Στη Θεσσαλονίκη του Μάη του ’36, του Τάσου Τούση, του Γρηγόρη Λαμπράκη και του Γιώργη Τσαρουχά. Στη Θεσσαλονίκη των αντιΝΑΤΟικών πορειών, του 30% ανεργίας και προσφάτως των αγροτικών κινητοποιήσεων, ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης εγκαινίασε, στις 31/01/2018, το μουσείο του Ολοκαυτώματος, αφιερωμένο στα θύματα της εβραϊκής κοινότητας από τους ναζί κατακτητές. Ως είθισται, από τα εγκαίνια του μουσείου δεν θα μπορούσε να λείπει η ομιλία του δημάρχου για το Ολοκαύτωμα. Μια ομιλία αισθητικά και φιλολογικά προσεγμένη, που όμως επιχείρησε κατά τον χειρότερο τρόπο να ξαναγράψει την ιστορία της Κατοχής κατά το δοκούν.
Στην ιστορία της Κατοχής του κυρίου Μπουτάρη απουσιάζει ολοκληρωτικά η ΕΑΜική Αντίσταση και όχι μόνο. Απουσιάζει η αλληλεγγύη του ελληνικού λαού προς το εβραϊκό στοιχείο, η οποία μάλιστα καλύπτεται από ένα σκοτεινό πέπλο συλλογικής ευθύνης αφού: «Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν. Κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους», μπροστά στις απηνείς διώξεις των Εβραίων. Ετσι, λοιπόν, συλλογικά ο ελληνικός λαός φταίει. Φταίει, γιατί κατά τον κύριο Μπουτάρη έμεινε θεατής μπροστά στο δράμα των συνανθρώπων του. Δεν καταλάβατε λάθος! Ο ίδιος λαός που γέννησε ένα από τα σημαντικότερα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στην Ευρώπη του Δευτέρου Παγκοσμίου, υπήρξε απλώς ένοχος θεατής στο δράμα των Εβραίων συμπολιτών του. Ξέχασε μάλλον ο κύριος Μπουτάρης την αυτοθυσία του ΕΑΜ Θεσσαλονίκης όταν προσπαθούσε να περισώσει τους διωκόμενους Εβραίους της πόλης. Ξέχασε ότι το ΕΑΜ τούς καλούσε στο βουνό για να σωθούν και να πολεμήσουν τους διώκτες τους, ενώ οι πρόεδροι του Εβραϊκού Συμβουλίου της πόλης, Σάμπυ Σαλτιέλ και Τσβι Κόρετς, κώφευαν εμπιστευόμενοι τις ναζιστικές αρχές, που ήδη το 1943 είχαν δείξει το πρόσωπό τους. Ετσι, για τον κύριο Μπουτάρη, ο Πούλος, ο Κίτσα Μπαζάκ και ο Δάγκουλας υπήρξαν ίδιοι με τον αγωνιστή δάσκαλο Δημήτρη Καββάδα και με τον διευθυντή της Αστυνομίας Θεσσαλονίκης Μιχάλη Μαντούβαλο, που σε συνεννόηση με το ΕΑΜ φυγάδευε διά θαλάσσης διωκόμενους Εβραίους.
Μάλιστα, κατά τον κύριο Μπουτάρη, δεν υπήρξαν μάλλον ούτε Εβραίοι αντιστασιακοί, όπως ο κομμουνιστής Μωυσής Μπουρλάς, που σημειώνει στα απομνημονεύματά του: «Δεν φόρεσα ούτε στιγμή το κίτρινο άστρο. Γυρνούσα στις συνοικίες και στην πόλη μαζί με Χριστιανούς για να στρατολογήσουμε νέες και νέους Εβραίους για ν’ ανέβουν στο βουνό, στην Αντίσταση». Μαζί του εκατοντάδες Εβραίοι προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ, ενώ «μετριούνται στα δάκτυλα αυτοί που πήγαν στον αντικομμουνιστικό ΕΔΕΣ»1.
Αλλά και σε ευρύτερη κλίμακα, ο κύριος Μπουτάρης δεν θυμήθηκε τους Εβραίους της Χαλκίδας, που σώθηκαν σχεδόν όλοι χάρη στη Νομαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ και στο 7ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Τους Εβραίους της Κέρκυρας, που φυγαδεύτηκαν μαζικά από το ΕΑΜ στην Ηπειρο και την Αιτωλοακαρνανία και στάθηκαν μετέπειτα στο πλευρό των πολιτικών κρατουμένων, που η αστική δημοκρατία «τάιζε» καθημερινά στην κρεατομηχανή των εκτελεστικών αποσπασμάτων, και εκατοντάδες άλλους Εβραίους της Αθήνας, των Τρικάλων, του Βόλου και της Λάρισας, που το ΕΑΜ φυγάδευσε στα βουνά. Φαίνεται πως ο αρχιραβίνος της Αθήνας, Ελιάου Μπαρζιλάι, δεν βρέθηκε ποτέ στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ και δεν έστειλε στην ΠΕΕΑ ευχαριστήριο τηλεγράφημα2, ο «Κεραυνός» Δαυίδ Ααρών δεν πολεμούσε με τον ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη, η Καπετάνισα Σαρίκα της Εύβοιας δεν σήκωσε ποτέ τα όπλα του ΕΛΑΣ ενάντια στους διώκτες της και η φωτογραφία του αντάρτη Λουί Κοέν δίπλα στα συντρίμμια ενός γερμανικού αεροπλάνου δεν τραβήχτηκε ποτέ.
Απέναντι σε αυτήν την επιδιωκόμενη λήθη, αξίζει να υπενθυμίσουμε τα παρακάτω λόγια του αρχιραβίνου του Βόλου Μωΰσή Πεσάχ:
«Η παγκόσμιος Ιστορία του Εβραϊσμού και η νεωτέρα τοιούτη θα μνημονεύουν μεταξύ των άλλων και εις ιδιαίτερον κεφάλαιον το σημαντικόν γεγονός της διασώσεως των Εβραίων της Ελλάδος, οίτινες κατέφυγον με την προστασίαν του ΕΛΑΣ και την παρασχεθείσαν εις αυτούς συνδρομήν και υποστήριξην κατά την διάρκειαν του σκληρού διωγμού των υπό των βαρβάρων Γερμανών. (…) ουδέποτε θα λησμονήσωμεν την μεγάλην αυτήν ευεργεσίαν ης ετύχαμεν εκ μέρους του ηρωικού εθνικού στρατού του ΕΛΑΣ και των οπαδών των λοιπών απελευθερωτικών οργανώσεων του ΕΑΜ ως και της προστάτιδος των θυμάτων του φασισμού και μάνας των φτωχών Εθνικής Αλληλεγγύης, της ειρηνοφίλου Εθνικής Πολιτοφυλακής, της ΕΠΟΝ της ελπίδος αυτής του έθνους και όλων των πραγματικών Ελλήνων συμπατριωτών μας…»3.
Εκτός, όμως, από ασθενή ιστορική μνήμη, ο κύριος Μπουτάρης μάλλον στερείται και βασικών γνώσεων Ιστορίας εν γένει. Δεν γνωρίζει, καθώς φαίνεται, πως στην Ιστορία δεν υπάρχουν ενιαία εθνικά σύνολα ή εθνικές «ομοψυχίες» και πως κανένα κράτος που βρέθηκε σε συνθήκες θανάτου, πείνας και κατοχής κάτω από τη ναζιστική μπότα, δεν υπήρξε απαλλαγμένο από συνεργάτες του κατακτητή. Φαινόμενα όπως η σφαγή της Παραμυθιάς υπήρξαν και στο Οραντούρ Σιρ Γκλάν και στο Βίλνιους, ακόμη και στο Μπάμπι Γιαρ. Μήπως άραγε δεν ήταν η αμερικανική ΙΒΜ που έστησε το σύστημα εξόντωσης των ναζιστικών στρατοπέδων; Μήπως δεν είναι η σημερινή «JP Morgan» που χρηματοδότησε τον Χίτλερ μαζί με το ίδρυμα «Ροκφέλερ»; Και ο κατάλογος είναι τεράστιος. Ομως, στην πραγματικότητα, ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης ούτε ασθενή ιστορική μνήμη έχει, ούτε του είναι άγνωστη η ΕΑΜική Αντίσταση. Ο λόγος του αποτελεί μέρος μιας σύγχρονης προσπάθειας, που εντός κρίσης, επιχειρεί να συσκοτίσει και να ξαναγράψει την Ιστορία της ταξικής πάλης και των αγώνων του ελληνικού λαού, προκειμένου αυτός να μη διδαχτεί ποτέ παραδείγματα που του είναι χρήσιμα στο σήμερα. Να μη διδαχτεί να οργανώνεται και να αγωνίζεται για τα δίκαια της τάξης του και να επιλέγει πάντα τις αλυσίδες του αντί των όπλων. Αλλωστε, ο κύριος Μπουτάρης είναι γνωστός επιχειρηματίας και ο λόγος του δεν θα μπορούσε παρά να εκφράζει τα συμφέροντα της δικής του τάξης. Μιας τάξης που σωρηδόν συνεργάστηκε με τον κατακτητή και πλούτισε από τα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου. Μιας τάξης που στο λόγο του κυρίου Μπουτάρη επιρρίπτει στον ελληνικό λαό ευθύνες που αναλογούν αποκλειστικά σε εκείνη.
Σημειώσεις:
1. John O. Iatrides, πρόλογος στον Στίβεν Μπόουμαν, «Η αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα», εκδ. «Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος», Αθήνα, 2012, σελ. 13
2. Γιάννης Ανδρικόπουλος, «1944 Κρίσιμη χρονιά», τόμ. Α’, εκδ. «Διογένης», Αθήνα, 1974, σελ. 271
3. Αναγέννηση (Βόλος), 6-1-1945
Διαμάντης Θεόφιλος
Υποψήφιος διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου
