Στο σημερινό σημείωμα θα επιχειρήσω να καταγράψω, να αναδείξω και να επισημάνω τις αιτίες, τις επιπτώσεις και τις ερμηνείες του δημοψηφίσματος στα Σκόπια για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Και μάλιστα υπό μορφή τίτλων ή σύντομων επισημάνσεων για να καταθέσω την προσωπική μου ανάγνωση αυτού του μη αναμενόμενου γεγονότος.
Η μεγάλη αποχή, δηλαδή ουσιαστικά το μποϋκοτάζ του δημοψηφίσματος, από το 63,5% του εκλογικού σώματος των Σκοπίων, με την παρότρυνση βέβαια του Σκοπιανού Προέδρου Ιβανόφ, και της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης του VMRO εκφράζει:
-
Την οργή για την έντονη διεθνή παρέμβαση στην έκβαση του δημοψηφίσματος από την Ευρώπη, το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, που παρενέβησαν απροκάλυπτα υπέρ του ΝΑΙ, καθιστώντας μη αντικειμενική τη διαδικασία της έκφρασης της ψήφου.
-
Την αντίδραση της σλαβικής πλειοψηφίας του πληθυσμού (60-62%) για τον καθοριστικό ρόλο της αλβανικής κοινότητας στην έκβαση του δημοψηφίσματος και στη συνέχεια των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων που θα ακολουθήσουν στα Σκόπια λόγω της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Ταυτόχρονα αποκαλύπτει την βεβαιότητα των Σλάβων των Σκοπίων για τον «Μακεδονισμό» τους, ιδίως μετά τις περί τις 140 αναγνωρίσεις από άλλα κράτη, αλλά και από την μεγάλη διεθνή στήριξη αυτής της κρατικής ιδεολογίας τους, όπως τουλάχιστον εκφράσθηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Επίσης, προσπαθούν να δηλώσουν ότι δεν υποχωρούν καθόλου από την πλήρη μονοπώληση του ονόματος της Μακεδονίας, της μακεδονικής εθνότητας και γλώσσας. Ούτε καν με την περιγραφή του κράτους τους ως Βόρειας Μακεδονίας που απλώς υποδηλώνει την γεωγραφική τοποθεσία (ενός τμήματος) της επικράτειάς τους σε σχέση με την ελληνική «κυρίως», αλλά και την βουλγαρική περιοχή της Μακεδονίας. Η σλαβική συνιστώσα των Σκοπίων θέλει να δώσει ένα μήνυμα διεθνώς, επίσης, ίσως για το πόσο σημαντική είναι για τον λαό και το κράτος τους η (δήθεν) μακεδονική ταυτότητα και το όνομα Μακεδονία.
Ισχυρός «Μακεδονισμός»
Η αποχή αναδεικνύει επίσης την συνεχιζόμενη ισχυρή πόλωση εντός της σλαβικής συνιστώσας του λαού των Σκοπίων ανάμεσα στο VMRO και το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που βρίσκεται στην κυβέρνηση. Θυμίζουμε ότι το VMRO είναι πρώτο με 51 έδρες, αλλά το Σοσιαλδημοκρατικό (έχει 49 έδρες) έχει συμμαχήσει με τα αλβανικά κόμματα (20 έδρες), με αποτέλεσμα ο συνασπισμός να έχει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Με αυτήν κύρωσε την Συμφωνία των Πρεσπών στο Κοινοβούλιο. Προφανώς, λοιπόν, το VMRO κρατάει ακόμη τις δυνάμεις του.
Παρά την ελευθερία για κατά συνείδηση ψήφο, που έδωσε το VMRO στους οπαδούς του, αυτοί δεν πήγαν να ψηφίσουν είτε για λόγους συνείδησης είτε υπακούοντας στην προτροπή του Προέδρου της χώρας τους.
Ο ισχυρός «Μακεδονισμός» αποδεικνύει περίτρανα ότι λείπει το κλίμα συναίνεσης για λύση στο ονοματολογικό με ουσιαστική κατανόηση και των ελληνικών θέσεων που θα οδηγούσε σε καλή γειτονία με την Ελλάδα. Είναι προφανές ότι μία λύση με βάση τη Συμφωνία των Πρεσπών θα οδηγούσε σε φρενήρη μονοπώληση των μακεδονικών όρων. Μέσω και της ελληνικής συναίνεσης, θα υπερέβαινε καταχρηστικά τους όποιους περιορισμούς θέτει η Συμφωνία των Πρεσπών και άρα θα είχε εξαιρετική επικινδυνότητα για τα ελληνικά εθνικά, πολιτιστικά και γεωπολιτικά συμφέροντα.
Οι Σλαβομακεδόνες θέτουν όρους
Για διαφορετικούς λόγους και στα Σκόπια και στην Ελλάδα απορρίπτεται λοιπόν με υψηλά ποσοστά (60-70%) το εγχείρημα που αποτυπώθηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών. Αυτό θα πρέπει να γίνει κατανοητό ιδίως στις δυτικές χώρες, αλλά και στην δικομματική ελληνική κυβέρνηση, ώστε να αντιληφθούν ότι δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για μία ευρεία λαϊκή συναίνεση και στις δύο χώρες. Συνεπώς, η Συμφωνία (που επιβάλλεται εκ των άνω) θα έμενε σε αρκετά σημεία της ανεφάρμοστη και αυτό θα ήταν επικίνδυνο για το μέλλον. Θα εξυπηρετούσε βέβαια ουσιαστικά τους Σκοπιανούς που πήραν τα συντριπτικά περισσότερα πλεονεκτήματα.
Η εμμονή της πλειοψηφίας των Σλάβων, που μποϋκοτάρισαν το δημοψήφισμα, στην πλήρη μονοπώληση του Μακεδονισμού, αλλά και η πιθανή ανάλογη προσδοκία για το μέλλον και όσων ψήφισαν ΝΑΙ (Αλβανών και Σλάβων), ελπίζοντας ότι το Βόρεια είτε θα εξαλειφθεί στο μέλλον, αποδεικνύει ότι οι γείτονες θέλουν να μπουν στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ με τους δικούς τους όρους στο ζήτημα της καλής γειτονίας με την Ελλάδα (ίσως και την Βουλγαρία). Θέλουν όρους «α λα καρτ», όπως ακριβώς επιχειρεί να κάνει και η Τουρκία, αρνούμενοι δηλαδή να προσαρμοστούν γνήσια στο κοινοτικό κεκτημένο.
Πονηρό ερώτημα
Εξάλλου το ερώτημα του δημοψηφίσματος ετέθη με πονηρό τρόπο ώστε με το δέλεαρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ να πετύχει τη συναίνεση προς την Συμφωνία των Πρεσπών, ώστε να παρασυρθούν οι ψηφοφόροι στην έκφραση του ΝΑΙ.
Ο Ζάεφ, αλλά και η ελληνική κυβέρνηση, προσπάθησαν να υποβαθμίσουν το γεγονός της ουσιαστικής αποτυχίας του δημοψηφίσματος, καθώς παραβιάστηκε σε πολύ μεγάλη έκταση το ελάχιστο όριο συμμετοχής που ετίθετο με συνταγματική διάταξη των Σκοπίων στο 50% των ψηφοφόρων. Με άλλα λόγια, προσπάθησαν να υποβαθμίσουν το αντικειμενικό γεγονός της άμεσης ή έμμεσης απαξίωσης της Συμφωνίας από την μεγάλη πλειοψηφία του εκλογικού σώματος στη γειτονική χώρα.
Η απαξίωση, όμως, παραμένει και δημιουργεί πολιτικές συνέπειες ως άμεση έκφραση του λαϊκού φρονήματος. Συνδυαζόμενο μάλιστα και με την υψηλότατη απόρριψη από τον ελληνικό λαό της Συμφωνίας των Πρεσπών δεν δημιουργούν ελπίδες για ολοκλήρωση και εφαρμογή στην πράξη της Συμφωνίας.
Το προσεχές διάστημα, καθώς θα εξελίσσεται η διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης, σύμφωνα με την Συμφωνία των Πρεσπών στο Κοινοβούλιο των Σκοπίων, αναμένεται σωρεία πιέσεων, εκβιασμών και ανταλλαγμάτων προς τους Βουλευτές ώστε να βρεθούν 11 ακόμη, που προστιθέμενοι στους 69 που ήδη κύρωσαν την Συμφωνία, να επιτύχουν τον επιθυμητό αριθμό των 80 εδρών, που απαιτούνται για την συνταγματική αναθεώρηση.
Το γεγονός ότι το VMRO δεν τόνισε ιδιαίτερα την υπερψήφιση του ΟΧΙ σήμαινε ότι απλά θεώρησε πως ευκολότερος στόχος ήταν η μη συμπλήρωση του 50% του αριθμού των ψηφοφόρων με την παραμονή των οπαδών του μακριά από τις κάλπες. Έτσι, θέλησαν να αποφύγουν ταυτόχρονα και την ερμηνεία ότι απαξιώνουν την ένταξη της χώρας τους στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Ο δρόμος των υποχωρήσεων
Από μία άλλη οπτική, επειδή εκφράστηκε αποδοκιμασία για την Συμφωνία των Πρεσπών στα Σκόπια, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η Συμφωνία αυτή είναι καλή για την Ελλάδα. Απλά προκύπτει το τεράστιο χάσμα των απόψεων των δύο πλευρών και, κυρίως, ο απίστευτος μαξιμαλισμός των Σκοπίων!
Η ενεργοποίηση του εθνοτικού ρήγματος μεταξύ Σλάβων και Αλβανών ανάλογα και με την εξέλιξη που θα έχει το ζήτημα της συνταγματικής αναθεώρησης στο Κοινοβούλιο, είναι μία ακόμη πιθανή επίπτωση της ουσιαστικής αποτυχίας του δημοψηφίσματος.
Ως τελική διαπίστωση θα ήθελα να αναφέρω ότι αν η ελληνική κυβέρνηση έκανε πιο σκληρή και συνετή διαπραγμάτευση, μη υποχωρώντας στα καίρια ζητήματα απέναντι στα Σκόπια (κρατικό όνομα, εθνότητα, ιθαγένεια και γλώσσα), μπορεί να ναυαγούσε προσωρινά η προσπάθεια επίτευξης λύσης. Ωστόσο, το ναυάγιο αυτό δεν θα ήταν οριστικό, γιατί αργά ή γρήγορα οι Σκοπιανοί θα αναγκάζονταν να υποχωρήσουν και να αποδεχθούν μία σαφώς πιο ισόρροπη συμφωνία.
Σε τέτοια περίπτωση η συμφωνία θα εξασφάλιζε τα ελληνικά συμφέροντα και ταυτόχρονα θα τους χορηγούσε ό,τι δικαιούνται για την εθνική τους περιοχή (μόνο στα Νότια που μπορεί να ενταχθεί στην γεωγραφική Μακεδονία), καθώς και με άλλους προσδιορισμούς του λαού τους και της γλώσσας τους που να καταδεικνύουν τον πολυεθνικό χαρακτήρα και την σλαβική διάσταση της πλειοψηφίας του.
Αυτή θα πρέπει να είναι και η νέα γραμμή που πρέπει να ακολουθήσει η εξωτερική μας πολιτική στο ευαίσθητο αυτό ζήτημα (προφανώς με άλλη κυβέρνηση): Μη κύρωση και επικύρωση της Συμφωνίας είτε μέσω δημοψηφίσματος στην Ελλάδα, είτε εκλογών (δημοψηφισματικού χαρακτήρα) και σοβαρή προσπάθεια και απαίτηση προς τους συμμάχους μας και τους εταίρους μας να στηρίξουν τα ιστορικά αλλά και σύγχρονα δικαιώματα της Ελλάδος πάνω στο brand name Μακεδονία. Δεν πρέπει να συνεχίσουμε άλλο τον δρόμο των υποχωρήσεων, της ηττοπάθειας ή της αδράνειας γιατί έτσι υπονομεύουμε το παρόν και το μέλλον μας, αλλά και την πολύτιμη εθνική κληρονομιά μας.
