Η νέα «ΜΕΔΟΥΣΑ» της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Βέροιας /  Ένα ψηφιακό αποθετήριο μνήμης

 Ένα ψηφιακό αποθετήριο μνήμης που άνοιξε τους ορίζοντες της παγκόσμιας πρόσβασης στην Ιστορία και την παράδοση της Ημαθίας

Παρουσιάστηκε η αναβαθμισμένη πλατφόρμα το απόγευμα της Δευτέρας

Η παρουσίαση της νέας αναβαθμισμένης «Μέδουσας», του ψηφιακού αποθετηρίου μνήμης, πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Δευτέρας 24 Απριλίου 2023, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας, παρουσία δεκάδων εκπροσώπων συλλόγων και φορέων, στο πλαίσιο συνδιοργάνωσης του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και της ΚΕΠΑ του Δήμου Βέροιας, με εισηγήσεις της Αναστασίας Ταναμπάση, Ιστορικού και Δρ. Ιστορίας της Εκπαίδευσης,  τον Στέργιο Ζυγουλιάνο, Λογιστή – Συλλέκτη παλαιών φωτογραφιών της Βέροιας και Διαχειριστή της Ομάδας στο Facebook «Παλιές Φωτογραφίες της Βέροιας», του Χρήστου Σκούπρα, Φιλολόγου – Ερευνητή και Δρ. Παιδαγωγικής και του Γιώργου Μπίκα, Υπεύθυνου Μηχανοργάνωσης της Βιβλιοθήκης.

«H Κεφαλή Μέδουσας είναι μια υπερμεγέθης κεφαλή που ήταν προσαρμοσμένη στη Βόρεια πύλη των τειχών της Βέροιας. Ο προορισμός της ήταν αποτρεπτικός, δηλαδή να αποθαρρύνει τους εχθρούς της πόλης. Χρονολογείται στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. Σήμερα η κεφαλή βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βέροιας»… αναγράφεται στον ηλεκτρονικό ιστότοπο: https://catalogue.libver.gr/iguana/www.main.cls?surl=medusa, που υποδέχεται τους παγκόσμιους περιηγητές ενός πραγματικού, όπως χαρακτηρίζεται και είναι, ψηφιακού αποθετηρίου μνήμης, που ως άλλη, σύγχρονη «Μέδουσα», λειτουργεί αποτρεπτικά, στην υπηρεσία αναχαίτισης των νοητών εχθρών της παράδοσης και της ιστορίας που είναι η άγνοια και η λήθη!

Τι είναι η «ΜΕΔΟΥΣΑ»

Μέσα από τη λειτουργία της «ΜΕΔΟΥΣΑΣ», η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας προάγει την πολιτιστική κληρονομιά και φυσιογνωμία της περιοχής, ενισχύοντας την τοπική ταυτότητα με τη συλλογή, διατήρηση και διάθεση αρχείων σημαντικού ενδιαφέροντος, στο ψηφιακό της αποθετήριο.  Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα έργα ψηφιοποίησης στη χώρα μας που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος EdLocal, που χρηματοδοτεί η Ε.Ε. Η ψηφιακή συλλογή περιλαμβάνει: βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, καρτ-ποστάλ, βίντεο και φωτογραφίες που περιγράφουν την ζωή και την ανάπτυξη της περιοχής καθώς επίσης χειρόγραφα, παλαίτυπα και χάρτες που εκτείνονται χρονικά από τον 11^ο έως και τις αρχές 20ου αιώνα, ενώ η συνεχώς αυξανόμενη ψηφιακή βιβλιοθήκη φιλοδοξεί να συγκεντρώσει, να διαφυλάξει και ν’ αναδείξει την ιστορική, πολιτιστική, θρησκευτική και κοινωνική κληρονομιά της πόλης της Βέροιας και της ευρύτερης περιοχής της Ημαθίας γενικότερα.

Όπως αναφέρουν οι συντελεστές δημιουργίας της «ΜΕΔΟΥΣΑΣ» ψηφιοποιήθηκαν 16.200.000 σελίδες, που αντιστοιχούν σε 41.444 τίτλους βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών, χαρτών, εγγράφων, χειρογράφων, ενώ το συγκεκριμένο αποθετήριο περιλαμβάνει, εκτός της συλλογής της Βιβλιοθήκης, τις συλλογές της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου, Σκήτης Βέροιας και του Λυκείου Ελληνίδων – Παράρτημα Βέροιας.

Σύντομοι χαιρετισμοί

Προλογίζοντας την εκδήλωση η Ασπασία Τασιοπούλου, υπεύθυνη Επικοινωνίας της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας, δήλωσε πώς τη «Μέδουσα» την αγαπούν όλοι στη βιβλιοθήκη της Βέροιας, γιατί είναι, όπως είπε, μία προσπάθεια που ξεκίνησε το 2007 με πρωτεργάτη τον Γιάννη Τροχόπουλο και όλους όσους άνοιξαν τα συρτάρια τους, τα αρχεία τους και πρόσφεραν πολύτιμο υλικό για τη δημιουργία αυτού του πολύ όμορφου αποθετηρίου μνήμης,  με περισσότερο από 10.000 τεκμήρια σήμερα.

Εν συνεχεία σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε ο Γιώργος Χατζηθεοφάνους, εκπρόσωπος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, αναφερόμενος μεταξύ άλλων, στον ευρύτερο ρόλο που διαδραματίζει το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού για τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού τον οποίο χαρακτήρισε ως πυρηνικό όπλο παγκόσμιας εμβέλειας, ενώ στην ίδια συνάφεια μίλησε και για το ρόλο που επιτελεί η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βέροιας, την οποία χαρακτήρισε και ως εμβληματική,  εκφράζοντας τη χαρά του για τη λειτουργία της αναβαθμισμένης «Μέδουσας».

Ακολούθως χαιρετίζοντας την εκδήλωση ο Αντώνης Γκαλίτσιος, Αναπληρωτής Διευθυντής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Βέροιας, μίλησε συνοπτικά για το ρόλο των ψηφιακών αποθετηρίων γενικότερα, με την άνθηση και τα χαρακτηριστικά πλεονεκτήματα της λειτουργίας τους στον παγκόσμιο ιστό του διαδικτύου, μακριά και έξω από χρονικούς και χωρικούς περιορισμούς και πιο συγκεκριμένα μιλώντας για την «Μέδουσα» επεσήμανε ότι δόθηκε έμφαση στην πολιτιστική και παραδοσιακή παραγωγή της Βέροιας αλλά και της Ημαθίας ευρύτερα.   

Κεντρικές εισηγήσεις

Αναστασία Ταναμπάση

Σύμφωνα με το κείμενο της εισήγησης της Αναστασίας Ταναμπάση, το οποίο διάβασε η Ασπασία Τασιοπούλου, καθώς η πρώτη απουσίαζε λόγω ασθένειας, τα εγκαίνια της αναβαθμισμένης «Μέδουσας» ταυτίζονται ιδανικά με τον εορτασμό των 70 χρόνων λειτουργίας της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας, και αυτό, όπως σημείωσε,  διότι το ανανεωμένο ψηφιακό αποθετήριο καθιστά ανεμπόδιστη την πρόσβαση στην πληροφορία και τη γνώση, ενώ μέσω της νέας μορφής της πλατφόρμας, είναι πολύ πιο εύκολο να ανακαλύψουμε εκ νέου το παρελθόν το παρόν και γιατί όχι και το μέλλον της πόλης μας.

«…Στοιχεία που διέφευγαν άλλοτε της προσοχής των ιστορικών και γενικότερα των ερευνητών, σήμερα συμπληρώνουν ή και αλλάζουν την εικόνα που έχουμε για το ανθρώπινο παρελθόν.  Ακούγονται πλέον οι φωνές των απλών ανθρώπων της Ιστορίας και όχι μόνο των ηγετών,  θέματα που αφορούν την καθημερινή δραστηριότητα στις ανθρώπινες κοινωνίες και το σύνολο των όψεων τους, των συνθηκών, των νοοτροπιών και όλων εκείνων των πληροφοριών φωτίζουν και συνθέτουν το παρελθόν.

Η τοπική ιστορία είναι γύρω μας. Η οικογένειά μας, το σπίτι μας, ο δρόμος μας, η κοινότητα μας.  Όλα έχουν μία ιστορία. Λοιπόν μπορούμε να βρούμε εύκολα την ιστορία των απλών ανθρώπων, την ιστορία της οικογένειάς μας, την ιστορία της πόλης μας, μπορούμε να εντοπίσουμε χιλιάδες φωτογραφίες. Δεν ερχόμαστε μόνο πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιες εικόνες αλλά με την ίδια την ιστορία.  Μία φωτογραφία ή μία καρτ ποστάλ θεωρούνται ιστορικά τεκμήρια. Μία και μόνο φωτογραφία μπορεί να εμπεριέχει στοιχεία ιστορικών γεγονότων. Απλά εμείς οι ιστορικοί καλούμαστε να είμαστε προσεκτικοί στην αποκωδικοποίηση αυτών των φωτογραφιών, όπως θα κάναμε με κάθε ιστορική πηγή.

Μέσα από τη «Μέδουσα»,  η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη μας δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τις προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων για την πόλη τους, τη Βέροια.  Βλέπουμε πώς οι άνθρωποι αφηγούνται το παρελθόν τους και πώς τελικά συνδέεται η μνήμη τους με το αστικό περιβάλλον και από τα βιώματα τους μπορούμε να αντλήσουμε διαφορετικές οπτικές για την πόλη μας… Από τις ιστορίες που φιλοξενούνται στη «Μέδουσα», τις φωτογραφίες, καθώς και τα βιβλία, τα περιοδικά, τους  χάρτες των συλλογών της βιβλιοθήκης δημιουργείται ένας ενδιαφέρων καμβάς και υφαίνεται μία ιστορία της Βέροιας και της ευρύτερης περιοχής μέσα από διαφορετικές καθημερινότητες. Μας ενδιαφέρουν οι ήρωες από το ανώνυμο πλήθος, μας ενδιαφέρουν οι φωνές των λιγότερο προνομιούχων. Χθες δεν ακούγονταν διότι η ιστορία δομείται ακριβώς γύρω από τους ανθρώπους και αυτό είναι κάτι που έχουν αντιληφθεί εδώ και χρόνια οι άνθρωποι της βιβλιοθήκης…», ήταν κάποια από τα λόγια της.

Χρήστος Σκούπρας

«…Ας αναστοχαστούμε τους τρόπους με τους οποίους η Μέδουσα ενισχύει τη δημόσια Ιστορία και διαμορφώνει ταυτότητες…» υπογράμμισε ο Χρήστος Σκούπρας τονίζοντας τη  σπουδαιότητα της ψηφιοποίησης αποκομμάτων του τοπικού τύπου της εποχής του εμφυλίου που φιλοξενούνται σήμερα στην «Μέδουσα» και επεσήμανε ότι η δημόσια Ιστορία αποτελεί μηχανισμό και μορφή μαζικής ιστορικής επικοινωνίας, διαμορφώνοντας από κοινού με την ιστορική εκπαίδευση το πλαίσιο και τη σημασία της ιστορικής κουλτούρας.

Αναφερόμενος ειδικότερα στο ρόλο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Βέροιας σήμερα, σημείωσε ότι έχει αναδειχθεί σε θεματοφύλακα της πνευματικής κληρονομιάς του παρελθόντος και αυτό το έργο ειδικότερα το ενισχύει η ψηφιακή πλατφόρμα της «Μέδουσας». «…Η κεφαλή της Μέδουσας ήταν τοποθετημένη στην βορειοανατολική πλευρά των τειχών της πόλης μας για να αποτρέπει τους εχθρούς να εισβάλλουν σε αυτήν. Η ηλεκτρονική Μέδουσα μεταμορφώνεται σε Αριάδνη καλώντας μας να εισχωρήσουμε στο λαβύρινθο της γνώσης, στην εξερεύνηση των τεκμηρίων της τοπικής μας ιστορίας, αλλά και της γενικής ιστορίας, με σκοπό να μάθουμε για το παρελθόν, να το αφηγηθούμε με την οπτική και τους προβληματισμούς του παρόντος και να συγκροτήσουμε τη συλλογική ταυτότητα της πόλης και της περιοχής μας, οραματιζόμενοι το μέλλον…»,  κατέληξε μεταξύ άλλων.

Στέργιος Ζυγουλιάνος

Ο  Στέργιος ζυγουλιανος με τη σειρά του εστίασε ειδικότερα στην αγάπη του για την παλιά φωτογραφία της Βέροιας και το προσωπικό του αρχείο που φιλοτέχνησε με τα χρόνια,  καθώς και στη σχετική ομάδα φίλων της παλιάς φωτογραφίας της Βέροιας στο Facebook που φιλοξένησε αρχικά το πολύτιμο υλικό του, εμπλουτιζόμενο σταδιακά με την αρωγή και το μεράκι και άλλων Βεροιωτών, και σήμερα φιλοξενείται κατά το μεγαλύτερο μέρος του στον ιστότοπο της «Μέδουσας».

Γιώργος Μπίκας

Τέλος ο Γιώργος Μπίκας αναφέρθηκε διεξοδικά στην πορεία ίδρυσης και λειτουργίας του ψηφιακού αποθετηρίου ανοικτής πρόσβασης της «Μέδουσας» από το 2007 έως σήμερα, φωτίζοντας τα ιδιαίτερα τεχνικά πλεονεκτήματα της θεματολογικής ομαδοποίησης των αρχείων και της προσβασιμότητας χιλιάδων ψηφιακών τεκμηρίων πού φιλοξενούνται στον ιστότοπο, ειδικότερα μετά την αναβάθμιση του. Μέσα από τη συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης, όπως σημείωσε, αποφασίστηκε και η αναβάθμιση της «Μέδουσας». «…Μετά από δύο χρόνια, και με μεγάλη προσπάθεια πολλών ανθρώπων για τη μεταφορά των δεδομένων σε νέο λογισμικό, το οποίο μάλιστα είναι άμεσα συνδεδεμένο με την βιβλιογραφική βάση της βιβλιοθήκης, είμαστε σήμερα στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσουμε την αναβαθμισμένη Μέδουσα.

Αν αναζητήσουμε να μάθουμε τι σημαίνει η λέξη αναβάθμιση θα δούμε ότι αφορά στη βελτίωση κάποιων χαρακτηριστικών και την προσθήκη κάποιων νέων. Πιο συγκεκριμένα έχουμε αναβάθμιση στους τρόπους αναζήτησης με αναπροσαρμογή των συλλογών, την αναζήτηση με βάση το είδος τεκμηρίου και εμπλουτισμό της σύνθετης αναζήτησης. Επίσης αναβαθμίστηκε η αναζήτηση με χρήση οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων, ενώ έχει βελτιωθεί και η τεκμηρίωση του υλικού από την αρχή με καλύτερη πρόσβαση μετά την αναβάθμιση του server και της ταχύτητας οπτικών ινών. Παράλληλα γίνεται και πιο γρήγορη φόρτωση των τεκμηρίων τα οποία έχουν πλέον χωριστεί σε σελίδες. Έχει προστεθεί μενού προσβασιμότητας για άτομα με δυσκολίες στην ανάγνωση, εφαρμόζοντας όλα τα διεθνή standards και ακόμη έχει προστεθεί η δυνατότητα για εύκολη παραπομπή σε εργασίες…», ήταν κάποια από τα λόγια του και έκλεισε την εισήγησή του, παρουσιάζοντας τους μελλοντικούς στόχους αναφορικά με τη λειτουργία της «Μέδουσας».

ΟΛΗ Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΒΙΝΤΕΟΣΚΟΠΗΜΕΝΗ ΕΔΩ