«…Γιατί υπάρχουν πολλές δυνατότητες, πολλά φωτεινά παραδείγματα σχολείων, άοκνες προσπάθειες φωτισμένων εκπαιδευτικών, με μεράκι, με όραμα, που η ανάδειξή τους μπορεί να συμβάλλει στην αλλαγή παραδείγματος στη δημόσια εκπαίδευση».
Η ευρύτερη οικογένεια
Τα λόγια της κας Κεραμέως, Υπουργού Παιδείας με ταξίδεψαν αστραπιαία χρόνια πίσω… Η μορφή της φιλολόγου μου στο 1ο Γυμνάσιο Βέροιας ζωντάνεψε κατευθείαν. Μου υπενθύμισε από που έπιασα τον «μίτο της Αριάδνης» για να μη χαθώ στο λαβύρινθο της ζωής που απλώνονταν μπροστά μου. Μόλις παραμερίσουν τα πρώτα παιδικά χρόνια και αρχίζει να αχνοφαίνεται ο ρεαλισμός της ζωής, το σχολείο γίνεται η ευρύτερη οικογένεια ενός παιδιού: Εκεί αρχίζει η μύηση στη γνώση, η εμπέδωση του δικαιώματος αλλά και της υποχρέωσης, η χαρά της επιβράβευσης αλλά και η αναγνώριση της υπεροχής των άλλων όταν προηγούνται.
Έτσι τροφοδοτούνται στην συνέχεια τα κίνητρα για ευγενή άμιλλα, για διάκριση, για εξέλιξη. Έτσι δηλ. εκκολάπτεται η υγιής φιλοδοξία για ανοδική κοινωνική κινητικότητα και η αυτογνωσία των προσωπικών δεξιοτήτων. Οπότε ο δάσκαλος-μέντορας είναι ένας ρόλος καθοριστικός, απόλυτος. Όπως άλλωστε παραδέχθηκε ο Μ. Αλέξανδρος για τον δάσκαλό του Αριστοτέλη, στο δάσκαλο οφείλουμε το «ευ ζην»…
Ιδεολογική εμμονή
Οι Έλληνες αν επιβίωσαν ως έθνος και ως λαός σε πολυτάραχες και σκοτεινές περιόδους πολέμων και φτώχειας, είναι γιατί όπου δεν μπορούσαν να φτάσουν οι ίδιοι ως γονείς, έφταναν τα σχολειά τους… Εκείνα τα σχολειά με τους ασπρόμαυρους πίνακες, τις βλοσυρές φυσιογνωμίες, τις φειδωλές επιβραβεύσεις. Εκείνα τα σχολειά όπου και ο άριστος στα μαθηματικά δεν επιτρεπόταν να μην γνωρίζει τα τριγενή και δικατάληκτα του Τζάρτζανου… και φυσικά σε κανέναν μαθητή καλό, μέτριο, κακό δεν επιτρεπόταν η έλλειψη αγωγής και ευπρέπειας… Αυτή λοιπόν η κιβωτός της ελληνικής παιδείας διέσωσε την γλώσσα και την ρίζα της. Διέσωσε τα ελληνικά ήθη και τις αξίες. Λάξευσε ακατέργαστα διαμάντια που χωρίς αυτήν θα είχαν χαθεί στην πρώτη στροφή της αβέβαιης διαδρομής….
Αν το καλοσκεφτεί κανείς, η δημόσια παιδεία του τότε, είναι η μήτρα της σημερινής ελληνικής μεσοαστικής τάξης. Αλλά και πολλών εξεχόντων μελών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία έχασε μια ακόμη ευκαιρία για γόνιμη ρητορική επί του νομοσχεδίου. Η ιδεολογική της εμμονή δε, την καθηλώνει, την αποσυσπειρώνει και την παρουσιάζει έως και «αδιάβαστη» στα σοβαρά και δύσκολα θέματα της δημόσιας παιδείας.
Κοινωνική «σχάση»
Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία σήμερα, μετά την μακροβιότερη περίοδο ειρήνης της σύγχρονης ιστορίας της, υποφέρει από κακής ποιότητας δημόσια παιδεία. Πλουσιότερη σε υποδομές αλλά φτωχότερη σε ανθρώπινο δυναμικό με ανύπαρκτο σχεδόν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των ιδιωτικών σχολείων. Ανίκανη να μπορέσει εφοδιάσει παιδιά των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων. Και το χειρότερο, το ίδιο το κοινωνικό σύστημα υποφέρει από την παράταιρη συνύπαρξη της δημόσιας και της ιδιωτικής παιδείας. Οι δύο αυτοί πυλώνες εκπαίδευσης έχουν τόσο διαφορετικές ταχύτητες και ποιότητες, ώστε η μελλοντική κοινωνική «σχάση» των αποφοίτων τους θα είναι δεδομένη. Οι αποκλίνουσες τροχιές τους είναι που θα εδραιώσουν με βεβαιότητα κοινωνικό αποκλεισμό και ταξική ανισότητα.
Η αξιολόγηση
Αντιθέτως, η σύγκλισή τους είναι αυτή που θα απομειώσει τον όποιο ελιτισμό και θα δώσει περισσότερες ίσες ευκαιρίες… Και ποιο είναι το απαραίτητο συστατικό της συνταγής; μα φυσικά η αξιολόγηση. Ταυτόχρονα όμως όλων των δρώντων προσώπων: και των καθηγητών και των μαθητών. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών για μια ακόμη φορά αναβλήθηκε. Θα γίνει «μετά από συζήτηση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς…» αναφέρθηκε.
Αν η αντιπολίτευση μπορούσε να απελευθερωθεί από την αίσθηση ότι απευθύνεται σε πελατειακό ακροατήριο αυτό θα έπρεπε να επισημάνει. Αυτή είναι και η ανεκπλήρωτη προσδοκία του- κατά τα άλλα καλοδεχούμενου -νέου νόμου. Η αναβάθμιση της δημόσιας παιδείας δεν θα προαχθεί ποτέ αν συνεχίσουμε να βάζουμε αστερίσκους εξαιρέσεων. Αν δεν επιβραβεύσουμε τους αρίστους και σε επίπεδο εκπαιδευτικών. Χωρίς φόβο και πάθος για το πολιτικό κόστος των απρόθυμων της διαδικασίας….
Μέσα από θεσμικές διαδικασίες, η αποτίμηση της απόδοσης των εκπαιδευτικών, είναι το κλειδί για την αναβάθμιση του ρόλου τους. Είναι το κίνητρο για την επαγρύπνηση τους, ως προς το σημαντικό έργο που επιτελούν, είναι η μέθοδος για να βελτιώσουν τα αδύναμα σημεία τους, είναι η πόρτα εισόδου στο εκπαιδευτικό σύστημα άξιων εκπαιδευτικών λειτουργών που είναι χρόνια σε αναμονή και απραγία.
Βίωμα και παράδειγμα
Άλλωστε τί είναι (ή θα έπρεπε να είναι) το σχολείο; Προσομοίωση της ζωής. Άρα και η αξιολόγηση, ως φιλοσοφία και διαδικασία θα πρέπει να υπάρχει τόσο ως βίωμα για τους μαθητές αλλά και ως παράδειγμα με εφαρμογή στους εκπαιδευτικούς. Είναι, αυτό που οφείλει να κάνει η πολιτεία ώστε «οι άοκνες προσπάθειες φωτισμένων εκπαιδευτικών, με μεράκι, με όραμα»-όπως είπε η ίδια η Υπουργός- να αναδειχθούν και στην συνέχεια να πολλαπλασιαστούν, κρατώντας τα Ελληνόπουλα στην Ελλάδα…Είναι ο καθρέφτης της αριστείας που θέλουμε και έχουμε ανάγκη ως κοινωνία άμεσα να αναδειχθεί…
——————-
*Η Αντιγόνη Βαφείδου είναι δικηγόρος Αθηνών, με πρώτο μεταπτυχιακό τίτλο (M.Sc) από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών και δεύτερο μεταπτυχιακό τίτλο (LL.M-U.C.L) στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Έχει επίσης εξειδικευθεί σε ζητήματα Ανθρώπινου Δυναμικού στο London School of Economics και έχει εργασθεί στις Βρυξέλλες ως ειδικός σύμβουλος σε διαβουλεύσεις ευρωπαϊκών Οδηγιών και Κανονισμών. Αρθρογραφεί για ζητήματα πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας.
