Αντέχουν όλα τα έργα στο χρόνο;

Με αφορμή την παράσταση του ΚΘΒΕ “Με δύναμη από την Κηφισιά”

Σύμφωνα με τον αριστοτελικό ορισμό, το θέατρο είναι “μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας”. Είναι καθρέφτης ζωής, μ’ όλα εκείνα τα σύνθετα και τα αντιφατικά που, πολλές φορές, την αποτελούν. Αυτός είναι ο ρόλος του θεάτρου. Να απεικονίσει τη ζωή και, μέσα από το δικό του τρόπο, όχι της αντιγραφής αλλά της καλλιτεχνικής ελευθερίας, να κάνει το θεατή συμμέτοχο μιας ανώτερης παιδείας. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι η Αθήνα του 5ου αιώνα θεωρούσε ως έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες πολιτισμού το θέατρο.

Για τη γραφή όλων των παραπάνω, των τόσο γνωστών και ίσως κοινότυπων, αφορμή στάθηκε η παράσταση του ΚΘΒΕ “Με δύναμη από την Κηφισιά”, που δόθηκε στο Χώρο Τεχνών Βέροιας, στις 4/3/15, με την υποστήριξη του ΔΗΠΕΘΕ.

Οι συγγραφείς του έργου, που γράφτηκε πριν από 20 χρόνια, ο Δημήτρης Κεχαΐδης και η Ελένη Χαβιαρά, δε χρειάζονται συστάσεις, γιατί και μόνο ένα έργο να είχαν γράψει, το “Δάφνες και πικροδάφνες”, θα είχαν δικαιώσει τον τίτλο του θεατρικού συγγραφέα. Δεν υπάρχει θεατρική σκηνή που να μη δοκίμασε να το ανεβάσει και δεν υπάρχει Νεοέλληνας που να μην είδε σ’ αυτό τον εαυτό του. Ένα σπαρταριστό κομμάτι ζωής, που ξεκινούσε από μια ανεπανάληπτη έμπνευση, για να δικαιώσει απόλυτα τους στόχους του.

Όμως, με το “Με δύναμη από την Κηφισιά” των ίδιων συγγραφέων, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Πρόκειται, σαφώς, για ένα έργο όχι μόνο πιο αδύναμο στη σύλληψη αλλά και στην ολοκλήρωση των στόχων του, στόχους που ο θεατής του 2015 αναζητά, μετά το τέλος της παράστασης να βρει, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Γιατί, αν για το 1995, που γράφτηκε το έργο, τα καμώματα κάποιων μοναχικών γυναικών των βορείων προαστίων των Αθηνών, που ανάγουν την αντρική παρουσία σε ύψιστο σημείο αναφοράς και εναγώνιας αναζήτησης, αποτελούσαν αιτία γέλιου με τις υστερίες τους και τις μπερδεμένες μεταξύ τους σχέσεις, σήμερα, το 2015, τα προβλήματα που απασχολούν τη γυναίκα, την άνεργη ή την εργαζόμενη, που προσπαθεί να βρει μαγικούς τρόπους, για να επιβιώσει με αξιοπρέπεια, είναι τόσα και δισεπίλυτα, σε σχέση μ’ εκείνα των ηρωίδων του έργου, ώστε να φαίνονται μακρινά και αδιάφορα στο θεατή, και ούτε καν το γέλιο να προκαλούν.

Δεν αμφισβητεί κανείς την ικανότητα γραφής των συγγραφέων. Οι διάλογοί τους ολοζώντανοι, οι περισσότερες ατάκες τους πετυχημένες, έξυπνες. Όμως, πολλές επαναλήψεις, στην ουσία απουσία θέματος, πλοκής, και προπαντός η επιθυμητή διέξοδος στα ψυχολογικά αδιέξοδα των ηρωίδων –ένα ταξίδι στην Ταϊλάνδη, φυγή από το παρελθόν και το βάλτο της ανούσιας ζωής τους- δεν μπορεί να προκαλεί ενδιαφέρον για στο σημερινό θεατή, που αλλιώς βλέπει τη ζωή και τα αδιέξοδά της και που από την ίδια την τέχνη περιμένει να τον βοηθήσει να βρει τις δικές του διεξόδους ή, γιατί όχι, έστω για λίγο, να ξεχαστεί. Ούτε αυτό όμως έγινε με την επιλογή του συγκεκριμένου έργου. Οι θεατές, οι περισσότεροι, ούτε καν ξεχάστηκαν.

Όλα τα παραπάνω αναφέρονται στο κείμενο και στη λειτουργικότητά του στις μέρες μας. Θα ήταν άδικο, όμως, αν συμπεριελάμβαναν τη σκηνοθεσία και τις ερμηνείες των ηθοποιών.

Ο Γιάννης Ρήγας, σκηνοθετώντας το έργο, έδειξε πως μπορεί να τονίσει τη λεπτομέρεια και να την κάνει ουσιαστική, χρωματίζοντας ποικιλόμορφα το κείμενο. Όμως, δίνοντας στο ρυθμό και στην εκφραστική γκάμα των ηθοποιών του μια μεγάλη δόση υπερβολής, που άγγιζε επικίνδυνα το σημερινό πρόσωπο της ελληνικής τηλεόρασης, ίσως αδίκησε το τελικό αποτέλεσμα.

Πολύ καλές οι τέσσερεις πρωταγωνίστριες, Μαρία Τσιμά, Αθηνά Συκιώτη, Λίλα Βλαχοπούλου, Λαμπρινή Αγγελίδου, με καλύτερη, αφού ο ρόλος τής έδινε περισσότερες ευκαιρίες, τη Μαρία Τσιμά.

Σκηνικά: Πένυ Ντάνη
Κοστούμια: Χρήστος Μπρούφας
Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Οργάνωση παραγωγής: Δημοσθένης Πάνος

Κλείνοντας, δεν μπορεί παρά να προσθέσει κανείς πως έχουμε όλοι ανάγκη το θέατρο, την τέχνη, τον πολιτισμό γενικότερα, περισσότερο από ποτέ, και πως τοποθετήσεις, όπως οι παραπάνω, δεν έχουν στόχο την έκφραση μιας στείρας διαφωνίας ως προς τις προθέσεις αυτών που κάνουν τις επιλογές των έργων, αλλά ως προς τις ίδιες τις επιλογές.