ότι κατά συνέπεια συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ακίνητη περιουσία που ανήκει στο ίδρυμα δεν είναι νομικά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό εκτός από τζαμί. Προσθέτει ότι ως εκ τούτου η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (του 1934) δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο.
«Εξήχθη το συμπέρασμα ότι η ιδρυτική πράξη το διέθετε ως τζαμί και η χρήση του εκτός αυτού του χαρακτήρα δεν είναι δυνατή νομικώς», αναφέρει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας.
«Η κυβερνητική απόφαση του 1934 με την οποία τερματίστηκε η χρήση της (Αγίας Σοφίας) ως τζαμί ορίζοντάς την ως μουσείο δεν είναι σύννομη», επισημαίνεται στην απόφαση.
Ο Ταγίπ Ερντογάν είχε προτείνει τη μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας, η οποία έχει καθεστώς μουσείου και περιλαμβάνεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ενώ αναμένεται να εκφωνήσει ομιλία λίγο πριν από τις 9 μ.μ. (τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας), όπως ανακοίνωσε ο επικεφαλής του γραφείου Τύπου της τουρκικής προεδρίας.
Τούρκοι πολίτες συγκεντρώθηκαν έξω από την Αγία Σοφία ξεσπώντας σε πανηγυρισμούς.
Αντιδράσεις
Στην τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών που προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ενόψει του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ τη Δευτέρα, συμμετείχε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
Στην τηλεδιάσκεψη των Υπουργών Εξωτερικών που προέρχονται από το @EPP, ενόψει του ΣΕΥ της ΕΕ τη Δευτέρα. pic.twitter.com/WSY8V1r2Wm
— Nikos Dendias (@NikosDendias) July 10, 2020
Όπως αναφέρει σε ανάρτησή του στο Twitter, ενημέρωσε τους συναδέλφους του για την πρόκληση που συνιστά για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και για την UNESCO, η απόφαση που ακυρώνει το διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ το 1934, για την προστασία της Αγίας Σοφίας διά της μετατροπής της σε Μουσείο.
Η απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου για αλλαγή του status της Αγίας Σοφίας, είναι «αποτέλεσμα της πολιτικής βούλησης του Προέδρου Ερντογάν» και «αποτελεί ανοικτή πρόκληση προς όλο τον πολιτισμένο κόσμο που αναγνωρίζει τη μοναδική αξία και την οικουμενικότητα του μνημείου» τονίζει σε δήλωσή της η υπουργός Πολιτισμού & Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Σημειώνει ότι «ο εθνικισμός που επιδεικνύει ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν συνιστά σωστό σύμβουλο, οδηγώντας τη χώρα του έξι αιώνες πίσω» και υπογραμμίζει: «Η Αγία Σοφία δεν χάνει από την αίγλη της και το πανανθρώπινο μήνυμά της, επειδή το τουρκικό δικαστήριο υπέκυψε. Ο Πρόεδρος Ερντογάν αποφάσισε για την Τουρκία την πολιτιστική απομόνωση της».
Από την πλευρά του, ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Κατρούγκαλος, υπογραμμίζει ότι «η Αγία Σοφία, πέραν της ιστορικής και συναισθηματικής αξίας για εμάς τους Έλληνες και το συμβολισμό της για τους απανταχού Χριστιανούς, είναι μνημείο που ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα, ενταγμένη από το 1985 στον κατάλογο των προστατευόμενων μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Οποιαδήποτε απόφαση αλλοίωσης του χαρακτήρα της μέσω μετατροπής της σε τζαμί αποτελεί ευθεία πρόκληση, είναι απαράδεκτη και δεν ταιριάζει σε χώρα που σέβεται τις διεθνείς της υποχρεώσεις. Θα υπονομεύσει το διαθρησκευτικό διάλογο χριστιανών και μουσουλμάνων και θα ενισχύσει τις απαράδεκτες θεωρίες περί σύγκρουσης πολιτισμών.
Ως πρωθυπουργός ο Αλέξης Τσίπρας είχε αναδείξει τις σχετικές ευθύνες της Τουρκίας για αυτό το οικουμενικής αξίας μνημείο, μεταξύ άλλων και κατά την επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στην Αθήνα. Ανάλογα πρέπει να πράξει και η κυβέρνηση της ΝΔ, έστω και τώρα, κινητοποιώντας τη διεθνή κοινότητα και καλώντας την γείτονα να σεβαστεί τις διεθνείς υποχρεώσεις της ως μέλος της UNESCO και ως χώρα που σέβεται την ιστορία».
Να αντιδράσει αποφασιστικά κι άμεσα καλεί την παγκόσμια κοινότητα το Κίνημα Αλλαγής ώστε η Αγία Σοφία να μη μετατραπεί σε τζαμί.
«Ο ΟΗΕ και η Unesco, το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να καταδικάσουν απερίφραστα την ενέργεια της Τουρκίας και να επιβάλουν τις απαραίτητες κυρώσεις, μέχρι την αναθεώρηση της», αναφέρει ανακοίνωση τού γραφείου Τύπου του κόμματος.
Το ΚΙΝΑΛ υποστηρίζει ότι η απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου Επικρατείας με την οποία ανοίγει ο δρόμος για να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε ισλαμικό τέμενος (ακυρώνοντας σχετικό διάταγμα του 1934) θα πρέπει εδώ και τώρα να κινητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα.
«Η Αγία Σοφία θα πρέπει να παραμείνει μουσείο. Εάν μετατραπεί σε τζαμί, η Τουρκία, θα έχει προβεί σε μια προκλητική και ανιστόρητη ενέργεια. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος θα αποτελέσει προσβολή για όλο τον πολιτισμένο κόσμο και όχι μόνο για την Ελλάδα. Όχι μόνο για τους χριστιανούς κάθε δόγματος», τονίζει και προσθέτει ότι «περιφρονεί την πολιτιστική κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας. Η Αγία Σοφία είναι επίσημα “μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς»” της Ουνέσκο για το οποίο η Τουρκία έχει νομικές και άλλες δεσμεύσεις για την προστασία της ταυτότητας και ιστορικότητας του».
«Η απόφαση μετατροπής σε τζαμί της Αγίας Σοφίας, που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μεθοδεύτηκε απ’ την κυβέρνηση Ερντογάν και αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο κλιμάκωσης της τουρκικής προκλητικότητας» επισημαίνει το ΚΚΕ σε σχόλιό του υπογραμμίζοντας πως «απ’ αυτή την άποψη, η ενέργεια αυτή δεν συνιστά μόνο ευθεία προσβολή του χαρακτήρα της Αγίας Σοφίας, όπως προσπαθούν να την εμφανίσουν όσοι στα λόγια την καταδικάζουν, αλλά αποτελεί έναν κρίκο στην συνολική στρατηγική της τουρκικής άρχουσας τάξης, που υποθάλπτεται απ’ τη στάση και τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ στην περιοχή».
Για «ιστορική ύβρη» της Τουρκίας έκανε λόγο, από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος. «Απέναντι στην πρωτοφανή ιστορική ύβρη που διαπράττει η Τουρκία κατά του αιώνιου συμβόλου του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας και την μετατροπή της σε τζαμί, η Ελληνική Λύση καλεί άπαντες, σε ανένδοτο αγώνα», αναφέρει σε δήλωσή του ο κ. Βελόπουλος.
Η Κύπρος καταδικάζει έντονα τις ενέργειες της Τουρκίας στην Αγία Σοφία και την καλεί να σεβαστεί τις διεθνείς της υποχρεώσεις, αναφέρει στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης. «Η Κύπρος καταδικάζει έντονα τις ενέργειες της Τουρκίας στην Αγία Σοφία, στην προσπάθεια της να αποσπάσει την εγχώρια κοινή γνώμης της, και καλεί την Τουρκία να σεβαστεί τις διεθνείς της υποχρεώσεις, αναφέρει συγκεκριμένα ο Νίκος Χριστοδουλίδης.
Ο υπουργός Εξωτερικών επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι κατά οδυνηρό τρόπο, η Κύπρος αποτελεί θύμα, από την τουρκική εισβολή του 1974 και τη μετέπειτα κατοχή μέρους του εδάφους της, της ενορχηστρωμένης πολιτικής της Τουρκίας για καταστροφή και λεηλασία μνημείων θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στην εν λόγω ανάρτηση, τονίζει τέλος, ότι η κλιμακούμενη, κατάφωρη παραβίαση των διεθνών υποχρεώσεων της Τουρκίας εκδηλώνεται στην απόφασή της να αλλάξει τον χαρακτηρισμό της Αγίας Σοφίας, ενός μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς και οικουμενικό σύμβολο της ορθόδοξης πίστης.
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη λύπη της για το ότι η δική της ανησυχία, όπως και άλλων ορθόδοξων εκκλησιών, για την προοπτική να μετατραπεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη από μουσείο σε τζαμί, δεν εισακούσθηκε από τις τουρκικές αρχές. Τη δήλωση αυτή έκανε στο πρακτορείο TASS ο πρόεδρος του τμήματος για τις αμοιβαίες σχέσεις της εκκλησίας με την κοινωνία και τα ΜΜΕ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, Βλαντίμιρ Λεγκόϊντα.
«Είναι πολύ λυπηρό ότι η ανησυχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άλλων ορθόδοξων εκκλησιών δεν εισακούσθηκε. Η εν λόγο απόφαση, δυστυχώς, δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά, αντίθετα, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες διαιρέσεις, όπως είχε πει στις 6 Ιουλίου σε δηλώσεις του ο Πατριάρχης (Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος», δήλωσε ο Νεγκόϊντα.
