“Ο ξεπεσμένος δερβίσης υπό την βασιλικήν δρυν”. Μια ατμοσφαιρική παράσταση στο Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών, που εντυπωσίασε
Το Διεθνές Συνέδριο «Αυτοκρατορικά Παλίμψηστα», που οργάνωσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας στο Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών, ξεκίνησε χθες, φιλοξενώντας παράλληλα την πρώτη μέρα και δύο καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, μια έκθεση του εικαστικού Αστέρη Γκέκα και τη θεατρική παράσταση «Ο ξεπεσμένος δερβίσης υπό την βασιλικήν δρυν» του Θοδωρή Γκόνη.
«Ο ξεπεσμένος δερβίσης», μια παραγωγή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καβάλας σε συμπαραγωγή με το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών και το Σύλλογο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Δράμας, ξεπέρασε κάθε προσδοκία που δημιουργούσε η υπογραφή του Θοδωρή Γκόνη, του εμπνευστή και σκηνοθέτη της παράστασης, εντυπωσιάζοντας το κοινό, αποτελούμενο από ‘Έλληνες αλλά και ξένους θεατές.
Ο Γκόνης, ενώνοντας ευρηματικά σε ένα κείμενο, στον «Ξεπεσμένο δερβίση», τρία διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, την «Βασιλικήν δρυν», «Τα ρόδινα ακρογιάλια» και την «Φαρμακολύτρια», έδωσε με ατμοσφαιρικό τρόπο όλον τον ερωτικό Παπαδιαμάντη, αναδίδοντας μέσα από την αφήγηση και το χορό, το άρωμα της πεζογραφίας του κυρ-Αλέξανδρου.
Ο «κοσμοκαλόγερος» Παπαδιαμάντης είναι εκείνος που αρνούμενος στην προσωπική του ζωή τον σαρκικό έρωτα, κάτω από την καταλυτική επίδραση του ιερωμένου πατέρα του, αφήνει να αναβλύσει μέσα από το έργο του ο έρωτας στην ιδανικότερη μορφή του, ο «θείος» έρως, όπως τον ονομάζει.
Ξεκινώντας ο Γκόνης από τον παιδικό έρωτα του συγγραφέα για τη «βασιλική δρυ», ένα δέντρο που το ταυτίζει με την ύπαρξη μιας νεράιδας που φωλιάζει στις ρίζες του, περνά στα ονειρικά «ρόδινα ακρογιάλια, για να καταλήξει στο αίσθημα της αμαρτίας που του προκαλεί η γεμάτη «ακάνθας πικρά αγάπη» του, αποζητώντας τη συγχώρεση στο εκκλησάκι της «Φαρμακολύτριας».
Ο «αμαρτωλός» πρωταγωνιστής του έργου είναι τόσο αθώος, όσο και ο νεογέννητος άνθρωπος, και ο Γκόνης, μέσα από τη δική του θεατρική θεώρηση του Παπαδιαμάντη, τον ανάγει σε σύμβολο του ίδιου του πάσχοντα ανθρώπου, που βαδίζει διαγράφοντας τον κύκλο της ζωής χορευτικά, σαν ένας δερβίσης της έκστασης, που στροβιλίζεται πότε αργά και κάποτε γρήγορα, μέσα στην ίδια τη μέθη της ύπαρξής του.
Η χθεσινή παράσταση στο Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών θα μπορούσε να εντυπωσιάσει και μόνο για έναν και μοναδικό λόγο, για το σκηνικό της.
Με τις ρίζες ενός τεράστιου δέντρου, μιας βασιλικής βελανιδιάς, να δεσπόζουν ανάγλυφες, κατακλύζοντας κυριολεκτικά και μεταφορικά το θεατρικό χώρο, ο Θοδωρής Γκόνης έστησε την παράστασή του σε δύο επίπεδα, λόγος και χορευτική δράση από τη μια και άνθρωπος και συγγραφέας από την άλλη.
Ενώ ο άνθρωπος Παπαδιαμάντης είναι στη γη, ο συγγραφέας Παπαδιαμάντης, υψωμένος πάνω από το σκηνικό, διαβάζει τα κείμενά του με την υποβλητική φωνή του σκηνοθέτη, που ταυτόχρονα πρωταγωνιστεί.
Ο άνθρωπος Παπαδιαμάντης μέσα από τη φιγούρα του χορευτή βαδίζει, χορεύει αμαρτωλός και τρωτός, ενώ ο συγγραφές Παπαδιαμάντης τον ανυψώνει με το λόγο του. Κάπου οι δυο τους συναντιούνται, όπως συναντιέται η αμαρτία με τη συγχώρεση, ο θάνατος με τη ζωή, ο έρωτας με τη μοναξιά, το φως με το σκοτάδι.
Καταπληκτική η σύλληψη της αρχικής ιδέας του έργου από το Θοδωρή Γκόνη και ανάλογη η σκηνοθετική της πραγμάτωση.
Έξοχος ο Δημήτρης Σωτηρίου στο ρόλο του «δερβίση», σε δική του χορογραφία, με πλαστικότητα κινήσεων που κυμαίνονταν σ’ ένα εύρος που θύμιζε από χριστιανική τελετουργία και λαϊκό δρώμενο μέχρι την ένταση στις φιγούρες της ζωγραφικής του Μιχαήλ Άγγελου, απέδωσε τα μέγιστα, καθώς οι κινήσεις του έντυσαν το λόγο, υπογραμμίζοντας και την πιο μικρή συναισθηματική λεπτομέρεια.
Η «Βασιλική δρυς», το σκηνικό του ζωγράφου και σκηνογράφου Ανδρέα Γεωργιάδη, που αποτελεί μόνο του, και χωρίς την παράσταση, ένα έργο Τέχνης, συνοδεύτηκε από τη λειτουργικότατη φορεσιά του, που σχεδίασε για τον δερβίση.
Εδώ δεν μπορεί να μην σημειώσει κανείς τους εξαιρετικούς φωτισμούς του Τάσου Παλαιορούτα, που μαζί με τον ήχο – χρώματα από το βαθύ μπλε της θάλασσας μέχρι το σκοτεινό καφέ της γης, που έπαιζαν πάνω στις γιγάντιες ρίζες, ήχοι που ξεκινούσαν από ρυάκια που σιγομουρμούριζαν μέχρι παιδικές φωνούλες και ψαλμωδίες που μόλις υποδήλωναν την ύπαρξή τους- δημιούργησαν εκείνη τη μαγική ατμόσφαιρα, που κυριολεκτικά καθήλωσε το κοινό.
Πώς όμως να μην αναφέρει κανείς εδώ και τους τεχνικούς της παράστασης, που οδήγησαν στο τελικό αποτέλεσμα; Ήταν οι:
Γιώργος Μαστοράκης, Γιάννης Σταυρίδης: Κατασκευή σκηνικού
Κώστας Γαρουφαλίδης: Χειρισμός ήχου παράστασης
Γιώργος Τριανταφυλλίδης: Χειρισμός κονσόλας, φωτισμών
με βοηθό σκηνοθέτη την Κατερίνα Συμεωνίδου.
Πριν από την παράσταση η Πρόεδρος του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και συντελεστές της παράστασης είπαν στη faretra.info:
Κορίνα Πρασσά, Πρόεδρος του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καβάλας
«Είναι μεγάλη τιμή για μας που ήρθαμε εδώ. Η παράστασή μας είναι σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας και το Σύλλογο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών της Δράμας.
Στην Καβάλα, όπου παίχτηκε, είχε τεράστια επιτυχία. Και, βέβαια, σκεφτόμαστε να ξαναπαιχτεί εκεί. Θα πάει στη Δράμα αλλά και στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Αυλαία, 22 και 23 Δεκεμβρίου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μας, να είμαστε φιλοξενούμενοι στη Θεσσαλονίκη.
Θέλουμε να μας διακρίνει η εξωστρέφεια, θέλουμε να προβάλουμε το δικό μας φυτώριο. Άλλωστε είναι πολύ σημαντικό ένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ να έχει δικές του παραγωγές από την αρχή ως το τέλος. Έτσι, μετριέται και η αξία του. Είμαστε πραγματικά η κλασική αξία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και επιθυμούμε να παραμείνουμε έτσι.
Ως Δημοτική Αρχή στηρίζουμε αυτούς τους στόχους. Η Δήμαρχός μας, η κ. Δήμητρα Τσανάκα, επενδύει πάρα πολλά χρήματα και ταυτόχρονα παρέχει μεγάλη ηθική στήριξη στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ της Καβάλας.
Τον καλλιτεχνικό μας διευθυντή, τον Θοδωρή τον Γκόνη, που φροντίζει να κρατά ζωντανό το Θέατρό μας, τον ευχαριστούμε και τον συγχαίρουμε για την εξαιρετική δουλειά που κάνει, και ως καλλιτέχνης αλλά και ως συνεργάτης και άνθρωπος. Και μην ξεχνάμε ότι έχει γίνει πια από Ναυπλιώτης Καβαλιώτης.
Είναι από το 2012 στην Καβάλα, επικεφαλής και του Φεστιβάλ Φιλίππων, το οποίο είναι έργο του Δήμου Καβάλας, με συμμετοχή του Υπουργείου πολιτισμού και της Περιφέρειας Μακεδονίας- Θράκης, με κύριο στυλοβάτη όμως το Δήμο μας. Ο Δήμος δίνει την υλικοτεχνική υποδομή και όλη τη στήριξη, ώστε να έρθει σε πέρας αυτό το τόσο σημαντικό φεστιβάλ.»
Θοδωρής Γκόνης, σκηνοθέτης:
Η αφορμή αλλά και η αιτία να στηθεί αυτή η παράσταση ήταν αυτός ο χώρος, το Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών. Όταν το καλοκαίρι παρουσιάσαμε μια παράσταση με το Φεστιβάλ Φιλίππων εδώ στην Ημαθία, στον αρχαιολογικό χώρο της Μίεζας, «τον Οιδίποδα Τύραννο», μας πρότεινε η κ. Κοτταρίδη να ετοιμάσουμε μια θεατρική παράσταση για το Διεθνές Συνέδριο που θα γινόταν εδώ, προτείνοντας παράλληλα και συμπαραγωγή. Όταν πρότεινα στην κ. Πρασσά να ανεβάσουμε την παράσταση που θα δείτε σε λίγο, όχι απλά δέχτηκε αλλά αντιμετώπισε την πρόταση με ενθουσιασμό.
Είμαστε πολύ χαρούμενοι που σ’ αυτόν τον χώρο ανεβαίνει αυτή η παράσταση, με τους συνεργάτες μας και με την Πρόεδρο του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ, η οποία πραγματικά στηρίζει τη δουλειά μας. Σήμερα είμαστε εδώ εφτά υπάλληλοι του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ κι είναι σα να παίζουμε στην έδρα μας.
Βέβαια, είναι και πολύ μεγάλη τιμή μας που είμαστε εδώ! Η κ. Κοτταρίδη είναι ένας πολύ σημαντικός άνθρωπος, άνθρωπος πνευματικός και ουσιαστικά διάδοχος του Μανόλη Ανδρόνικου. Δεν μπορούσαμε, λοιπόν, παρά να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε.
Φτιάξαμε με τους συνεργάτες μας, τον Δημήτρη τον Σωτηρίου, τον Ανδρέα τον Γεωργιάδη και τον Τάσο τον Παλαιορούτα, ένα έργο που δεν είναι ακριβώς θέατρο, είναι χοροθέατρο, με πιο εικαστική διάσταση.
Έχοντας υπόψη μας το χώρο του Μουσείου, θεωρήσαμε ότι ο χορός συνομιλεί μ’ όλες τις εικαστικές τέχνες. Μ’ αυτήν την παράσταση, λοιπόν, τιμούμε τον ίδιο το χώρο της Μακεδονίας, που οι Αιγές ήταν η έδρα της.
Και θέλω να προσθέσω ότι το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ δεν εφείσθη εξόδων, προκειμένου να έρθει αυτή η παράσταση εδώ με τον ακριβό τρόπο, παρά το ισχνό της βαλάντιο. Δεν κάναμε καμιά απολύτως έκπτωση, γιατί ξέραμε πως αυτό το κτήριο κι αυτός ο τόπος θα μας κλοτσούσε, αν κάναμε κάτι τέτοιο.
Στο έργο δίνεται ο ερωτικός Παπαδιαμάντης, μια πλευρά του ασυνήθιστη, γιατί συνήθως τονίζεται η θρησκευτική ή ηθογραφική του – για μένα ο όρος ηθογραφική δεν είναι σωστός- πλευρά. Πράγμα που μας κάνει πολύ χαρούμενους, να δίνουμε έτσι, πρωτόγνωρα τον Παπαδιαμάντη.
Πρωταγωνιστής εδώ ο χορευτής, που εκφράζει το πνεύμα του Παπαδιαμάντη. Ο λόγος ακούγεται σαν ένα απαραίτητο φόντο, που βέβαια έχει την ίδια αξία με το θέμα, γιατί το αναδεικνύει.
Φιλοδοξούμε η παράστασή μας να πάει και στην Αθήνα, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Ανδρέας Γεωργιάδης, ζωγράφος, σκηνογράφος:
Είμαι ζωγράφος. Σκηνογράφος είμαι όψιμος. Με τη σκηνογραφία ασχολούμαι εδώ και ενάμιση χρόνο κι αυτό χάρη στην εμπιστοσύνη που μου έδειξε ο Θοδωρής ο Γκόνης, ο σκηνοθέτης. Με κάλεσε πέρυσι να σκηνογραφήσω τον «Πατέρα του Άμλετ» του Μάνου Ελευθερίου, μια ευτυχής συγκυρία που έβγαλε μια πολύ ωραία παράσταση και που οδήγησε σε μια δεύτερη, τη «Βιογραφία του πατρογονικού». Τρίτη συνεργασία ο «Οιδίποδας» και τέταρτη η αποψινή, «Ο ξεπεσμένος δερβίσης». Επειδή πολλοί με ρώτησαν πώς συνέλαβα την ιδέα του σκηνικού, που άρεσε σε όσους είδαν την παράσταση, απαντώ «η ιδέα έρχεται και με βρίσκει, δεν τη βρίσκω εγώ».
Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη, τελευταία ζω στην Αθήνα, εκθέτω στην Ελλάδα και τελευταία στο Εξωτερικό. Με τον Παρασκευά Καρασούλο και τη Βιβή Γερολυμάτου ξεκινήσαμε το όραμα της «Μικρής Άρκτου» και συνεχίζουμε»
Για μας, για όσους την είδαμε, η παράσταση είναι ένα ιδιαίτερο δρώμενο, που αξίζει τον έπαινο.
Φωτογραφίες: faretra.info
