Μαριάνθη Αλειφεροπούλου Χαλβατζή “Σπιναλόγκα – Βωμός και Ασκληπιείο”. Προσεγγίζοντας ποιητικά τον Καιάδα της απανθρωπιάς
Για τη Σπιναλόγκα έχουν ειπωθεί πολλά, με αποτέλεσμα ο χώρος που αποτέλεσε στο παρελθόν τον Καιάδα των αδύναμων να γίνει σύμβολο δύναμης και αντίστασης στην απανθρωπιά.
Το βιβλίο όμως της Μαριάνθης Αλειφεροπούλου-Χαλβατζή «Σπιναλόγκα – Βωμός και Ασκληπιείο», εκδόσεις Gutenberg, προσεγγίζει τον τόπο και το συμβολισμό του από άλλο δρόμο, ομολογουμένως πρωτότυπο.
Με την ολοκλήρωση του τίτλου, «Βωμός και Ασκληπιείο», εισάγει τον αναγνώστη στη δική της οπτική, που είναι η θεώρηση του θέματος όχι μόνο από την ιστορική και κοινωνική πλευρά του αλλά και από την πλευρά της Ιατρικής.
Γιατρός η συγγραφέας, με έντονη πολιτική και κοινωνική δράση, εκδίδει μετά από δύο βιβλία, «Μάνααα…» και «Προμηθέων Τόποι», το τρίτο βιβλίο της, που αξιοποιεί και την ιατρική της ιδιότητα αλλά και την κοινωνική και πολιτική της εμπειρία.
Η ίδια ονομάζει το βιβλίο της ποιητικό δοκίμιο, καθώς οι στίχοι της έχουν σκοπό να προσεγγίσουν συναισθηματικά το θέμα αλλά παράλληλα η όλη του θεώρηση να εκλογικεύσει συμπεριφορές της κοινωνίας και της επικρατούσας τότε πολιτικής κατάστασης σε συνδυασμό με τη στάση της Ιατρικής.
Δίνοντας θεατρική διάσταση στη σύλληψή της μοιράζει τους στίχους της σε τέσσερα πρόσωπα, τη Σπιναλόγκα, την Ασκληπιάδα, την Ιστορία και τη γιατρό, που ολοφάνερα ταυτίζεται με την ίδια.
Με στίχους παραδοσιακούς, με μέτρο και ομοιοκαταληξία, η συγγραφέας καταγράφει την ιστορική, κοινωνική και προπαντός την ιατρική πλευρά. Τι είναι τελικά Ιατρική; Πόσο η ίδια η πορεία της την έχει κάνει συμπαραστάτη των φτωχών, των αδύναμων και καταδικασμένων είναι ερωτηματικά που μοιραία προκύπτουν μέσα από τους διαλόγους με διαχρονικές προεκτάσεις.
Ο αγώνας των χανσενικών, η απανθρωπιά του καιρού τους αλλά και η άποψη της Αλειφεροπούλου – Χαλβατζή για το ρόλο της Ιατρικής, όπως η ίδια τον αντιλαμβάνεται, οδηγούν σε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα, που πήρε τη συγκεκριμένη μορφή.
Η προσέγγιση του θέματος είναι τολμηρή από την πλευρά της ποίησης, καθώς χρησιμοποιεί παραδοσιακές φόρμες που δεν συνηθίζονται, πράγμα που η Αλειφεροπούλου συνειδητά παρακάμπτει, αλλά και τολμηρή από την πλευρά της κοινωνικοπολιτικής κριτικής, αφού δεν διστάζει να καταγγείλει τα κακώς κείμενα σε όλους τους τομείς.
Και προπαντός προσθέτει μια ακόμη κατάθεση προβληματισμού πάνω στο αιώνιο θέμα της κοινωνικής αδικίας
………………
Εδώ φέραν μπουλούκια τους μεσκίνες
που ‘χαν της λέπρας τη σκληρή λαβωματιά.
Φέρνανε μόνο το λαό και τους «αλήτες»
που τους μαζεύαν από πόλεις και χωριά
γιατί η λέπρα, όπως όλες οι αρρώστιες κι οι οδύνες,
δεν χτύπαγ’ όλους τους ανθρώπους στη σειρά.
Σε καλοζωισμένους και χορτάτους δεν μπορούσε
στη σάρκα τους να φτιάξει εύκολα φωλιά,
μα κι αν κατάφερνε κανέναν και χτυπούσε,
γι’ αυτόν υπήρχε σπίτι και σεντόνια καθαρά.
Μες στα χαμόσπιτα γυρνούσε, στην αυλή τους,
εκεί που συχνωτίζονται και λείπει το ψωμί,
σ’ αυτούς που ο μόχθος τρώει το κορμί τους
και η ανέχεια τους βυζαίνει σώμα και ψυχή,
σ’ αυτούς χωνόταν και η λέπρα, τρις αλί τους,
με τ’ άγιατρο φαρμάκι της να σκάψει την πληγή.
…………………..
Για τη συγγραφέα αυτή είναι η αληθινή Ιατρική:
Στην αμετάκλητη του εξανθρωπισμού πορεία
η Ιατρική που θ’ ανεβεί μαζί του θα ‘ναι μία.
Αυτή, που ‘χει τη δύναμη, το ήθος και την αρετή
όσα την έταξε η ζωή πιστά να υπηρετεί.
…………………..
Και όσο η αδικία υπάρχει:
…………..
ακόμα υπάρχουν «Σπιναλόγκες», τις θωρείς,
όπου πετιούνται και λοιμούν οι σύγχρονοι «λεπροί»
σκοτώνονται και πνίγονται ναυάγια της ζωής.
Οι «Σπιναλόγκες» των φτωχών και των αστέγων
οι άθλιοι καταυλισμοί προσφύγων και κυνηγημένων
του «τρίτου» κόσμου τα παιδιά και οι λαοί
απ’ τους πολέμους, τη λεηλασία του κατακτητή.
………….
Άλλωστε, η Αλειφεροπούλου αναφέρεται ξεκάθαρα στους στόχους της στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:
«Ένιωσα την ανάγκη ως άνθρωπος, αλλά ιδιαίτερα ως γιατρός – και η Σπιναλόγκα με προκάλεσε- να στοχαστώ την προσφορά της Ιατρικής στην κοινωνία, αλλά και να την κρίνω, πολύ περισσότερο, επειδή την υπηρέτησα…»
Αλλά και στο περιεχόμενο του έτσι:
«Στη Σπιναλόγκα αναμετρήθηκε ο άνθρωπος με την απανθρωπιά, η απόρριψη και η φθορά με την αντοχή και την ελπίδα, η άγνοια και ο φόβος με την προσπάθεια για γνώση και συλλογική αντίδραση, η ζωή με τον θάνατο, εκεί αναμετρήθηκαν και οι δύο ιατρικές. Η αδιάβλητη με την αλλοτριωμένη, την κοντόφθαλμη και ιδιοτελή.»
Το βιβλίο κοσμεί ως εξώφυλλο ο ατμοσφαιρικός πίνακας του ζωγράφου Γιώργου-Πολ Ιωαννίδη και συνοδεύεται από ιστορικά στοιχεία και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
