Δήμητρα Σμυρνή
Αν και συνηθισμένο φαινόμενο για το Βυζάντιο η κατάκτηση του θρόνου μέσα από το έγκλημα, η περίπτωση του Ιωάννη Τσιμισκή θεωρείται από κείνες τις περιπτώσεις, που το έγκλημα, και μάλιστα ιδιαίτερα ειδεχθές, οδηγεί στο θρόνο μια από τις λαμπρότερες φυσιογνωμίες της Αυτοκρατορίας, συνδυάζοντας το απόλυτο σκοτάδι με το φως και μάλιστα σε μια εποχή που ο Χριστιανισμός όχι απλά έχει επικρατήσει αλλά βρίσκεται στην καλύτερη στιγμή του.
Ο Μεσαίωνας όχι μόνο για το Βυζάντιο αλλά και για όλη την Ευρώπη είναι η εποχή που γεγονότα τέτοιου είδους θεωρούνται ρουτίνα και οι δρόμοι των θρόνων, αν και αιματοβαμμένοι, εύκολα εξαγνίζονται μέσα από τη συναίνεση της Εκκλησίας.
Ωραίος, αν και κοντός- όπως αναφέρουν οι πηγές- αθλητικός, γενναιόδωρος, ανθρώπινος και προσιτός και στους πιο απλούς υπηκόους του, με στρατιωτικά χαρίσματα αναμφισβήτητα, που αναδείχθηκαν στην πορεία στο έπακρο, ο Τσιμισκής, δέσμιος του πάθους του για τη Θεοφανώ, τη γυναίκα του θείου του, του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, φτάνει στο έγκλημα παίρνοντας την εξουσία με αποτρόπαιο τρόπο.
Βέβαια, πώς όλα εκείνα τα θετικά χαρακτηριστικά σε μια φύση που ήδη προαναφέρθηκαν μπορεί να συνυπάρχουν μαζί με άλλα που πραγματικά τρομάζουν, μόνο μέσα από τη διπλή όψη της ανθρώπινης φύσης, μπορούν να εξηγηθούν, της συνύπαρξης του καλού με το κακό σε μια αδιάσπαστη ενότητα.
Ο Τσιμισκής όχι μόνο δολοφονεί το Νικηφόρο Φωκά, έναν από τους λαμπρότερους βυζαντινούς αυτοκράτορες, έναν αυτοκράτορα-στρατιώτη, μια νύχτα που η Θεοφανώ με συστηματικό τρόπο προετοιμάζει τα γεγονότα, αλλά τον εξευτελίζει προηγουμένως βασανίζοντάς τον.
Και ο θρόνος; Δίνεται στον Τσιμισκή την ημέρα των Χριστουγέννων από τον Πατριάρχη Πολύευκτο, με προϋπόθεση τον εγκλεισμό της Θεοφανώς σε μοναστήρι και παραχωρήσεις από τη μεριά του Τσιμισκή στην Εκκλησία!
Μείωση φόρων που ήταν δυσβάσταχτοι για το λαό καθώς και μια σειρά συμπληρωματικών κοινωνικών μέτρων, κάνουν τον Τσιμισκή λαμπρό κυβερνήτη στο εσωτερικό και πετυχημένο στρατηλάτη στο εξωτερικό -Ρώσοι, Βούλγαροι- μεγεθύνοντας τη δόξα της Αυτοκρατορίας.
Πέθανε από δηλητηρίαση στις 10 Ιανουαρίου το 976 μΧ και τον διαδέχτηκε ο Βασίλειος ο Β’ ο Βουλγαροκτόνος, ο γιος της Θεοφανώς.
Σήμερα, περπατώντας στη οδό Τσιμισκή της Θεσσαλονίκης, σ’ έναν από τους πιο γνωστούς για τα καταστήματά του και τις βιτρίνες του δρόμο, τίποτα πια δε μπορεί να φέρει στο νου ούτε την εποχή ούτε τον αυτοκράτορα. Για την Ελλάδα της ανελέητης Ευρώπης το Βυζάντιο είναι μια πολύ μακρινή ιστορία, αλλά πολύ κοντινή και απαράλλακτη η ανθρώπινη φύση, που παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου…
