Στην ψίχα του καλοκαιριού άλλοι είναι τυχεροί και δροσίζονται στις παραλίες, άλλοι επιστρέφουν ολοκληρώνοντας τα μπάνια του λαού και άλλοι λιγότερο ευνοημένοι προσπαθούν να βρουν ευχάριστες διεξόδους στην πόλη.
Εκεί που συναντά κανείς ανθρώπους διαφόρων κατηγοριών με τα παιδιά τους είναι οι αυλές των σχολείων λίγο πριν το δειλινό. Είναι η όαση στο ασφυκτικά δομημένο περιβάλλον του άστεως, είναι ο παιχνιδότοπος για την ευχάριστη απασχόληση των παιδιών, είναι η αλάνα των παλιών χρόνων, είναι ο τόπος συνάντησης των γονέων, μαμάδων και μπαμπάδων, που συνδυάζουν το babysitting με τον απογευματινό freddo. Είναι η απόδραση γιαγιάδων και παππούδων που θα αναλύσουν την επικαιρότητα της τηλεόρασης συνετίζοντας ταυτόχρονα τα ζωηρά εγγόνια.
Είναι η καρδιά της πόλης που χτυπά ράθυμα ή και άτακτα κάθε απόβραδο.
Οι αυλές των σχολείων είναι από τις ελάχιστες δημόσιες εκτάσεις που απόμειναν ανάμεσα σε ιδιόκτητα κτίρια. Ένας τέτοιος χώρος αξίζει την προσοχή μας.
Ο Δήμος Βέροιας ήδη υλοποιεί πρόγραμμα αναμόρφωσης των αύλειων χώρων συγκεκριμένων σχολείων με προοπτική να επεκταθεί και σε άλλα σχολεία της πόλης.
Κατά τον σχεδιασμό και την οργάνωση του αύλειου χώρου των σχολείων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλές παράμετροι.
Αρχικά, θα πρέπει να εμπνέεται από τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Είναι ο χώρος ευχαρίστησης, εκτόνωσης και βασικός τόπος μάθησης.
Συχνά στις πόλεις η έκταση του προαύλιου είναι μικρότερη από αυτή που αναφέρεται στη βιβλιογραφία[1]. Η έκταση που αναλογεί σε κάθε μαθητή/τρια είναι 5τ.μ.
Ο αύλειος χώρος χρησιμοποιείται τα απογεύματα και τις ημέρες των αργιών ως χώρος αθλοπαιδιών τόσο από ανήλικες όσο και από εξωσχολικούς ενήλικες.
Απαιτείται ασφάλεια, μείωση της επικινδυνότητας, επιδιόρθωση και επισκευή στην υλικοτεχνική υποδομή που η κακή συντήρησή του μπορεί να προκαλέσει ατυχήματα.
Το δάπεδο πρέπει να αποτελείται από φυσικά υλικά επίστρωσης (γρασίδι, χώμα).
Να γίνει καταμερισμός της αυλής και να υπάρχουν γωνιές ανάπτυξης ποικιλίας παιχνιδιών που θα προάγουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών, ώστε να αποφεύγονται τα ατυχήματα, οι παραβατικές συμπεριφορές, οι ζημίες και να καλλιεργείται πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας.
Να υπάρχουν κιόσκια ή κατασκευές σκίασης με καθίσματα για περισυλλογή, ξεκούραση, συζήτηση και κάλυψη των αναγκών των παιδιών με συγκεκριμένες ιδιοσυγκρασίες.
Να γίνουν πελούζες με διαδρόμους (ζικ-ζακ, λαβύρινθους) για την ανάπτυξη αθλοπαιδιών (κρυφτό, κυνηγητό).
Να δημιουργηθούν μικροί βιότοποι για δημιουργική απασχόληση και ευκαιρίες για υπαίθρια περιβάλλοντα τάξεων σε μια εναλλακτικού τύπου µάθηση.
Να υπάρχει παιχνιδότοπος με χώμα (σκάμμα) για σκάψιμο-ανασκαφές, κυρίως εκεί που προαυλίζονται προνήπια-νήπια.
Nα εγκατασταθούν παιχνίδια εκτόνωσης, όπως μονόζυγο, τοίχος αναρρίχησης κ.ά.
Να χαραχτούν διαγραμμίσεις παιχνιδιών με έντονα χρώματα, ώστε να αυξηθεί η φυσική δραστηριότητα των παιδιών.
Να στηριχτούν πίνακες ή τοίχοι για γκράφιτι και άλλες δημιουργίες των παιδιών με αλλαγή περιοδικών εκθέσεων.
Να κατασκευαστεί προστατευτική κάλυψη με δίχτυα (με υλικά φιλικά στο περιβάλλον και στο παιδί), τα οποία θα καλυφθούν με αναρριχητικά φυτά περιμετρικά της αυλής, ώστε να αποτρέπονται ζημίες στα όμορα μνημεία και στις γειτνιάζουσες κατοικίες.
Να βάφονται τα κάγκελα με χρώματα, ώστε να δημιουργούν μια ευχάριστη ατμόσφαιρα και όχι την αίσθηση κλειδωμένης φυλακής.
Να εκπονούνται πολιτιστικά προγράμματα για την έρευνα και γνωριμία των παιδιών με τον περιβάλλοντα του σχολείου χώρο. Σπουδαία ιστορικά μνημεία και ναοί αναφύονται ανάμεσα στα σχολικά συγκροτήματα. Ως εκπαιδευτικοί πιστεύουμε και διδάσκουμε το σεβασμό στα μνημεία, με την έννοια των πολιτιστικών αγαθών που ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας, «γι΄αυτά πολεμήσαμε». Πιστεύουμε ότι η αξιοποίηση των μνημείων ως πηγής μάθησης και επεξεργασίας πολλαπλών πληροφοριών των ιστορικών χρόνων και η συγκριτική ανά εποχή θεώρηση στάσεων και συμπεριφορών απέναντι στο περιβάλλον και στην ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, μπορεί να δείξει στους/στις μαθητές/τριες την αλληλεπίδραση φυσικού, κοινωνικού και ιστορικού περιβάλλοντος και να ευαισθητοποιήσει στην αειφορική διαχείριση των πολιτιστικών πόρων.
Σπουδαία δουλειά επιτελείται στα σχολεία τόσο σε συνεργασία με την Υπεύθυνη Δραστηριοτήτων της Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης κ. Αντωνιάδου όσο και με τις υπεύθυνες αρχαιολόγους της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας κ.κ. Πολατίδου, Χειμωνοπούλου, Παπαργυρούδη.
Πολλά σχολεία της πόλης αδυνατούν να ικανοποιήσουν την ανάγκη των παιδιών για αθλητικές δραστηριότητες, λόγω της στενότητας του χώρου και της άμεσης γειτνίασης με μνημεία και κατοικίες. Τις αθλητικές δραστηριότητες, ποδόσφαιρο, μπάσκετ κ.ά. πρέπει να εξυπηρετήσουν κατάλληλα αθλητικά κέντρα. Άλλωστε η πραγματοποίηση μόνο μία από αυτές αρκεί να δεσμεύσει όλο τον προαύλιο χώρο με φανερή την περιθωριοποίηση των άλλων ομάδων που επιθυμούν να παίξουν στην ίδια αυλή.
Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η φύλαξη του χώρου επί εικοσιτετραώρου, μέχρι οι προσπάθειες και οι ενέργειες να τελεσφορήσουν και τα ίδια τα παιδιά να προστατεύουν το χώρο που τους προσφέρει ευχαρίστηση.
Ένας τέτοιος σχεδιασμός ίσως διευκολύνει το έργο της επίβλεψης των δασκάλων κάνοντάς το πιο συγκεκριμένο και προβλέψιμο. Ίσως η αυλή του σχολείου αποτελέσει πραγματικό πυρήνα ανάπτυξης της ποιότητας ζωής και της έννοιας της «κοινότητας» της γειτονιάς, χώρο πολιτιστικών δράσεων, παιχνιδιού, συνάντησης, συνεργασίας και ψυχαγωγίας, πνοής σε ένα ασφυκτικά δομημένο οικιστικό περιβάλλον.
Ίσως, με εκκίνηση από τα πιο μικρά και καθημερινά βελτιώσουμε καλαίσθητα και αρμονικά τη ζωή μας, προστατέψουμε τα ιστορικά μας μνημεία, ευαισθητοποιήσουμε συνειδήσεις, μετασχηματίσουμε στάσεις και συμπεριφορές των εκκολαπτόμενων ενηλίκων για μια μελλοντική ανθρώπινη πόλη και κοινότητα.
Παπαγεωργίου Κατερίνα
Δ/ντρια του 1ου Δημοτικού Σχολείου Βέροιας
—————————————————
[1] Ματσαγγούρας, Η. (1999), Η Σχολική Τάξη. Χώρος, Ομάδα, Πειθαρχία, Μέθοδος. Αθήνα, Γρηγόρης
