“Σαϊτσής, το Πνεύμα των Χριστουγέννων στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας” / γράφει η Έταμπελ Νιώπα

Πρόκειται για μια ταινία με σφιχτή δομή και allegro ρυθμό, με ταυτόχρονη συνύπαρξη του κωμικού και τραγικού στοιχείου. Ο χώρος της παλιάς Βέροιας δημιουργεί κατανυκτική ατμόσφαιρα και οι προσεκτικές επιλογές των κάδρων της ταινίας θυμίζουν εικαστικούς πίνακες
Έταμπελ Νιώπα*
Πλησιάζουν Χριστούγεννα. Ο Σύλλογος Κυριώτισσας «Ουτοπία», επιθυμεί εδώ και πολλά χρόνια, να μεταμορφώνει για εμάς αυτή τη γιορτή και να μας ωθεί να επαναπατριστούμε στο πραγματικό νόημα της. Με στολισμένο καράβι του το χρόνο, μας καλεί να προσεγγίσουμε εκ νέου μέσα από το πρίσμα της παράδοσης και της μνήμης, την αγάπη και τη φροντίδα για την κοινότητα. Αν και φαίνεται πως ο προορισμός των ταξιδιών είναι το παρελθόν, ουσιαστικά αυτός είναι μια διάσταση του χρόνου που έχει εγγραφεί μέσα μας. Μπροστά στη βασιλεία του κέρδους που επιβάλλει η εποχή μας, προσπαθούμε να διαβάσουμε ενδόμυχα, ό, τι ουσιωδώς έχει μείνει ανεξίτηλο στο πέρασμα των γενεών.
Φέτος, ο σύλλογος, παρουσίασε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας, την ταινία «Σαϊτσής, Το Πνεύμα των Χριστουγέννων επιστρέφει στην πόλη», σε σκηνοθεσία του Γ. Καισαρίδη και σενάριο (εμπνευσμένο από μια παλιά βεροιώτικη ιστορία της Βούλας Χατζίκου) του ιδίου και της Μ. Τσίγκα.
Σύνοψη και σύντομη παρουσίαση της ταινίας
Ο ήρωας της ιστορίας, ο Γιάννης, είναι ένας αγαθός και «ελαφροϊσκιωτος» άνθρωπος που ζει με τη γιαγιά του. Κάθε Χριστούγεννα περιμένει το λάλημα του κόκορα Σαϊτσή, όπου σημαίνει τη στιγμή για να χτυπήσει ο Γιάννης το σήμαντρο της εκκλησίας και να καλέσει τους πιστούς. Όταν η γιαγιά του τού αποκαλύπτει ότι έσφαξαν το Σαϊτσή μαζί με άλλους κοκόρους για το γεύμα των Χριστουγέννων, ο Γιάννης απαρηγόρητος κλαίει, γιατί είχε δεθεί μαζί του με έναν ιδιαίτερο τρόπο και επίσης γιατί δεν θα γνωρίζει την ώρα που πρέπει να πάει να χτυπήσει το σήμαντρο. Μέσα από κωμικά ευτράπελα και παρεξηγήσεις, η θεία λειτουργία τελικά θα πραγματοποιηθεί σε ένα πνεύμα κατάνυξης και ομόνοιας για όλους τους κατοίκους της μικρής κοινότητας. Στο τέλος αυτής της ταινίας μικρού μήκους, ο Γιάννης θα συναντήσει το πνεύμα του Σαϊτσή και το ρολόι του θα λειτουργήσει και πάλι.
Πρόκειται για μια ταινία με σφιχτή δομή και allegro ρυθμό, με ταυτόχρονη συνύπαρξη του κωμικού και τραγικού στοιχείου. Ο χώρος της παλιάς Βέροιας δημιουργεί κατανυκτική ατμόσφαιρα και οι προσεκτικές επιλογές των κάδρων της ταινίας θυμίζουν εικαστικούς πίνακες. Οι ηθοποιοί, άνθρωποι της πόλης της Βέροιας που χρόνια ασχολούνται με τα καλλιτεχνικά δρώμενα, αγκάλιασαν το εγχείρημα με το ζήλο και τις υπέροχες ερμηνείες τους. Η μουσική της ταινίας ταυτόχρονα με τους χριστουγεννιάτικους ύμνους, μας ανυψώνουν σε μια άλλη πραγματικότητα.
Ο διαφορετικός Γιάννης
Από την αρχή, καταλαβαίνουμε ότι ο Γιάννης είναι διαφορετικός και δεν μπορεί εύκολα να ταιριάξει στην πραγματικότητα με τους άλλους. Δεν χωράει, μα ξεχειλίζει. Κι εκεί που οδηγείται κανείς να γελάσει, αν σκοντάψει να σκεφτεί, τότε δάκρυα θα έρθουν στα μάτια του. Η μη προσαρμοστικότητα του Γιάννη εκφράζεται στην ταινία, μέσα από την αντίθεσή του με τις «ώριμες» απόψεις των ενηλίκων. Για παράδειγμα, υποφέρει και οδύρεται στη σκέψη πως θα μπορούσε να πιει το ζουμί του αγαπημένου του κόκορα Σαϊτσή αλλά και με το γεγονός ότι οι άλλοι ευχαρίστως θα το κάνουν και θα νιώσουν μάλιστα και ένα είδος ηδονής με αυτό.
Η πιο βασική όμως ένδειξη της διαφορετικότητας του Γιάννη, εκφράζεται μέσα από την αδυναμία του και ταυτόχρονα την επιθυμία του, να ορίσει τον κοινό χρόνο στον οποίο ζει μαζί με τους άλλους. Ήδη από την αρχή της ταινίας, αναζητά το Χαμένο Χρόνο. Το ρολόι που έχει στην κατοχή του ανήκε στον παππού του και από τότε που αυτός πέθανε, έχει σταματήσει. Η μόνη του ελπίδα για να ξέρει πότε να πάει να χτυπήσει το σήμαντρο της εκκλησίας, είναι να λαλήσει ο κόκορας Σαϊτσής, που με κάποιο τρόπο ενσαρκώνει το πνεύμα των Χριστουγέννων που θυσιάζεται για να ευφρανθούν οι άνθρωποι στο γιορτινό τραπέζι. Ο δεύτερος τρόπος για να ορίσει ο Γιάννης το χρόνο, είναι να βρίσκεται κοντά σε ιερό χώρο. Μόνο η εκκλησία και το πρόσωπο του ιερού μύστη ιερέα έχουν ρολόι, μόνο εκεί ορίζεται και εικονίζεται ο χρόνος στην ταινία με τον οποίο ο Γιάννης θέλει και μπορεί να συμβαδίσει.
Γιατί ο Γιάννης, είναι διαφορετικός, απλώς και μόνο γιατί ζει με όλες τις διαστάσεις της ζωής αγκαλιά, τη στιγμή που όλοι οι άλλοι, ζουν μόνο με μία. Σε αυτόν μόνο θα μπορούσε να εμφανιστεί ολοζώντανο το Πνεύμα των Χριστουγέννων του κόκορα Σαϊτσή, όπως και συμβαίνει στο τέλος της ταινίας και να του ευχηθεί «Χρόνους πολλούς, καλά Χριστούγεννα!» Είναι εκείνη τη στιγμή, που το ρολόι του παππού που κουβαλά μαζί του ο Γιάννης, λειτουργεί και πάλι και μάλιστα ηχεί ο ήχος του ξυπνητηριού του, σαν για να μας αφυπνίσει.
Ο Γιάννης μέσα μας
Είναι λοιπόν ο Γιάννης, ευλογημένος και καταδικασμένος να ζει στην πραγματικότητα με μια δική του μοναξιά, ακατανόητη από τους άλλους. Όλοι κρύβουμε ένα Γιάννη μέσα μας, που ζητά να αγαπηθεί από τον εαυτό του πρώτα και να ζήσει τα Χριστούγεννα ανάμεσα και σε άλλους που τον αγαπούν.
«Χρόνους πολλούς, καλά Χριστούγεννα!», εύχεται και στο Γιάννη μέσα μας, ο Σαϊτσής.
*Η Έταμπελ Νιώπα είναι θεατρολόγος, ποιήτρια και συγγραφέας
–