Πικάσο «Γκουέρνικα». Η παραφροσύνη του πολέμου και η δύναμη της Τέχνης
Σημειώσεις στο περιθώριο…
1936, Ισπανικός Εμφύλιος. Η Γκουέρνικα των Βάσκων ισοπεδώνεται από τους βομβαρδισμούς εθελοντών Γερμανών πιλότων, που με εντολή του Χίτλερ, υποστηρικτή του Ισπανού δικτάτορα Φράνκο, επιδεικνύουν την ισοπεδωτική δύναμη του φασισμού πάνω σε κάθε προσπάθεια δημοκρατικής αναλαμπής, όπως αυτή, που από σπίθα γίνεται φωτιά, στα χρόνια του Ισπανικού Εμφύλιου.
Οι 1650 νεκροί της Γκουέρνικα είναι η απεγνωσμένη κραυγή της ειρήνης και της αθωότητας, που θυσιάζεται στο βωμό του πολέμου και των συμφερόντων, εκείνης της εποχής.
Η κραυγή αυτή γίνεται Τέχνη από τον Πάμπλο Πικάσο που , σε λιγότερο από ένα μήνα , ζωγραφίζει τη «Γκουέρνικα», έναν πίνακα μεγάλων διαστάσεων, εκφράζοντας όχι μόνο τη δική του στάση ζωής απέναντι στον πόλεμο, αλλά και την πανανθρώπινη απαίτηση για ειρήνη.
Σ’ ένα σύνολο διαμελισμένων σωμάτων και ψυχών, όπου ο πόνος γίνεται το κυρίαρχο συναίσθημα, είτε εκφράζεται από μανάδες , που κρατούν στα χέρια τους τα νεκρά παιδιά τους,
είτε από ζώα, που υψώνουν με απόγνωση το κεφάλι τους στον ουρανό ουρλιάζοντας, ο ζωγράφος κατορθώνει να δώσει, με άσπρο- μαύρο- γκρι, την κτηνωδία του πολέμου και τον τρόμο του επερχόμενου θανάτου. Δε χρησιμοποίει χρώμα, « γιατί το χρώμα είναι ζωή», λέει ο Πικάσο, κι αυτός ο πίνακας είναι πίνακας θανάτου.
Η « Γκουέρνικα» έγινε σύμβολο της καταδίκης του πολέμου, όμως ο πόλεμος εξακολουθεί να ισοπεδώνει τις « γκουέρνικες» του κόσμου, είτε με τη μορφή των τελευταίων βομβαρδισμών στην Παλαιστίνη, είτε με τη μορφή της οικονομικής εξόντωσης –χωρίς όπλα πια- των αδύναμων και ανήμπορων να αντισταθούν.
Τελικά, όπως είπε ο Πικάσο, « Η Τέχνη είναι ένα “ψέμα”, που μάς βοηθά όμως να ανακαλύψουμε την αλήθεια». Κι από κει ίσως ξεκινούν όλα, από την αλήθεια.
–
