«Η Τουρκία πρέπει να είναι προετοιμασμένη, ώστε να απαντήσει με την απαιτούμενη σκληρότητα σε κάθε γεγονός που απειλεί τους στρατηγικούς της υπολογισμούς».
Αχμέτ Νταβούτογλου
Δημήτρης Μάρτος*
Δεν πρόκειται για δόγμα ασφάλειας της Τουρκίας αλλά για απροκάλυπτη διακήρυξη επέκτασης και ιμπεριαλισμού. Ένας λογικός κόσμος θα καθιστούσε τέτοιες απόψεις ανάγνωσμα μόνο για ψυχοπαθείς.
Το θεωρητικό πλαίσιο που συγκροτεί την περιφερειακή και πλανητική στρατηγική της Τουρκίας, τη λεγόμενη και «Υψηλή Στρατηγική» της, είναι το βιβλίο (2001) του Αχμέτ Νταβούτογλου, π. Υπ. Εσωτερικών και πρωθυπουργού της Τουρκίας: «Στρατηγικό βάθος – Η Διεθνής Θέση της Τουρκίας». Πρόκειται κάτι σαν τη βίβλο του τουρκικού μεγαλοϊδεατισμού, που καλλιεργείται στην κοινωνία, στα πανεπιστήμια, στα πολιτικά σώματα και στους διπλωμάτες. Προκρίνει μια στρατηγική (πολιτισμική, πολιτική, οικονομική) που θα καταστήσουν την Τουρκία ηγεμονική –κυριαρχική όχι μόνον στους κόσμους του Ισλάμ αλλά και σ’ έναν κόσμο ολιγοεθνικό, όπου η ίδια θα αποτελεί μέλος του κλαμπ των ισχυρών εθνών κρατών, που θα απορροφήσουν τα αδύναμα και μικρά έθνη-πολιτισμούς του κόσμου. Συστηματοποιεί το ιμπεριαλιστικό πνεύμα που αποπνέει από το ιστορικό και γεωγραφικό βάθος της τουρκικής κοινωνίας (οθωμανική αυτοκρατορία και Ισλάμ) και το συναρθρώνει με την εμπειρία του κεμαλικού έθνους-Κράτους, του οποίου η πνευματικότητα εισήχθη από τη Δύση, με τις ιμπεριαλιστικές της επιτηδεύσεις (έλεγχοι-κατακτήσεις-εξοντώσεις). Στα πλαίσια των «στρατηγικών υπολογισμών» μπορεί να ερμηνευτεί και η εξοπλιστική-μιλιταριστική μανία η οποία έχει καταλάβει τα τελευταία χρόνια τις τουρκικές πολιτικοστρατιωτικές ελίτ.
Ιστορικά, αυτό που καθόρισε τον τουρκικό ιμπεριαλισμό ήταν όχι μόνον οι ιστορικές καταβολές και η γεωπολιτική θέση αλλά και η συνάρθρωση του με το δυτικό ιμπεριαλισμό, τον εκδυτικισμό. Ο κεμαλικός εκδυτικισμός αντλούσε πάντοτε τις εμπνεύσεις του από το Δίκαιο του Ισχυρότερου και όχι το Διεθνές Δίκαιο: «Η ζωή σημαίνει πόλεμο και σύγκρουση. Η νίκη στη ζωή ταυτίζεται με την απόλυτη επικράτηση στον πόλεμο» έλεγε ο ‘’πατέρας’’ του τουρκικού κράτους (Κεμάλ: Ομιλίες, Νέα Σύνορα, 1995, σ.134). Οι ιμπεριαλισμοί, πιστεύουν ότι ο φορέας της Ορθοφροσύνης και του Δικαίου είναι η Ισχύς των Κρατών και όχι το Δίκαιο των Λαών. Ο Κεμάλ είχε σαν πρότυπα τα ισχυρά κράτη της Δύσης, ιδιαίτερα την Ιταλία και την Γερμανία. Θεωρούσε ολοκληρωμένο και σωστό ένα εθνικό κράτος όταν ήταν και ιμπεριαλιστικό. «Η Ιταλία είναι μια σωστή ιμπεριαλιστική χώρα» (Κεμάλ: Ομιλίες, σ. 65) σημείωνε ένας αξιωματούχος του σ’ ένα γράμμα προς τον ίδιο. Ο ιμπεριαλισμός θεωρήθηκε ως η ουσία του εθνικού κράτους και του εκσυγχρονισμού.
Το ερώτημα αν αντιμετωπίζουμε μια νέα αυτόνομη τουρκική στρατηγική ή μια ανακατανομή ρόλων από την κυρίαρχη ιμπεριαλιστική δύναμη ΗΠΑ-Δύση, δεν έχει και τόσο σημασία, αφού δεν βρίσκονται σε αντίθεση αλλά σε συνάρθρωση. Γιατί η προώθηση αυτόνομης τουρκικής στρατηγικής είναι όχι μόνον προϊόν της ιστορίας και συνείδηση της κάθε τουρκικής κυβέρνησης, αλλά μπορεί να αναδειχθεί μόνον στα πλαίσια ανακατανομής ρόλων από τη Δύση-ΗΠΑ.
Στις αρχές του 20ου αιώνα οι Δυτικοί ανέγνωσαν την περιοχή της Ανατολίας υπό το πρίσμα των ‘’βαρελιών πετρελαίου’’, χρησιμοποιώντας μέχρι και σήμερα το εργαλείο της χαμηλής κουλτούρας, το τουρκικό κράτος, για να προάγουν τον δικό τους ιμπεριαλισμό, συντρίβοντας τα δικαιώματα των λαών. Έτσι, για τους Καρδούχους του Ξενοφώντα, η διακήρυξη του τουρκικού κράτους: «δεν υπάρχουν Κούρδοι ούτε κουρδική γλώσσα» έχει ακόμη και σήμερα την συγκατάθεση των επίσημων εκφράσεων του δυτικού κόσμου.
Όμως, ο συσχετισμός δυνάμεων-συμμαχιών που έχει αναπτυχθεί στην περιοχή, μετά τη συνθήκη της Λωζάνης και τη δημιουργία ισχυρού αυταρχικού τουρκικού κράτους, είναι πάντοτε υπό αμφισβήτηση-ανατροπή, γιατί υπάρχουν και οι ανάσες της ιστορίας. Υπάρχουν οι γενναίοι Κούρδοι και οι απόκληρες εθνότητες της Μικράς Ασίας. Η Τουρκία έχει ανακαλύψει, όμως, τον τρόπο να ξεπερνάει τα προβλήματα που της θέτουν οι ανάσες της ιστορίας. Δεν περιορίζεται απλά στο να πλάθει «στρατηγικές» συντήρησης του υπάρχοντος καθεστώτος, αλλά ανασυνθέτει τον ηγεμονικό του ρόλο, τόσο περιφερειακά όσο και παγκόσμια, με οδηγό τις ιμπεριαλιστικές κληρονομιές της.
Υποκείμενα της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής της Τουρκίας είναι αρχικά τα κατάλοιπα μουσουλμανικών πληθυσμών στην περιοχή που καταλάμβανε η οθωμανική αυτοκρατορία. Είναι εμφανές ότι όσο πιο διευρυμένα είναι αυτά τα κατάλοιπα τόσο γίνονται αποτελεσματικοί ιμάντες προώθησης της τουρκικού ιμπεριαλισμού. Η διεύρυνση αυτών των καταλοίπων μέσω των μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών είναι, στις μέρες μας, μέρος των «στρατηγικών υπολογισμών» της. Χρησιμοποιεί αυτό το ‘’δώρο’’ των ιμπεριαλιστικών δράσεων στον κόσμο, για να δημιουργήσει μουσουλμανικές νησίδες στα γειτονικά κράτη και μετά να προβάλλει το δικαίωμα παρέμβασης για την προστασία τους, προπαγανδίζοντας ότι καταπιέζονται.
Και σ’ αυτό το σημείο προσβλέπει στη Θράκη και το Αιγαίο, με την συγκατάθεση και της ΕΕ, η οποία, αφού ασφάλισε τα σύνορα των κρατών της, υποχρέωσε την Ελλάδα στο ρόλο του υποδοχέα και του εδάφους εγκατάστασής τους, γνωρίζοντας, μάλιστα, ότι οι πληθυσμιακές ροές από την Τουρκία αποβλέπουν στη γκριζοποίηση και τη σταδιακή απορρόφηση του Αιγαίου και της Θράκης στην τουρκική κυριαρχία.
Η Τουρκία βλέπει τον περίγυρό της στα Βαλκάνια, τον Καύκασο, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ως εν δυνάμει υπονομευτή της ασφάλειάς της και εμπόδιο στην ανάδειξή της σε Μεγάλη Δύναμη, γι’ αυτό συμπεριφέρεται όπως η Γερμανία στον β΄παγκ. πόλεμο. Κάνει κινήσεις μεγάλου παίχτη, ταρακουνάει τις διεθνείς σχέσεις, θέτει τελεσιγραφικά στην Ελλάδα τις ανιστόρητες και ανήθικες διεκδικήσεις της, τα σπάει με το Ισραήλ, προβάλλει ένα αντιδυτικό -αντισιωνιστικό προσωπείο, προσεγγίζει το Ιράν και τους Άραβες, έχει στρατιωτικές βάσεις στο Κατάρ και τη Σομαλία, εισβάλλει ανενόχλητη σε γειτονικά κράτη, γενοκτονεί, κλπ και οι ισχυρές δυνάμεις της Δύσης την αφήνουν ως ‘’λαγό’’ να οδηγεί σε έναν αποκρουστικό κόσμο, παίζοντας και αυτές τα ιμπεριαλιστικά τους παιχνίδια, που στηρίζονται σε αντίστοιχα στρατηγικά βάθη (πχ, περίοδος του πετρελαϊκού ιμπεριαλισμού).
Εκμεταλλευόμενη η Τουρκία τον αξιακό κώδικα της Δύσης, που βάζει την οικονομία πάνω από την ηθική, τα οικονομικά συμφέροντα πάνω από τα εθνικά δικαιώματα, κατάφερε να κάνει αποδεκτή την ιμπεριαλιστική στρατηγική της, χωρίς κυρώσεις, μόνο με ανώδυνες ρητορικές καταδίκες, ίσα να ξεγελαστούν οι Θεοί της ‘’ηθικής’’ του Δυτικού κόσμου και να διασκεδαστούν οι φοβίες του.
Αξιοποιεί την αντίθεση Δύσης και Ρωσίας υπό το πρίσμα του «επιτήδειου ουδέτερου». Γνωρίζει ότι ο μεν στόχος της Δύσης είναι να διατηρήσει την εξίσωση της ισχύος της στην περιοχή μέσω του ΝΑΤΟ, που περιλαμβάνει και την ίδια, ο δε στόχος της Ρωσίας είναι να διευρυνθεί η σύγκρουση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία για να σπάσει η νατοϊκή εξίσωση. Όλοι γνωρίζουν, όμως, ότι αν διαλυθεί η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ τότε η Ρωσία θα έχει διεμβολίσει σ’ έναν χώρο που κυριαρχούν απόλυτα οι Δυτικοί. Οι τελευταίοι προτιμούν να μοιραστούν τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή με την Τουρκία παρά με τη Ρωσία, αναδιατυπώνοντας, κατά κάποιο τρόπο, το παλαιό δόγμα της ‘’ακεραιότητας της Τουρκίας’’.
Η ‘’επίσημη’’ Ελλάδα δεν έχει αντιδράσει έμπρακτα σε τίποτα, απλά, χαριεντιζόμενη με το τουρκικό πολιτικό σύστημα, νομιμοποιεί την ιμπεριαλιστική στρατηγική του στην περιοχή, ενώ θάπρεπε να την αποκαλύπτει στα διεθνή φόρα. Ξεχνά, φαίνεται, ότι η ασφάλεια της Τουρκίας ήταν ιστορικά το πρώτο μέλημα της Δύσης σε σχέση με την δική της ασφάλεια και ότι στο πλέγμα Ελλάδα-Τουρκία-ΕΕ-ΗΠΑ-Ρωσία, μπορεί να είναι χαμένη. Μπορεί να την ‘’πουλήσουν’’, όπως το 1922 και το 1974 στην Κύπρο και όπως γίνεται σήμερα με τους Κούρδους.
Γ’ αυτό η Ελλάδα πρέπει να αναθεωρήσει την στρατηγική του ‘’ανήκομεν εις την Δύση’’, ως απόλυτης πηγής εθνικής ασφάλειας και να τη μετατρέψει σε πολυδιάστατη. Πρέπει να επεξεργαστεί ένα ‘’Σχέδιο Β’’, προσβλέποντας σε μια ενεργή στρατιωτικοπολιτική συμμαχία με όλα τα κράτη που περιβάλλουν και απειλούνται από τους «στρατηγικούς υπολογισμούς» της Τουρκίας. Εσωτερικά θα πρέπει να αναθεωρήσει τη σχέση αμυντικών και κοινωνικών στόχων, καθιστώντας πλέον την άμυνά της πρώτιστο ζήτημα στην πολιτική ατζέντα και παλλαϊκό στόχο.
Προέχει η προστασία της χώρας και οι ‘’ανθρωπισμοί’’ έξω από αυτήν την οπτική απλώς συντάσσονται-υποστηρίζουν τους επεκτατικούς υπολογισμούς της Τουρκίας.
Η Τουρκία προσβλέπει σε μια διαρχία στη Θράκη και στο Αιγαίο, με γραμμή: δύο θρησκείες, δύο λαοί, δύο ηγεσίες κλπ. Μην ξεχνάμε ότι στους Νταβούτογλου – Ερντογάν η κατοχή μέρους της Κύπρου είναι ορόσημο επιβεβαίωσης και επιτυχίας της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής.
Η Ελλάδα πρέπει να αναχαιτίσει τις μεταναστευτικές ροές από την Τουρκία, γιατί αυτές μολύνονται και εργαλειοποιούνται από τον ιμπεριαλισμό της.
Η ψυχολογική τρομοκρατία που ασκείται στους Έλληνες για τον εθνι[κι]σμό-πατριωτισμό τους και η απολογητική στάση για τον ‘’ανθρωπισμό’’ τους, που τους υποβάλουν διάφορα κόμματα, προσφέρει μόνο στους «στρατηγικούς υπολογισμούς» της Τουρκίας.
Νοέμβριος 2019
__________________________
*Ο Δημήτρης Μάρτος γεννήθηκε και ζει στη Βέροια. Σπούδασε αρχιτεκτονική στη Φλωρεντία και Πολεοδομικό Σχεδιασμό στη Ρώμη. Διδάκτορας στο τμήμα Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης της Αρχιτεκτονικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η συγγραφική του δραστηριότητα περιστράφηκε κυρίως γύρω από το φαινόμενο του γιγαντισμού της Αθήνας και των επιπτώσεων του στην εθνική, κοινωνική και γεωγραφική συγκρότηση του ελληνικού λαού.
Από τις εκδόσεις Γόρδιος κυκλοφορούν τα βιβλία του:
Το Ζήτημα της Επιστροφής των Αρχαιοτήτων, 1993
Αθήνα: Πρωτεύουσα του Νέου Ελληνικού Κράτους; Πολιτική, Ιδεολογία και Χώρος, 2005
Αθηναϊσμός: Ιδεολογική, Πολιτική και Γεωγραφική Μορφοποίηση της Δυτικής Κυριαρχίας στους Κόσμους του Ελληνισμού, 2015
Ιμπεριαλιστικός πολιτισμός. Ιστορική μορφοποίηση της δυτικής κυριαρχίας στον κόσμο, 2019
