Ο κλοιός γύρω από τον Ερντογάν σφίγγει. Μόνο που, προς δυστυχία της Αθήνας, είναι κλοιός όλο κι ευρύτερης συνεργασίας
Πριν από ένα χρόνο, τότε που η ελληνική κυβέρνηση κόμπαζε πως έχει κατορθώσει να «απομονώσει» τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο δοτός πρωθυπουργός της Ιταλίας τον αποκαλούσε «δικτάτορα», ο οποίος όμως είναι σε κάθε περίπτωση «χρήσιμος» δικτάτορας, με τον οποίο πρέπει επομένως «να συνεργασθούμε». Όμως στην τωρινή του επίσκεψη στην Άγκυρα, ο Ντράγκι έσταζε μέλι απέναντι στον «Σουλτάνο» και δήλωνε πως «η Ιταλία και η Τουρκία είναι εταίροι, φίλοι, σύμμαχοι». Και έφυγε από τη διακυβερνητική σύνοδο κορυφής μεταξύ των δύο χωρών με εννέα συμφωνίες, που κατά τον Ντράγκι «αποδεικνύουν την κοινή βούληση για ενίσχυση της συνεργασίας» ανάμεσα στις δύο χώρες.
Οι επιδαψιλεύσεις στις αμοιβαίες φιλοφρονήσεις σε κανένα βαθμό δεν θύμιζαν τις εντάσεις του περασμένου έτους: ο Ντράγκι ευχαρίστησε τον Ερντογάν για τη διαμεσολαβητική του προσπάθεια, ιδίως για να απελευθερωθεί η μεταφορά δημητριακών από τις αποκλεισμένες πόλεις στον Εύξεινο Πόντο. «Είμαι πολύ χαρούμενος που φιλοξενώ τον φίλο μου κ. Ντράγκι, πρωθυπουργό της Ιταλίας, και την αντιπροσωπεία του», δήλωσε από την πλευρά του ο Ερντογάν, ξεχνώντας τις εντάσεις του περασμένου έτους. Και τόνισε πως οι διαπραγματεύσεις για τους διαδρόμους μεταφοράς σιτηρών στον Εύξεινο Πόντο προχωρούν. «Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε κρίση στον τομέα αυτόν, αλλά στην Αφρική υπάρχει τεράστιο πρόβλημα. Για αυτό ελπίζουμε να υπάρξει μια συμφωνία» μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. «Προσπαθούμε να φτάσουμε σε ένα αποτέλεσμα σε 10 ημέρες», εξήγησε με ύφος μαέστρου -ενορχηστρωτή ο Τούρκος πρόεδρος.
Μάλιστα, η ευγνωμοσύνη του Ιταλού πρωθυπουργού -πρώην τραπεζίτη- για τη σύσφιξη αυτή των σχέσεων με την Τουρκία, ήταν τόση που μολονότι άτυπα εκπροσωπούσε στην Άγκυρα την υποτιθέμενη κοινή στάση απέναντι στον Ερντογάν δεν άρθρωσε λέξη, ούτε καν ένευσε αποδοκιμαστικά, όταν ο Τούρκος ηγέτης εκστόμιζε τις κατηγορίες ενάντιας στις ελληνικές επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο και υποστήριζε πως «η Ελλάδα έχει αρχίσει να αποτελεί απειλή και για την Ιταλία».
Ο Ντράγκι όχι μόνον δεν τον αποστόμωσε, αλλά απεναντίας επέλεξε να μην αναφερθεί στο ζήτημα αυτό, παρά μόνον σχολίασε το μεταναστευτικό από την πλευρά της Ιταλίας: «είμαστε υπέρ μιας ανθρώπινης, δίκαιης και αποτελεσματικής διαχείρισης των μεταναστών. Προσπαθούμε να σώσουμε μετανάστες που βρίσκονται στις θάλασσές μας ή τους φέρνουν άλλα πλοία, η συμπεριφορά μας είναι εξαιρετική, είμαστε η πιο ανοιχτή χώρα, αλλά τώρα η χώρα δεν αντέχει άλλο. Είμαστε η χώρα που κάνει τις λιγότερες διακρίσεις και η πιο ανοιχτή αλλά έχουμε κι εμείς όρια και τώρα τα έχουμε φθάσει».
Βέβαια, στην παρούσα φάση, ο Ιταλός πρωθυπουργός πασχίζοντας να σώσει κυρίως για εσωτερική κατανάλωση το κύρος του και της στάσιμης εδώ και καιρό διακυβέρνησής του, πασχίζει να ενστερνισθεί και να προβάλει τον ρόλο του ειρηνοποιού στην κρίση της Ουκρανίας, την ίδια στιγμή που αυξάνει τον εξοπλισμό του Κιέβου. Κάτι που έχει ξεκινήσει προ πολλού να παρουσιάζει και ο Ερντογάν, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο της διπλωματίας και με τον αστυφύλακα (ΝΑΤΟ, ΕΕ, Ουκρανία) και με τον χωροφύλακα (Ρωσία).
Μία στάση που ξεπατικώνει και ο ίδιος ο Ντράγκι, ο οποίος έραινε τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη με διαβεβαιώσεις στήριξης των ελληνικών θέσεων απέναντι στην Τουρκία, έχοντας κατά νου την πιθανότητα (που προωθούν κι οι συμπαραγωγές ΗΠΑ) να ναυπηγήσει η ιταλική Fincantieri τις νέες κορβέτες που θέλει να αγοράσει η Αθήνα. Η Ιταλία, χάρις στη συμπαράσταση των αμερικανικών εταιρειών και τη γνωμοδότηση της Ουάσιγκτον ότι οι 4 κορβέτες τύπου Ντόχα είναι προτιμότερη λύση από τις γαλλικές Gowind και τις ολλανδικές Sigma Damen, ευελπιστεί πως θα εισπράξει την επιταγή. Εξάλλου, μετά την Trenitalia και άλλες ιταλικές εταιρείες ενέργειας όπως η Snam και Italgas στοχεύουν στα χρήματα που θα εκταμιευθούν για την Αθήνα με στόχο την πράσινη μετάβαση. Ιδίως δε και μετά τον «θάνατο» του αγωγού Eastmed -που εν μέρει δρομολογήθηκε από την Ουάσιγκτον για να μη δυσαρεστηθεί η Τουρκία- και την ενεργειακή «σταυροφορία» πρώτα του Ντράγκι και τώρα του προέδρου Σέρτζο Ματαρέλα στη Μοζαμβίκη για ενεργειακούς πετρελαϊκούς εταίρους στην Αφρική, η Ιταλία εποφθαλμιά τη θέση του ενεργειακού κόμβου στη Μεσόγειο, ακριβώς όπως και ο Ερντογάν.
Επιπλέον, σήμερα η Ιταλία χρειάζεται έναν εταίρο όπως η Τουρκία για να αντιμετωπίσει κρίσιμα ζητήματα: από τα κύματα μεταναστών από τη Λιβύη, ίσαμε την κρίση στο σιτάρι .Και σε αυτό ο Ντράγκι με τις δηλώσεις του αναγνώρισε στην Τουρκία και τύποις της παραχώρησε έναν κεντρικό ρόλο στην προστασία των φορτηγών πλοίων, στη δημιουργία ασφαλών θαλάσσιων διαύλων για τη μεταφορά του σιταριού και παράλληλα να διασφαλίζει ότι δεν θα περνούν όπλα προς τη Ρωσία.
Μία έννοια της Τουρκίας κεντρική για τις εξελίξεις που υπογράμμισε και ο ίδιος ο Ερντογάν: «προσπαθούμε να είμαστε οι ενδιάμεσοι υπό την αιγίδα του ΟΗΕ σε μια εβδομάδα ή δέκα μέρες προσπαθούμε να πετύχουμε ένα αποτέλεσμα». Τη στρατηγική αξία όποιας πιθανής συμφωνίας ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία ως καρπό των μεσολαβητικών προσπαθειών της Τουρκίας επικρότησε και ο Ντράγκι, υπογραμμίζοντας πως οι δύο χώρες συμμερίζονται τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και την προθυμία τους να συνεργασθούν για να τις επιλύσουν. Ιδίως για να επιτευχθεί μία συμφωνία ειρήνευσης που θα είναι αποδεκτή από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Όσο για το μεταναστευτικό, με το βλέμμα του στη Λιβύη, όπου ο ρόλος της Τουρκίας είναι κομβικός, ο Ντράγκι δεν τόλμησε να πει λέξη για την προβοκάτσια κατά της Αθήνας, για επαναπροώθηση μεταναστών στο Αιγαίο, ενώ για να τηρήσει τα προσχήματα απλώς έκανε μία χλιαρή σύσταση στον Ερντογάν «να επανέλθει στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης κατά της βίας κατά των γυναικών» και πρόσθεσε απλώς πως «στη συνομιλία μας συζητήσαμε επίσης τη σημασία του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Και φυσικά, ο Ντράγκι ούτε καν αναφέρθηκε στους Κούρδους ή τις απαγορεύσεις στα μέσα ενημέρωσης που θίγουν αυτό το ζήτημα, που έχει ανακύψει έπειτα από τις παραχωρήσεις που δαψιλεύθηκαν από το ΝΑΤΟ στον «θριαμβευτή» Ερντογάν για να άρει τις αντιρρήσεις του για την ένταξη της Σουηδίας και Φινλανδίας. Μάλιστα, ο Ντράγκι συμμερίσθηκε τις κοινές ανησυχίες και στόχους με την Τουρκία όσον αφορά την τρομοκρατία! Και φυσικά, χάριν των επιχειρήσεων καμία αναφορά στις αιτιάσεις για νέα εισβολή στο συριακό Κουρδιστάν ή στις διώξεις εντός της Τουρκίας.
Κατά τη διάρκεια της συνόδου, τόνισε ο Ερντογάν, «μιλήσαμε επίσης για περιφερειακά ζητήματα, ξεκινώντας από τη Λιβύη. Η Ιταλία είναι πολύ σημαντικός παίκτης, ακόμη και στον ενεργειακό τομέα. Έχουμε με την Τουρκία πολλά κοινά έργα και τα έχουμε συζητήσει. Ελπίζω ότι θα είναι χρήσιμο για τις δύο χώρες μας (…)Η σταθεροποίηση και η ειρήνη στη Λιβύη είναι πρωταρχικοί στόχοι για την Ιταλία και την Τουρκία. Συμφωνήσαμε ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να τους πιάσουμε. Ο συντονισμός μεταξύ χωρών που έχουν τους ίδιους στόχους θα είναι ακόμη πιο στενός».
Όσον αφορά τις συμφωνίες, ο Ντράγκι έκανε αναφορά στην ιστορική παράδοση που έχουν οι δύο χώρες στην οικονομική συνεργασία, ιδίως ιδιαίτερα τους Λεβαντίνους, που κατάγονται από παλαιές εμπορικές κοινότητες και είναι η παλαιότερη ιταλόφωνη ιστορική κοινότητα του εξωτερικού. Υπενθύμισε πως η Τουρκία είναι σήμερα ο πρώτος εμπορικός εταίρος της Ιταλίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Το 2021, το εμπόριο ήταν σχεδόν 20 δισεκ. ευρώ, αυξημένο κατά 23,6% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος . Ενώ υπογράμμισε πως οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες ουδέποτε άλλοτε ήσαν τόσο στέρεες , ενώ οι συμφωνίες επηρεάζουν πολλούς τομείς, από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις έως τη βιωσιμότητα, που παραμένει ο μακροπρόθεσμος στόχος της ιταλικής κυβέρνησης. «Το φθινόπωρο», πρόσθεσε, «θα πραγματοποιηθεί η τρίτη συνεδρίαση της Επιτροπής για τις οικονομικές και εμπορικές δραστηριότητες, που θα μας επιτρέψει να συνεχίσουμε σε αυτόν τον δρόμο».
Στις συμφωνίες περιλαμβάνονται κυρίως η αμοιβαία αναγνώριση αδειών οδήγησης και η συνεργασία στον αμυντικό τομέα και ιδίως -κρατήστε το αυτό εάν δοθεί στους Ιταλούς η παραγγελία για τις ελληνικές κορβέτες -η προστασία (και ανταλλαγή ενδεχομένως) διαβαθμισμένων πληροφοριών στην αμυντική βιομηχανία, στο πλαίσιο της βιομηχανικής ανάπτυξης και των δραστηριοτήτων προμηθειών στον στρατιωτικό τομέα, οι οποίες θα προστατεύονται σύμφωνα με τους αντίστοιχους εθνικούς κανονισμούς της τομέα, απαγορεύοντας τη διαβίβαση διαβαθμισμένων πληροφοριών σε τρίτους χωρίς την προηγούμενη συναίνεση του αντισυμβαλλομένου.
Αλλά και συνεργασία σε διάφορους τομείς, από την επιστημονική έρευνα μέχρι την πολιτική προστασία. Αυτό είναι το περιεχόμενο των συμφωνιών που υπογράφηκαν μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής της Άγκυρας. Επίσης οι δύο ΥΠΕΞ Λουΐτζι Ντι Μάγιο και Μεβλούτ Τσαβούσογλου υπέγραψαν ένα πρωτόκολλο για την εκπαίδευση των αντίστοιχων διπλωματών τους και μια επιστολή προθέσεων για τη διπλωματική συνεργασία. Οι άλλες υπογραφές αφορούν την έναρξη μιας σειράς κοινών πρωτοβουλιών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, την προστασία της βιοποικιλότητας και τη μείωση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, καθώς και την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών και τη μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης από τους υδρογονάνθρακες, τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, τους υδάτινους πόρους και τα απόβλητα.
Επίσης κυρώθηκε η μεταφορά τεχνολογιών στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ υπεγράφη πρωτόκολλο για οικονομική ανάπτυξη και διμερή εμπορική συνεργασία, εμβαθύνοντας τους χώρους συνεργασίας και μεταξύ ιταλικών και τουρκικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται η συνεργασία με στόχο την ανταγωνιστικότητά τους στις παγκόσμιες αγορές. Όπως παρατηρούμε ο κλοιός γύρω από τον Ερντογάν σφίγγει. Μόνο που, προς δυστυχία της Αθήνας, είναι κλοιός όλο κι ευρύτερης συνεργασίας
