“Ο εχθρός του εχθρού μου” / γράφει ο Γιώργος Κωτόπουλος-Μιχαήλ

Πώς αποκαλούνται οι νικητές αυτού του πολέμου; Ακούστηκαν πολλές εκφράσεις όπως: η αντιπολίτευση, αγωνιστές και αντάρτες για να κρυφτεί η αληθινή τους περιγραφή, που δεν είναι άλλη από τζιχαντιστές τρομοκράτες. Δεν διαφέρουν πολύ από τους ανθρώπους που αποκεφάλιζαν ταξιδιώτες σε ζωντανή μετάδοση μπροστά από τη σημαία του Ισλαμικού Κράτους

  Γιώργος Κωτόπουλος-Μιχαήλ

Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Συρία το 2011, μόλις έναν μήνα μετά από αυτόν στη Λιβύη, πολλοί πίστεψαν πως κι αυτός θα ολοκληρωθεί σε λιγότερο από έναν χρόνο με αλλαγή του καθεστώτος. Ήταν βλέπετε η ώρα η “δημοκρατία” να φτάσει στη Μέση Ανατολή και οι δικτάτορες, που με τις ευλογίες των μεγάλων δυνάμεων, βασίλευσαν σε αυτά τα κράτη για δεκαετίες, να περάσουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Ωστόσο, η μικρή εμπλοκή των ΗΠΑ στη Συρία (κυρίως απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος) σε συνδυασμό με τη μεγάλη στρατιωτική βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν στο πλευρό του Άσαντ, άλλαξαν την τροπή αυτού του πολέμου, τον διαιώνισαν και μετά από πάνω από μια δεκαετία φαινόταν πως το τέλος του θα βρει νικητή τον κυβερνητικό στρατό. Όλος αυτός ο αγώνας γκρεμίστηκε σαν τραπουλόχαρτο μέσα σε μία εβδομάδα και το καθεστώς Άσαντ, που κυβερνούσε πρώτα με τον πατέρα του και μετά με τον ίδιο από το 1970, ανήκει στο παρελθόν.

Πριν όμως φτάσουμε στην κατάρρευση, αξίζει να εξετάσουμε τη σημαντικότητα της Συρίας στο γεωπολιτικό χάρτη και κυρίως πώς επηρεάζει τις δύο υπερδυνάμεις -Ρωσία και Ιράν- οι οποίες αφιέρωσαν πολλούς πόρους και στρατιωτικό υλικό για την υπεράσπιση της συμμαχικής για αυτούς κυβέρνησης. Από τη μία, η Ρωσία διαθέτει δύο στρατιωτικές βάσεις στη Συρία, μια ναυτική και μια αεροπορική. Η ναυτική βάση στην πόλη Ταρτούς είναι υψίστης σημασίας για τη ρωσική κυβέρνηση, καθώς αποτελεί τη μοναδική βάση της σε λιμάνι της Μεσογείου και παρέχει ένα ασφαλές σημείο επισκευής και ανασυγκρότησης του ρωσικού στόλου, μακριά από τα επικίνδυνα νερά της Μαύρης Θάλασσας, κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία (ο οποίος, ας μην ξεχνάμε, ξεκίνησε το 2014 και όχι το 2022). Από την άλλη, το Ιράν έβλεπε τη Συρία σαν μια γέφυρα προς το Λίβανο και μια διευκόλυνση υποστήριξης, οργάνωσης και ανεφοδιασμού της Χεζμπολάχ. Ακόμη, η ύπαρξη του Άσαντ διαβεβαίωνε την Τεχεράνη πως η Συρία θα διατηρούσε την κατάλληλη στάση σε κάθε επιχειρησιακό σχέδιο της Χεζμπολάχ κατά του Ισραήλ.

Το τέλος του 2024, όμως, βρίσκει τους δύο συμμάχους του Άσαντ απασχολημένους και εξασθενημένους με δικά τους πολεμικά μέτωπα. Μπορεί να επετεύχθη εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ, όμως η δεύτερη βγαίνει πολύ λαβωμένη από αυτή τη σύρραξη, όχι μόνο σε αριθμούς αλλά και σε απώλεια υψηλόβαθμων στελεχών, χάρη στα καίρια χτυπήματα των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών. Όσο για τη Ρωσία, είναι προφανές πως ο διετής και πλέον πόλεμος απέναντι σε μια Ουκρανία που στο οπλοστάσιό της διαθέτει την τελευταία λέξη της δυτικής πολεμικής βιομηχανίας, καθιστά αδύνατο, ακόμα και για το μέγεθός της, το να αναμειχθεί ενεργά σε δεύτερο πολεμικό μέτωπο τόσο μακριά από το πρώτο. Ο τελευταίος μήνας του 2024 ωστόσο, έβρισκε και τη Δύση σε αβεβαιότητα. ΗΠΑ και Γερμανία κυβερνιούνται από ανθρώπους που δεν θα βρίσκονται στη θέση τους στην αρχή του 2025, ενώ πολιτική κρίση υπάρχει και στη Γαλλία. Έτσι, φτάσαμε στο σημείο όπου η αρχική είδηση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για αναζωπύρωση των μαχών του εμφυλίου πολέμου, μετατράπηκε σε μια εβδομάδα σε πτώση του καθεστώτος. Η εξέλιξη αυτή στη Συρία φανέρωσε απόλυτα την ανυπαρξία και ανικανότητα του συριακού κυβερνητικού στρατού. Ο Άσαντ κυβερνούσε μόνο όσο του επέτρεπαν οι σύμμαχοί του να κυβερνήσει.

Πίσω από τις εξελίξεις κρύβεται όμως κι ένας τρίτος παίχτης. Τη στιγμή που οι αρχηγοί όλων των κρατών πριν προλάβουν να πράξουν το οτιδήποτε, βρέθηκαν προ τετελεσμένου γεγονότος, μια χώρα φάνηκε όχι μόνο να γνωρίζει τις εξελίξεις, αλλά άπλωσε και χείρα φιλίας στο νέο καθεστώς. Πρόκειται για μια χώρα που ποτέ δεν έκρυψε τον αναθεωρητικό χαρακτήρα της, συνεχίζει ωστόσο να απολαμβάνει τη στήριξη Ανατολής και Δύσης. Αυτή είναι η Τουρκία. Αγνοώντας πλήρως την υποστήριξη που έλαβε στο παρελθόν από τη Ρωσία, η Τουρκία πανηγύρισε και ίσως υποκίνησε αυτή την αντεπίθεση με σκοπό η νέα κυβέρνηση της Συρίας να έχει άριστες σχέσεις με την Άγκυρα και το σημαντικότερο, να περικυκλώσει τον κουρδικό πληθυσμό που στέκεται εμπόδιο στα σχέδιά της. Ο Ερντογάν προέβλεψε την κατάληψη της Δαμασκού πριν καν πέσει η πόλη Χομς, ενώ το κάλεσμα για τριμερή συνάντηση των υπουργών εξωτερικών Τουρκίας, Ρωσίας και Ιράν έγινε όταν πια το καθεστώς Άσαντ μετρούσε ώρες και όχι μέρες.

Πώς αποκαλούνται οι νικητές αυτού του πολέμου; Ακούστηκαν πολλές εκφράσεις όπως: η αντιπολίτευση, αγωνιστές και αντάρτες για να κρυφτεί η αληθινή τους περιγραφή, που δεν είναι άλλη από τζιχαντιστές τρομοκράτες. Δεν διαφέρουν πολύ από τους ανθρώπους που αποκεφάλιζαν ταξιδιώτες σε ζωντανή μετάδοση μπροστά από τη σημαία του Ισλαμικού Κράτους. Τη στιγμή που η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής πολεμούν τη Ρωσία μέσω της Ουκρανίας, είναι λογικό η πτώση ενός συμμαχικού καθεστώτος για τη Μόσχα να αποτελεί χαρμόσυνο νέο για τη Δύση. Είναι ακόμη δεδομένο πως ο Μπασάρ αλ-Άσαντ υπήρξε τύραννος και κάθε δημοκράτης Σύριος πολίτης χαίρεται με την απομάκρυνσή του. Ωστόσο, μια κυβέρνηση των τζιχαντιστών δεν πρόκειται να εκδημοκρατίσει το πολίτευμα. Η Συρία θα ακολουθήσει τα χνάρια είτε της Λιβύης με έναν ακόμα αιματηρό εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των φατριών που τώρα βρίσκονται στο στρατόπεδο των νικητών, είτε του Αφγανιστάν με μια κυβέρνηση παρόμοια με αυτή των Ταλιμπάν, όπου η θέση της γυναίκας θα είναι παρόμοια με αυτή ενός κατοικίδιου ζώου.

Από τη δική μου σκοπιά, στην παγκόσμια ισορροπία το δόγμα “ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου” είναι κάτι πολύ επικίνδυνο. Ο χαιρετισμός της αλλαγής καθεστώτος από Ευρωπαίους ηγέτες, καθώς και το δημοσίευμα ουκρανικής εφημερίδας πως τμήματα των τζιχαντιστών εκπαιδεύτηκαν στην Ουκρανία, δείχνουν πως η τρέχουσα πολιτική ηγεσία δεν συμμερίζεται την άποψή μου.

*Γιώργος Κωτόπουλος-Μιχαήλ Πολιτικός Μηχανικός ΑΠΘ