Απόψεις Ιστορία

Γιάννης Μοσχόπουλος “Το Ρουμλούκι πριν, κατά και μετά την Ελληνική Επανάσταση / Η Οθωμανική αντίδραση με τον Μπαϊράμ Πασά”(13)

08/08/2021, 09:42

——–

1821 – 2021 / 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

13. Η ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΠΑΪΡΑΜ ΠΑΣΑ

Γιάννης Μοσχόπουλος

Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ είχε στείλει τον σερασκέρη (βεζίρη επί των στρατιωτικών) Μεχμέτ Μπαϊράμ πασά να καταστείλει την επανάσταση στη Νότια Ελλάδα. Αυτός μετά από έκκληση του Γιουσούφ μπέη της Θεσσαλονίκης, διατάχθηκε από τον σουλτάνο να αντιμετωπίσει τους επαναστάτες της Χαλκιδικής. Τότε προσέτρεξε και ο Αχμέτ μπέης από τα Γιαννιτσά προς ενίσχυσή του με ιππικό.

Στο μεταξύ ο Μπαϊράμ Πασάς, αφού νίκησε τον Εμμανουήλ Παππά, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη όπου έκανε γενική επιστράτευση και συγκέντρωσε στρατό 35.000 ανδρών (30.000 πεζοί και 5.000 ιππείς). Μ’ αυτήν την ισχυρή στρατιά είχε αναλάβει να εκκαθαρίσει όλες τις μικρές εστίες, που θα συναντούσε κατά την πορεία του εναντίον των επαναστατών του Μοριά και της Ρούμελης.

Κάνοντας απολογισμό των επιχειρήσεών του στην κεντρική Μακεδονία, ανέφερε προς τον σουλτάνο στις 21.7.1821 κοινοποιώντας και προς τον ιεροδικαστή της Βέροιας με πομπώδες ύφος: «Εκκαθαρίζων από των τοιούτων ακαθάρτων στοιχείων και βδελυρών ερπετών της περιφέρειας Θεσσαλονίκης, επέδραμον μετά του γενναίου στρατού μου κατά των περιοχών […] Κίτρους και Κατερίνης [που τότε υπαγόταν στον καζά της Βέροιας], ένθα καταπολεμήσας τους απίστους τούτους εξόντωσα και απήλειψα από προσώπου γης 42 πόλεις και χωρία αυτών […] τιμωρών καθ’ οδόν τους απίστους τούτους κι επειδή διερχόμενος εκ της πόλεως υμών πρόκειται να παραμείνω εκεί επί μίαν νύκτα μετά των πολυπληθών μου πιστών […] να εξασφαλίσετε ανάλογα καταλύματα, τρόφιμα και ζωοτροφίας, απαραίτητα για τις ανάγκες του υπό τας διαταγάς μου στρατού δια την εκστρατείαν ταύτην».

Για το πέρασμα του Μπαϊράμ πασά και το κάψιμο των χωριών της της Χαλκιδικής αλλά και της επαρχίας Βέροιας (πριν την καταστροφή της Νάουσας) μιλάει κι ένα βεροιώτικο τραγούδι :

[…] Πούνε τα πλούσια χωριά και πούν’ οι πολιτείες ; […]
Μας τάκαψ’ ο Μπαϊράμ Πασάς ο τρισκαταραμένος.
Κλαίν οι γυναίκες τα παιδιά, κλαίνε κι οι νυφοπούλες,
κλαίν για τα παλληκάργια μας και τους καπεταναίους […]».

Όταν κινήθηκε ο στρατός του Μπαϊράμ πασά από Θεσσαλονίκη προς Κίτρος και Κατερίνη αρχικά (που υπάγονταν στον καζά της Βέροιας), προφανώς για να αντιμετωπίσει άμεσα την εκεί εστία της τοπικής επανάστασης, κινήθηκε μέσω του Ρουμλουκιού δια του παραθαλάσσιου δρόμου (δηλαδή από το Κλειδί). Η διαρκής διέλευση οθωμανικών στρατευμάτων σημαίνει ότι τα χωριά του κάμπου είχαν υποστεί αφόρητες αναστατώσεις, ταπεινώσεις και εξαθλίωση λόγω και της υποχρέωσής τους να εξασφαλίσουν τη διατροφή των διερχόμενων στρατευμάτων.

Σε βραχύ χρονικό αναφέρεται: «[…] και εχάλασαν τα χωρία όλης της Κατερίνης και πολλά από τα Βεροιώτικα, εσκλάβωσαν και πολλούς ανθρώπους […] κι ούτως αφανίσθησαν οι Χριστιανοί, εκκλησίας έκαψαν, χωρία πολλά […]». Καραβάνια σκλαβωμένων γυναικών και παιδιών όδευαν προς τη Θεσσαλονίκη. Στα παζάρια της τους πουλούσαν από πέντε ως είκοσι τάληρα τον ένα. Κερδοσκόποι αγόραζαν νεαρές Ελληνίδες που αργότερα τις μεταπουλούσαν στη Σμύρνη, απ’ όπου στέλνονταν στα χαρέμια των εύπορων μουσουλμάνων της Βεγγάζης.

Προφανώς το παρακάτω «πασχαλιάτικο» τραγούδι του χωριού Επισκοπή (Ρουμλουκιού) έχει σχέση μ’ εκείνα τα γεγονότα και με το θρήνο για τις Βεργιώτισσες και τις Κατερινιώτισσες, που αιχμάλωτες οδηγούνταν στα καράβια που θα τις μετέφεραν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής:

Πάω να βρώ, μαύρα μάτια μου, πάω να βρώ κόρη μ’ βασιλικό,
γιέ μ’ να φτειάξου ένα φουκάλι, τ’ όμορφο το παλικάρι.
Να φουκαλνώ, μαύρα μάτια μου, να φουκαλνώ κόρη μ’ τρείς θάλασσες.
Γιέ μ’ τρία καλά καράβια, τ’ όμορφα τα παλικάρια,
πού ήταν γιομάτα, μαύρα μάτια μου, πού ’ταν γιομάτα Βεριγιώτισσες,
γιέ μ’ κι όλο Κατερινιώτ’σις, τ’ όμορφα τα παλικάρια.-