Συνήγορος Καταναλωτή: Χιλιάδες οι καταγγελίες για ενέργεια, αυτοκινητόδρομους και εξαπατήσεις στο ηλεκτρονικό εμπόριο
Ρεκόρ καταγγελιών (14.000 αναφορές) κατέγραψε το 2022 η ετήσια έκθεση της ανεξάρτητης αρχής Συνήγορος του Καταναλωτή, που παραδόθηκε από τον Λευτέρη Ζαγορίτη στον πρόεδρο της Βουλής Κωνσταντίνο Τασούλα
Κατακόρυφη αύξηση στα περιστατικά που αφορούν την ενέργεια και τις υπηρεσίες μεταφορών
Οι περισσότερες από τις καταγγελίες αφορούσαν στον κλάδο της ενέργειας με άλμα 149,5% σε σχέση με έναν χρόνο πριν, ενώ ακολούθησαν οι υπηρεσίες μεταφορών, αυξημένες κατά 96%. Στην τρίτη θέση, με αύξηση 24,4%, βρέθηκαν οι καταγγελίες από ταχυδρομικές υπηρεσίες και ηλεκτρονικές υπηρεσίες, ενώ ακολούθησαν με 24,4% τα καταναλωτικά αγαθά.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση, το 2022 ο Συνήγορος του Καταναλωτή δέχθηκε κατά 17,2% περισσότερες αναφορές σε σχέση με το 2021 (13.374 έναντι 11.407). Η εν λόγω αύξηση αποδίδεται στην εκτόξευση του αριθμού αναφορών σε επιμέρους κλάδους της αγοράς και ιδίως στους κλάδους της ενέργειας (αύξηση κατά σχεδόν 150% σε σχέση με το 2021) και των μεταφορών (αύξηση κατά σχεδόν 96% σε σχέση με το 2021).
Σε ό,τι αφορά τον κλάδο της ενέργειας, η συντριπτική πλειονότητα των αναφορών (82%) είχαν να κάνουν με θέματα τιμών και χρεώσεων και η αλματώδης αύξησή τους σχετίζεται, αιτιωδώς, με το γεγονός ότι οι καταναλωτές βρέθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα αντιμέτωποι με υπέρογκους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, συνεπεία του ανεξέλεγκτου, αυθαίρετου και, συχνά, αδιαφανούς τρόπου ενεργοποίησης της λεγόμενης «ρήτρας αναπροσαρμογής» από αρκετούς προμηθευτές ενέργειας στις συνδέσεις κυμαινόμενου τιμολογίου.
Ο τρόπος αυτός ώθησε τις τιμές κατανάλωσης προς τα πάνω και επέφερε σοβαρή στρέβλωση του ανταγωνισμού, αντί αυτός να λειτουργεί εξισορροπητικά και διορθωτικά στο πλαίσιο της νομιμότητας. Μάλιστα η μαζικότητα της προσφυγής των καταναλωτών στην Αρχή για τα συγκεκριμένα ζητήματα ήταν άνευ προηγουμένου, κάτι που αντανακλάται και στη στατιστική διαπίστωση ότι οι αναφορές του κλάδου της ενέργειας αποτέλεσαν σχεδόν το 40% όλων των αναφορών που υποβλήθηκαν το 2022 στην Αρχή για όλους τους εμπορικούς κλάδους.
Αυτοκινητόδρομοι στο στόχαστρο
Σε ό,τι αφορά τον κλάδο των μεταφορών, η μεγάλη αύξηση των αναφορών εντοπίζεται στην υποκατηγορία των μεταφορικών υποδομών, όπου εμπίπτουν οι αυτοκινητόδρομοι, των οποίων η λειτουργία έχει παραχωρηθεί από το κράτος με σχετικές συμβάσεις σε ιδιωτικές εταιρείες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι εντός του 2022 οι αναφορές αυτής της υποκατηγορίας ανήλθαν σε ποσοστό 19,9% επί όλων των αναφορών του κλάδου των μεταφορών (από μόλις 1,8%, που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2021). Η εν λόγω αύξηση σχετίζεται με τον μεγάλο αριθμό αναφορών που υπέβαλαν καταναλωτές, οι οποίοι λόγω της χιονόπτωσης του Ιανουαρίου 2022 εγκλωβίστηκαν στην Αττική Οδό και δεν έλαβαν από την εταιρεία την εξαγγελθείσα αποζημίωση των 2.000 ευρώ.
Τέλος, το 2022 φαίνεται να συνεχίζεται με έντονο ρυθμό η μείωση των αναφορών που λαμβάνει η Αρχή στους κλάδους των καταναλωτικών αγαθών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών (κατά 24,2% και 24,4%, αντίστοιχα), η οποία (μείωση) είχε ξεκινήσει ήδη από το 2021).
Κύμα εξαπάτησης σε συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου
Αν και πρόκειται για κλάδους που εξακολουθούν να συγκαταλέγονται ανάμεσα σε εκείνους με τις περισσότερες αναφορές, ως ποσοστό επί του συνόλου των αναφορών που υποβλήθηκαν στην Αρχή εντός του 2022 (22,5% τα καταναλωτικά αγαθά, 13,1% οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες και ταχυδρομικές υπηρεσίες), εντούτοις δεν αναιρείται η διαπίστωση ότι διαγράφεται μία προοδευτική εξομάλυνση σημαντικών εμπορικών κλάδων της αγοράς, οι οποίοι κατά το διάστημα της πανδημίας εμφάνισαν σημαντικά προβλήματα λειτουργίας και νομιμότητας εις βάρος των καταναλωτών, με προεξάρχοντα τα φαινόμενα εξαπάτησης σε συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου και τις μεγάλες καθυστερήσεις στην επίδοση ταχυδρομικών αντικειμένων.
Υψηλό ποσοστό επίλυσης διαφορών
Ο Ζαγορίτης συμπλήρωσε πως το 2022 ήταν μία χρονιά κατά την οποία η αποτελεσματικότητα της Αρχής παρέμεινε στα ικανοποιητικά επίπεδα των προηγούμενων ετών. Καταγράφηκε, είπε, υψηλό ποσοστό επίλυσης διαφορών 80,5%, εντούτοις «για πρώτη φορά ο μέσος χρόνος επίλυσης επιμηκύνθηκε λόγω υποστελέχωσης της Αρχής, δεδομένου ότι οι ίδιοι και λιγότεροι σε αριθμό σε σχέση με το 2021 ειδικοί επιστήμονες και διοικητικοί υπάλληλοι της Αρχής κλήθηκαν να χειριστούν μεγαλύτερο αριθμό αναφορών, οι οποίες, μάλιστα, το 2022 ήταν περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά, αφού προσέγγισαν τις 14.000».
Η Αρχή, προκειμένου να διευκολύνει τους καταναλωτές, προχώρησε από φέτος στη δυνατότητα υποβολής αναφορών on line μέσω πλατφόρμας, με χρήση κωδικών Taxisnet. Φαίνεται δε ότι το 2023, με βάση τη μέχρι σήμερα ροή, οι αναφορές θα είναι ακόμη περισσότερες, εκτίμησε.
Τέλος ο Συνήγορος του Καταναλωτή θεωρεί αυτονόητο το ότι δεν πρέπει να προστίθενται νέοι παράγοντες ανασφάλειας και οικονομικής αβεβαιότητας εις βάρος του προϋπολογισμού της μέσης οικογένειας. Για τον λόγο αυτόν η Αρχή τον Ιούλιο του 2023, στο πλαίσιο δημόσιας διαβούλευσης της ΕΕΤΤ για την τροποποίηση του Κανονισμού Γενικών Αδειών, στάθηκε απολύτως αντίθετη, με τεκμηριωμένες απόψεις, στην καθιέρωση μίας άλλης νέας «ρήτρας αναπροσαρμογής» στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών.
Αυτή η ρήτρα εισάγει τη δυνατότητα επιβολής από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής στις συμβάσεις τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, με πρόβλεψη μάλιστα άμεσης εφαρμογής και επί των υφισταμένων (ενεργών) συμβάσεων.
«Λόγω της προηγούμενης εμπειρίας από την πρόσφατη περίπτωση του κλάδου της Ενέργειας η Αρχή ήταν υποχρεωμένη να παρέμβει. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή θα επιμείνει στις θέσεις του ώστε η τελική απόφαση να ληφθεί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και την προστασία των καταναλωτών» τόνισε ο Ζαγορίτης.
Υπέρβαση εσόδων από φόρους κατά 1,1 δισ. ευρώ
Υπερβαίνει κατά 1,1 δισεκατομμύριο ευρώ τις προβλέψεις για τα δημόσια έσοδα από φόρους μόνο κατά τον μήνα Αύγουστο ο κρατικός προϋπολογισμός, ενώ συνολικά στο οκτάμηνο η υπέρβαση φτάνει στα 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Συνολικά δηλαδή στο 8μηνο τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 39,838 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 3,344 δισ. ευρώ ή 9,2% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023.
Απώλεια λόγω της ακρίβειας και της μείωσης της κατανάλωσης
Ωστόσο, λόγω της ακρίβειας και της μείωσης της κατανάλωσης, το Δημόσιο χάνει έσοδα από ειδικούς φόρους κατανάλωσης που τα είχε προϋπολογίσει (π.χ. 115 εκατ. ευρώ από τα καύσιμα και το ρεύμα). Τα οποία «υπερέσοδα» απορροφώνται και από τις έκτακτες ανάγκες πληρωμών που ανέκυψαν μετά το καλοκαίρι λόγω των φυσικών καταστροφών – και για τα οποία ψηφίστηκε και συμπληρωματικός προϋπολογισμός προκειμένου να δαπανηθούν σε πληρωμές για αποζημιώσεις, ή άλλα μέτρα ενίσχυσης που ψηφίστηκαν ήδη ώς το τέλος του χρόνου.
Ειδικότερα, τον «τουριστικό» μήνα Αύγουστο 2023 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 5,970 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 599 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 6,541 δισ. ευρώ, αυξημένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 735 εκατ. ευρώ.
Συγκεκριμένα, η ανάλυση των στοιχείων για τον Αύγουστο δείχνει:
● Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 6,171 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,098 εκατ. ευρώ ή 21,6% έναντι του στόχου εξαιτίας κυρίως της παράτασης που δόθηκε στην προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων φυσικών και νομικών προσώπων και τη συνακόλουθη παράταση στην πληρωμή της πρώτης και της δεύτερης δόσης του φόρου εισοδήματος έως την 4η Σεπτεμβρίου.
● Τα έσοδα από ΦΠΑ ανήλθαν σε 2,122 εκατ. ευρώ και είναι αυξημένα έναντι του στόχου κατά 173 εκατ. ευρώ.
● Τα έσοδα των ΕΦΚ ανήλθαν σε 699 εκατ. ευρώ και είναι αυξημένα έναντι του στόχου κατά 16 εκατ. ευρώ.
● Τα έσοδα των φόρων εισοδήματος ανήλθαν σε 2,741 δισ. ευρώ και είναι αυξημένα έναντι του στόχου κατά 885 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων ποσό 592 εκατ. ευρώ προέρχεται από τον Φόρο Εισοδήματος Νομικών Προσώπων.
● Τα έσοδα της κατηγορίας «Κοινωνικές Εισφορές» ανήλθαν σε 5 εκατ. ευρώ σύμφωνα με τον στόχο.
● Τα έσοδα της κατηγορίας «Λοιπά τρέχοντα έσοδα» ανήλθαν σε 222 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 103 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023.
Μείωση ωστόσο κατέγραψαν:
● Τα έσοδα των φόρων ακίνητης περιουσίας (ΕΝΦΙΑ) ανήλθαν σε 159 εκατ. ευρώ και είναι μειωμένα έναντι του στόχου κατά 15 εκατ. ευρώ.
● Τα έσοδα της κατηγορίας «Μεταβιβάσεις» ανήλθαν σε 89 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 460 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023. Ποσό 78 εκατ. ευρώ αφορά έσοδα ΠΔΕ, τα οποία είναι μειωμένα κατά 454 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
● Τα έσοδα της κατηγορίας «Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών» ανήλθαν σε 53 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 6 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023.
Ποσό 2 εκατ. ευρώ αφορά έσοδα ΠΔΕ, τα οποία είναι μειωμένα κατά 1 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
● Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 571 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 136 εκατ. ευρώ από τον στόχο (434 εκατ. ευρώ).
● Τα συνολικά έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 80 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 455 εκατ. ευρώ από τον στόχο (535 εκατ. ευρώ).
Αυξήσεις – φωτιά λόγω «Daniel» προβλέπει το ΙΝΚΑ
Ανυπολόγιστες είναι οι οικονομικές συνέπειες της καταστροφής που προκάλεσε η κακοκαιρία «Daniel» σε καλλιέργειες και σε κτηνοτροφικές μονάδες στον Θεσσαλικό κάμπο… «Είναι πλέον λογικό οι αυξήσεις “φωτιά” στα προϊόντα να είναι πλέον δεδομένες για τους καταναλωτές» επισημαίνει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ) Γιώργος Λεχουρίτης.
Ωστόσο όμως προτρέπει την κυβέρνηση να δει με πολύ προσεκτικό «μάτι» το τι συμβαίνει καθώς παίζονται πολλά κερδοσκοπικά παιχνίδια. Θα πρέπει «να κάνει εντατικούς ελέγχους και να σταματήσει τις “ορέξεις” όσων κερδοσκοπούν εις βάρος των καταναλωτών», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Όπως λένε οι αγρότες λόγω των καιρικών συνθηκών ήδη είναι τεράστιες οι ελλείψεις στα οπωροκηπευτικά και τώρα, μετά τις πλημμύρες, οι ελλείψεις εκτιμούν πως θα είναι μεγαλύτερες «Αν δεν υπάρχουν προϊόντα, είναι λογικό πως θα έχουμε αυξήσεις» λένε.
Από την πλευρά του όμως ο Λεχουρίτης καταγγέλλει παράλογες αυξήσεις και τονίζει, μεταξύ άλλων, πως δεν θα πρέπει η Θεσσαλία να θεωρείται «Γη της Επαγγελίας».
«Όλη η Ελλάδα είναι παραγωγική. Δεν δικαιολογείται αμέσως μετά την καταστροφή να έχουμε τόσο μεγάλη αύξηση στις τιμές. Οι αυξήσεις ήρθαν από την πρώτη μέρα. Κάτι που σημαίνει πως κάποιοι το είδαν σαν ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν» είπε.
Μάλιστα τις καταγγελίες αυτές επιβεβαιώνει και το επιτόπιο ρεπορτάζ στις λαϊκές αγορές, όπου καταγράφεται καθαρά ότι το ποσοστό των ανατιμήσεων ανεβαίνει εβδομάδα με την εβδομάδα… Έτσι, λοιπόν, με το ράλι να συνεχίζεται, οι επικρατούσες τιμές αυτή την εβδομάδα διαμορφώνονταν ως εξής: Μαρούλια 2 ευρώ, αντίδια 1,80 ευρώ, ντομάτες 4 ευρώ , σέλινο 3 ευρώ, κολοκυθάκια 1,80 ευρώ, σπανάκι 2,5 ευρώ, πράσινες σαλάτες 2,5 ευρώ, φασολάκια 4 ευρώ.
Σε αυτό το πλαίσιο, σε πρώτη φάση παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι το ποσοστό των ανατιμήσεων στα νωπά οπωροκηπευτικά, τα φρούτα και τα όσπρια θα διαμορφωθεί στο 15% – 30%, καθώς η τιμή στις φακές αναμένεται να φτάσει μέχρι και τα τέσσερα ευρώ / κιλό από τρία ευρώ και στα φασολάκια τα πέντε ευρώ από τέσσερα ευρώ. Μοσχάρι και αρνί δεν αποκλείεται να πάρουν σειρά στον χορό των αυξήσεων.
Το ντόπιο μοσχάρι μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 16 ευρώ το κιλό, ενώ το ντόπιο αρνί θα φτάσει ακόμα και τα 13 ευρώ το κιλό.
«Δεν δικαιολογούνται αυτές οι αυξήσεις» λέει ο Λεχουρίτης, σημειώνοντας ότι: «Ο παραγωγός πωλούσε τη φακή σε τιμή χονδρικής το πολύ 1,5 ευρώ στους μεσάζοντες και έφτανε στους καταναλωτές, στο ράφι στα 4 ευρώ. Ο ίδιος, λοιπόν, που πουλάει τόσο χαμηλά, όταν θα το πουλήσει απευθείας, στη λαϊκή, θα πουλήσει και αυτός στα 4 ευρώ αντί για 1,5 ευρώ. Μιλάμε για καθαρή αισχροκέρδεια…».
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως οι επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή θα ξεπεράσουν το 1 δισ. ευρώ.
Αυτό σημαίνει ότι θα σημειωθούν ζημίες 3 δισ. ευρώ στον δευτερογενή τομέα, ενώ η ζημιά στο ΑΕΠ θα φτάσει τα 6 δισ. ευρώ.
Έτσι, η υπεραπόδοση του φετινού Προϋπολογισμού και οι όποιες υπερεισπράξεις από τον Τουρισμό θα αξιοποιηθούν για να κλείσουν οι «τρύπες» που άνοιξε η κακοκαιρία, έτσι ώστε να διασφαλιστεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 0,7% του ΑΕΠ.
