Ο “Αλέξης Ζορμπάς” στη Βέροια. Μια παράσταση προσαρμοσμένη στο αισθητήριο του τηλεοπτικού κοινού

Δήμητρα Σμυρνή

Έτος Καζαντζάκη και «Αλέξης Ζορμπάς». Ο Γρηγόρης Βαλτινός ενσαρκώνει στη σκηνή τον ομώνυμο ήρωα, στηριγμένος στη σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή και στη διασκευή του μυθιστορήματος του Καζαντζάκη από τους Ρέππα – Παπαθανασίου.

Η παράσταση, κάνοντας έναν μεγάλο κύκλο περιοδειών, ήρθε και στη Βέροια. Η προσμονή του κοινού για μια σοβαρή προσέγγιση, με την εγγύηση των ονομάτων που συμμετέχουν, μεγάλη. Άλλωστε, η «Αναφορά στον Γκρέκο» του Τάκη Χρυσικάκου άφησε ένα καλλιτεχνικό αποτύπωμα, που απαιτεί τον ανάλογο σεβασμό απ΄ όλους απέναντι στον μεγάλο Κρητικό. Το κοινό στο Θέατρο Άλσους περιμένει. Είναι σίγουρο για την επιτυχία.

Η παράσταση αρχίζει. Εντυπωσιακά τα σκηνικά, που συνδυάζουν στεριά και θάλασσα μέσα από τη σύζευξη ενός καταστρώματος και μιας προκυμαίας. Οι πρωταγωνιστές εμφανίζονται. Ο Βαλτινός γεμίζει τη σκηνή. Δίπλα του ο Μέμος Μπεγνής ενσαρκώνει το συγγραφέα. Ήδη τα πρώτα λόγια, καθώς δίνουν το στίγμα του χαρακτήρα του Ζορμπά, προκαλούν ενθουσιασμό.

Ο Ζορμπάς είναι η προσωποποίηση του ελεύθερου ανθρώπου, του γήινου, χωρίς αγκυλώσεις και στεγανά. Και ποιος δε θα ‘θελε να του μοιάσει!

Καθώς το κείμενο προχωρεί, ανακαλύπτεις ότι οι Ρέππας – Παπαθανασίου προσπαθούν να κρατήσουν την κεντρική μορφή στα… νόμιμα πλαίσια του μυθιστορήματος, ενδίδοντας όμως στις απαιτήσεις ενός διαμορφωμένου, εδώ και πολύ καιρό, τηλεοπτικού κοινού, που θέλει να γελάσει οπωσδήποτε. Κι αυτοί είναι τεχνίτες στο είδος!

Έτσι, η διασκευή του μυθιστορήματος προχωρεί ακροβατώντας ανάμεσα στο κείμενο και στις ατάκες του σήμερα, που προστίθενται και αναμφίβολα αρέσουν στο κοινό.

Ο Σταμάτης Φασουλής προσαρμόζει τη σκηνοθεσία του ή την έχει ήδη προγραμματίσει από τα πριν έτσι – αφού οι διασκευαστές δηλώνουν πως ο σκηνοθέτης τούς ζήτησε να κάνουν τη διασκευή-  στα πλαίσια αυτής της οπτικής.

Έτσι, αυτό που ο θεατής προσλαμβάνει σε λίγο στη σκηνή θυμίζει κάτι από μιούζικαλ, που προσπαθεί να συγκεράσει αντιθέσεις δυσκολοσυμβίβαστες.

Ο Βαλτινός, ένας πολύ σοβαρός ηθοποιός, με την ίδια εμβέλεια σε δραματικούς και κωμικούς ρόλους, έχει αποδείξει την αξία του εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Πληθωρικός πάνω στη σκηνή, ερμηνεύει το Ζορμπά με μοναδική άνεση, φωτίζοντας την προσωπικότητά του πολύπλευρα και κερδίζοντας αναμφισβήτητα το κοινό, που ξεσπά κάθε τόσο σε χειροκροτήματα. Κάτι όμως του λείπει, κάτι απολύτως απαραίτητο. Του λείπει το ακατέργαστο του Ζορμπά, που είναι το σήμα κατατεθέν του.

Ο Μέμος Μπεγνής στο ρόλο του συγγραφέα λιγότερο πειστικός, με μεγάλη αποδοχή όμως από το κοινό, που τον γνωρίζει από τηλεοπτικές εμφανίσεις του, με δίπλα του μια Ταμίλα Κουλίεβα στο ρόλο της μαντάμ Ορτάνς, που ξέρει να συνδυάσει το κωμικό με το δραματικό, αν και έδωσε μεγαλύτερη έκταση στο πρώτο, και τον Τάκη Παπαματθαίου, εξαιρετικό στο ρόλο του τρελού του χωριού.

Στο ρόλο της χήρας και του σκληρού κρητικού πατέρα η Ναταλία Δραγούμη και ο Νίκος Βερλέκης, γνωστοί τηλεοπτικοί σταρ, ήταν σωστή σκηνοθετική επιλογή, καθώς διέθεταν τις σκληρές εκφραστικές γωνίες των ρόλων, αλλά και ο Ρένος Ρώτας, με την αγνότητα που χαρακτήριζε το ρόλο του νεαρού  ερωτευμένου αυτόχειρα.

Το σκηνικό του Μανόλη Παντελιδάκη, εντυπωσιακό αρχικά, στη συνέχεια αποδείχτηκε και λειτουργικό, με εμφανή όμως την εμμονή στην τεχνολογία -συρόμενα μέσα στη σκηνή δωμάτια- που αφαιρούσε σε ατμοσφαιρικότητα.

Σωστές οι ενδυματολογικές επιλογές της Ντένης Βαχλιώτη, μικρότερες όμως ως προς τις προσδοκίες του κοινού οι χορογραφίες του Δημήτρη Παπάζογλου.

Άρεσε στο κοινό η παράσταση; Σίγουρα ναι! Φάνηκε από τις αντιδράσεις του!

Αν δεν έχει διαβάσει κανείς το ίδιο το βιβλίο, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, αν δεν έχει μελετήσει τον Καζαντζάκη, που δεν είναι απλά λογοτέχνης αλλά και φιλόσοφος, αν δεν έχει δει την καταπληκτική μεταφορά του «Ζορμπά» στην οθόνη από τον Μιχάλη Κακογιάννη, τότε ναι, ο θεατής μπορεί να χαρεί αυτήν την παράσταση, πολυπρόσωπη, πολυδάπανη, προσαρμοσμένη στα ζητούμενα της  εποχής μας. Είναι θέμα οπτικής.

Φωτογραφίες: faretra.info