Γεράσιμος Γραμματικόπουλος: μακροπρόθεσμες νευρολογικές επιπλοκές της covid-19 / Ο εμβολιασμός είναι πρωτίστως κοινωνική και όχι ατομική άμυνα

Έχει συζητηθεί άπειρες φορές τους τελευταίους μήνες πως ο εμβολιασμός είναι πρωτίστως ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ και όχι ατομική άμυνα και πως ο εμβολιασμός του καθενός μας είναι κοινωνική υποχρέωση και πράξη αγάπης προς τον διπλανό μας, ανεξάρτητα από το πόσο σημαντικό αξιολογούμε τον κίνδυνο της νόσου για εμάς τους ίδιους.

Ο Νευρολόγος Γεράσιμος Γραμματικόπουλος σχετικά με τη νόσο Covid-19 αναφέρει ότι υπάρχει σημαντική παρεξήγηση. Η νόσος δεν είναι μόνο αναπνευστική. Ο μηχανισμός της, όπως αναφέρει σχετικά ο γιατρός, “ακόμα δεν είναι ξεκάθαρος και μάλλον δεν πρόκειται για κάτι μονοδιάστατο αλλά πολυπαραγοντικό. Μπορούμε να πούμε ότι οι αιτιοπαθολογικές υποθέσεις που διερευνούνται κινούνται σε τρεις άξονες.” Ολόκληρη την τοποθέτηση – συνομιλία του γιατρού μπορείτε να τη διαβάσετε στη συνέχεια.

————-

Την Παρασκευή 5/11/2021 μεταδόθηκε από το κανάλι του Λύχνου η εκπομπή της φίλης και συναδέλφου πνευμονολόγου Ασημίνας Ζανιά με εμένα προσκεκλημένο, όπου συζητήσαμε για τις νευρολογικές επιπλοκές της νόσου Covid-19 και κυρίως τις μακροπρόθεσμες στα πλαίσια του long covid (neuro-PASC).

Υπάρχει μια σημαντική παρεξήγηση σε ότι αφορά την νόσο Covid-19. Οι περισσότεροι την αντιλαμβάνονται ως αναπνευστική νόσο και ενώ μεν ισχύει πως οι περισσότερες επιπλοκές και επικίνδυνες για την ζωή εξελίξεις της νόσου στην οξεία φάση είναι αναπνευστικές – δηλαδή ο λόγος που καταλήγει κανείς στην ΜΕΘ είναι τις περισσότερες φορές η διάμεση πνευμονίτιδα και η αναπνευστική ανεπάρκεια – η νόσος η ίδια είναι πολυσυστημική και προσβάλει σχεδόν το σύνολο των οργάνων του ανθρώπινου σώματος και φυσικά και το νευρικό σύστημα, κεντρικό και περιφερικό.

Υπάρχει πλέον ένας σημαντικός όγκος μελετών που αναδεικνύουν τόσο απεικονιστικά όσο και λειτουργικά ελλείμματα καθώς και βιοχημικούς βιοδείκτες φλεγμονής και εκφύλισης του ΚΝΣ και τα οποία φυσικά δεν μπορούν να αποδοθούν σε “ψυχολογικά” αίτια.

Ο μηχανισμός ακόμα δεν είναι ξεκάθαρος και μάλλον δεν πρόκειται για κάτι μονοδιάστατο αλλά πολυπαραγοντικό. Μπορούμε να πούμε ότι οι αιτιοπαθολογικές υποθέσεις που διερευνούνται κινούνται σε τρεις άξονες:

• Αγγειακός: προτείνεται η απευθείας επιμόλυνση των αστροκυττάρων (των κυττάρων δηλαδή που λειτουργούν ως “μεσάζοντες” μεταξύ αγγείων και νευρώνων, και τροφοί των τελευταίων) και τοπική περιαγγειακή φλεγμονή και ενεργοποίηση της μικρογλοίας με αποτέλεσμα την καταστροφή του νευρικού ιστού. Επίσης μια πρόσφατη μελέτη προτείνει μια παραλλαγή αυτής της υπόθεσης, με την νέκρωση του ενδοθηλίου των μικρών εγκεφαλικών αγγείων μέσα από την δράση ενός ενζύμου (πρωτεάσης) του ιού, την Mpro, που αποσυνθέτει ένα μόριο κλειδί (NEMO) για τον τροφισμό αυτών των κυττάρων. Αποτέλεσμα αυτής της δράσης θα είναι μια διάχυτη μικροισχαιμική νόσος που προσομοιάζει την μικροαγγειακή μορφή άνοιας.

• Αυτοάνοσος: ενεργοποίηση της μικρογλοίας (του ενδογενούς δηλαδή ανοσοποιητικού / καθαριστή του ΚΝΣ) ως αποτέλεσμα μοριακού μιμιτισμού και ενός αυτοάνοσου μεταλοιμώδους “καταρράκτη”. Έχει βρεθεί σε μια σειρά μελετών πως οι ασθενείς με Covid-19 και νευρολογικά συμπτώματα παρουσιάζουν μια σειρά αυτοαντισωμάτων που στοχοποιούν δομικά στοιχεία του εγκεφαλικού ιστού.

• Εκφυλιστικός – συσσωματώματα: από υπολογιστικά μοντέλα και in vitro μελέτες προκύπτει η υπόθεση της εμπλοκής της πρωτεϊνης Spike του ιού διαμέσω της τριτοταγούς δομής της ως πυρήνα έναρξης (nucleation) πολυμερών αδιάλυτων ινιδίων που καθιζάνουν, τυπικό εκφυλιστικών νοσημάτων όπως η νόσος Alzheimer και το Parkinson.

Tο εμβόλιο μειώνει δραστικά τις πιθανότητες να μολυνθείς. Και αυτή η μείωση γίνεται ακόμα πιο σημαντική όταν εμβολιάζεται το σύνολο της κοινότητας καθυστερώντας την διασπορά και μειώνοντας τον δείκτη R της μετάδοσης κάτω της μονάδας: δηλαδή κάθε φορέας μεταδίδει σε λιγότερο από έναν συνάνθρωπό του με τελικό αποτέλεσμα το σβήσιμο του επιδημικού κύματος.

Έχει συζητηθεί άπειρες φορές τους τελευταίους μήνες πως ο εμβολιασμός είναι πρωτίστως ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ και όχι ατομική άμυνα και πως ο εμβολιασμός του καθενός μας είναι κοινωνική υποχρέωση και πράξη αγάπης προς τον διπλανό μας, ανεξάρτητα από το πόσο σημαντικό αξιολογούμε τον κίνδυνο της νόσου για εμάς τους ίδιους. Σε δεύτερη ανάλυση, ακόμα και σε περιπτώσεις νόσησης, αυτή τυπικά είναι ελαφρύτερη σε σύγκριση με έναν μη εμβολιασμένο και όπως είπαμε και πριν, υπάρχει συσχέτιση τόσο της πιθανότητας εμφάνισης όσο και της βαρύτητας του PASC με την βαρύτητα της οξείας νόσου Covid-19 παρότι μη απόλυτη.

Επομένως μια breakthrough, όπως λέγεται, λοίμωξη σε εμβολιασμένο μπορεί να ακολουθηθεί από PASC αλλά οι πιθανότητες τόσο να εμφανιστεί όσο και να είναι βαριά είναι στατιστικά σημαντικά μικρότερες από έναν ανεμβολίαστο.