Ελένη Παπαδοπούλου
Μια μεγάλη παρέα, φίλοι, γνωστοί και άγνωστοι -που έγιναν γνωστοί κατά τη διάρκεια της συνάντησης- βρέθηκε στα χωράφια της Βεργίνας, στο κτήμα της Βιλεμίνης με την καλλιέργεια της βιολογικής αρώνιας της μελανοκάρπης στο στάδιο ωρίμασης και συλλογής της. Παρακολούθησε επιτόπου το ενημερωτικό σεμινάριο για το φυτό, τη βιολογική διαδικασία παραγωγής του καρπού και τη σημασία της για τον και το περιβάλλον και φυσικά την πολύτιμη διατροφική αξία του προϊόντος και τη θετική συμβολή του στην υγεία του ανθρώπου άνθρωπο – πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και βιταμίνες. Στη συνέχεια η ομάδα επισκέφτηκε το κτήμα και με τις οδηγίες της Βιλελμίνης και της οικογένειάς της μάζεψε τον ώριμο καρπό της αρώνιας μέσα σ΄ένα κλίμα ευχαρίστησης για την επαφή με τη φύση, τη γνώση για το νέο φυτό και την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους όλων των ηλικιών που ανταποκρίθηκαν σ’αυτή πρόσκληση.
Η φυσική συνέχεια ήταν στο κέντρο(!) της Βεργίνας, στα τραπεζάκια που επανα- χωροθετήθηκαν στο ουζερί του Χαραμή για να δεχτούν σε ένα κοινό τραπέζι, όλη την παρέα που μεγάλωσε, εν τω μεταξύ και όπου οι πλούσιοι ουζομεζέδες και οι αναθυμιάσεις από το ρακί του -κατά το ελληνικό «grappa»- «με» ή«χωρίς γλυκάνισο», μπλέχτηκαν με τις χαλαρές κουβεντούλες και την χαρούμενη διάθεση του όμορφου χαλαρού Σαββατιάτικου απομεσήμερου. Το ίδιο πνεύμα ευεξίας και το καφεδάκι του.
Μόλις λίγες μέρες νωρίτερα, στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο της ίδρυσης του Δικτύου για την Επίλυση Προβλημάτων Βιώσιμης Ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας (Black Sea), με έδρα το ΑΠΘ, το οποίο θα αποτελεί τμήμα του υφιστάμενου παγκόσμιου δικτύου των Ηνωμένων Εθνών (UN Sustainable Development Solutions Network-SDSN Global), ο συντονιστής του, καθηγητής Jeffery Sachs, επίτιμος διδάκτωρ του Οικονομικού Τμήματος του ΑΠΘ, ανέλυσε στην ομιλία του τα σχετικά ειδικά θέματα και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή στην πορεία της αναπτυξιακής της διαδικασίας. Οι 17 προκλήσεις και οριζόντιοι στόχοι της Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) αποτελούν σκοπούς και προτεραιότητες του νεοσυσταθέντος Δικτύου στη γεωγραφική περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Ποια είναι η σχέση έχουν μεταξύ τους τα δυο αυτά γεγονότα;
«Think globally, act locally» είναι το σύνθημα του «σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά» σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και αντιμετώπισης/προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τα οποία ανεβαίνουν σημαντικά στην ατζέντα των θεμάτων ενδιαφέροντος της παγκόσμιας κοινότητας. Στο πλαίσιο αυτό η ευρωπαϊκή και κατά συνέπεια η ελληνική γεωργία έχει το μερίδιο που της αναλογεί. Η εξάντληση ή η υποβάθμιση των φυσικών πόρων της γεωργίας, όπως το νερό, η ενέργεια, το έδαφος συνιστούν συνεχείς προβληματισμούς του σχεδιασμού των αγροτικών πολιτικών από της δεκαετίες ’70 και ’80 για να καταλήξουν -για διαφορετικούς λόγους- το 1992 στην πρώτη βασική αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
Στα συνοδευτικά μέτρα της αναθεώρησης της ΚΑΠ τότε, υιοθετείται ο πρώτος Κανονισμός για την βιολογική γεωργία, ως μέτρο μάλλον μείωσης των -τότε- γεωργικών πλεονασμάτων, παρά ως μέτρο προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας των καταναλωτών. Οι πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις της Επιτροπής μιλούσαν για ποσοστό 2% της έκτασης της ευρωπαϊκής βιολογικής γεωργίας, ποσοστό το οποίο έχει ξεπεραστεί κατά πολύ σήμερα, που οι ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε θέματα υγιεινής διατροφής και ασφάλειας δεν αποτελεί προτεραιότητα μόνο στα υψηλά εισοδήματα. Τα τελευταία χρόνια στην ΕΕ, το 6,2% των εκτάσεων καλλιεργούνται βιολογικά ενώ σε χώρες όπως το Λιχτενστάιν το ποσοστό φτάνει το 30,2%, στην Αυστρία το 21,3%, ενώ σε έντεκα χώρες της ΕΕ, το 10% της συνολικής έκτασης ή και περισσότερο καλλιεργείται με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας https://www.ypaithros.gr/o-pagkosmios-atlas-tis-viologikis-paragogis/.
Οι ωφέλειες της βιολογικής παραγωγής είναι πλέον ευρέως γνωστές και εκτείνονται τόσο στο φυτό ή το ζώο, όσο και στον άνθρωπο και το περιβάλλον και καλλιέργειες όπως η ελιά, η ακτινιδιά, η αρώνια και αρκετές άλλες, από τη φύση τους μπορούν σχετικά εύκολα να παράγουν βιολογικά τους καρπούς τους.
Στο κτήμα με τη βιολογική αρώνια και στην αγροτουριστική της περιήγηση, η παρέα αυτή συνάντησε τους περισσότερους από τους 17 γενικούς παγκόσμιους στόχους για τη βιώσιμη ανάπτυξη και ο καθένας/μία που συμμετείχε συνέβαλλε σ’αυτούς.
Στόχοι της Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs):
- Εξάλειψη της φτώχειας
- Εξάλειψη της πείνας
- Καλή υγεία και ευημερία
- Ποιοτική εκπαίδευση
- Ισότητα των φύλων
- Καθαρό νερό
- Προσιτή και καθαρή ενέργεια
- Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη
- Καινοτομία και υποδομές
- Μείωση ανισοτήτων
- Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες
- Υπεύθυνη παραγωγή και κατανάλωση
- Δράση για το κλίμα
- Υδρόβια ζωή
- Ζωή στο έδαφος
- Ισχυροί θεσμοί
- Συμμετοχικότητα για την επίτευξη των στόχων
Οι μεγάλες αλλαγές, ξεκινούν από μικρά βήματα. Και στο κτήμα της Βιλελμίμης (5), είδαμε επιτόπου και ενημερωθήκαμε (4) από την καθηγήτρια του ΑΠΘ Ελένη Παπαδοπούλου (4) για την καινοτόμα (9) υπεύθυνη παραγωγή (12) τροφίμων με την επένδυση στην καλλιέργεια της βιολογικής αρώνιας η οποία υποστηρίζει την καλή υγεία των καταναλωτών της (3) και συγχρόνως προστατεύει την ποιότητα του εδάφους (15), των υδάτινων πόρων (6) και την υδρόβια ζωή (16) στον παρακείμενο Αλιάκμωνα, σε μια βιώσιμη κοινότητα (11) και όπου όλοι μαζί οι παρευρισκόμενοι συνέβαλαν (17) στη δημοσιοποίηση και υποστήριξη μιας δράσης βιώσιμης ανάπτυξης στην ελληνική ύπαιθρο.
Η αρώνια που συγκεντρώθηκε έγινε ήδη κατεψυγμένη για χρήση με το στραγγιστό γιαούρτι ή το πρωϊνό, ωμή για καθημερινή κατανάλωση, 10-15 καρπούς ημερησίως, ή γλυκό κουταλιού και λικέρ με το υπέροχο βαθύ μπορντώ χρώμα της. Και φυσικά ανανεώθηκε το ραντεβού για την επόμενη αγροτουριστική εξόρμηση.
Ελένη Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια ΑΠΘ
Αναπλ. Συντονίστρια του Συμβουλίου Περιβάλλοντος ΑΠΘ
Σημείωση
Στον καρπό της αρώνιας αποδίδονται πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες Τα εκχυλίσματα των φύλλων και καρπών της αρώνιας έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και θεραπεύουν πολλές ασθένειες όπως φλεγμονές, καρδιοπάθειες, διαβήτης κ.ά., διότι εμπεριέχουν χρήσιμες θεραπευτικές ουσίες (ανθοκυανίνες, πολυφαινόλες, βιοφλαβονόλες, ταννίνες, ισταμίνες, σεροτονίνες κ.ά.). Ο καρπός (εκτός από βρώσιμος) μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη φαρμακοβιομηχανία, διότι περιέχει βιταμίνη C σε υψηλά επίπεδα (15-30 mg στα 100 gr). Επίσης, ο καρπός είναι πλούσιος σε πεκτίνη, η οποία μας προστατεύει από τη ραδιενέργεια. Τελευταίες έρευνες έδειξαν ότι η αρώνια περιέχει πολύτιμες φαρμακευτικές ουσίες (ανθοκυανίνες) που χρησιμοποιούνται σε σκευάσματα για την καταπολέμηση πολλών ασθενειών όπως καρκίνος, καρδιοπάθειες, διαταραχές του πεπτικού συστήματος, βλάβες στο συκώτι, φλεγμονές στα μάτια κ.ά. Για το λόγο αυτό, η αρώνια η μελανοκάρπη, κατέχει την πρώτη παγκόσμια θέση στις φαρμακευτικές χρήσεις (από τη διεθνή φαρμακευτική κλίμακα των φυτών 1-5, ανήκει στο 1) (Δρ. Ι. Σπανός, ΕΘΙΑΓΕ).
