Γιώργης Έξαρχος: “Δήμητρα Στασινοπούλου – Η κάθε μια φωτογραφία της είναι πάνω από χίλιες λέξεις – Μια οικουμενική ελληνίδα”

Συνέντευξη στον Γιώργη Έξαρχο για τη Φαρέτρα

Είναι γνωστή η κινέζικη παροιμία ότι «Μία φωτογραφία ισούται με χίλιες λέξεις», αλλά υπάρχουν και φωτογραφίες οι οποίες… ισούνται με περισσότερες από χίλιες λέξεις, και τέτοιες είναι οι φωτογραφίες της Δήμητρας Στασινοπούλου. Από τα ήδη εκδομένα και κυκλοφορούντα φωτογραφικά λευκώματά της εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι η πλειονότητα των φωτογραφιών της ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, και ότι δεν σου αρκούν χίλιες λέξεις για να εκφράσεις τα απεικονιζόμενα… Παρ’ όλο που γνωρίζω ότι υπάρχουν και λέξεις που για να συνειδητοποιήσεις το βαθύτερο νόημα τους απαιτούν περισσότερες από 1.000 εικόνες/φωτογραφίες και παραστάσεις, όπως είναι λ.χ. οι λέξεις «βουστροφηδόν» και «ίδρις», αλλά εκείνο το οποίο «δίνει» μια φωτογραφία είναι αυτό που… δεν απεικονίζεται στη στιγμιαία φυλάκιση προσώπου, πράγματος κ.λπ., και το οποίο βάζει το μυαλό σε εγρήγορση και περισυλλογή.

Η φωτογραφία ενός χαμογελαστού παιδικού προσώπου, από το οποίο λείπουν τα μισά δόντια της οδοντοστοιχίας του, δεν είναι μια απλά «ωραία φωτογραφία», αλλά κυρίως τα συναγόμενα από αυτή και μη φωτογραφισμένα: συνθήκες ζωής, χώρος διαβίωσης των προσώπων, ιστορική διαδρομή προγόνων, φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον κ.λπ., κ.λπ., στα οποία γεννήθηκε, ζει και μεγαλώνει αυτό το όμορφο και αθώο παιδικό χαμόγελο της «ωραίας φωτογραφίας», και για να τα σχηματοποιήσει κάποιος στο μυαλό του δεν απαιτείται μόνο φαντασία αλλά κυρίως γνώση, βαθιά γνώση και επίγνωση των κοινωνικοϊστορικών καταστάσεων… Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει η μέγιστη πλειονότητα των φωτογραφιών της Δήμητρας Στασινοπούλου.

Η Δήμητρα Στασινοπούλου είναι μία κυρία που δεν κρύβει την ηλικία της, γιατί όσοι «κρύβουν χρόνια» δεν το πράττουν για να… δείξουν νεότεροι, αλλά απλώς για να πιστοποιήσουν πόσα χρόνια από τη ζωή τους δεν τα έζησαν, και ήταν «χρόνια νεκρά» κατ’ ουσίαν! Τα άλλα που λέγονται και γράφονται για εκείνους που θέλουν να παριστάνουν «τα τζόβενα»… κρύβοντας χρόνια, είναι καρυκεύματα της ματαιοδοξίας τους, μετά την διαπίστωση του… χαμένου χρόνου τους. Η 68χρονη φωτογράφος, δεν έχει λόγους να καμώνεται κάτι που δεν είναι!… Διότι η προγονική της ρίζα εκ πατρός και εκ μητρός από ιστορικούς τόπους με μεγάλα υψόμετρα, τα Τζουμέρκα (Καταρράκτες και Μελισσουργοί) και την Γκιώνα των Σαλώνων (από όπου η οικογένεια Πανουριά της Λιβαδιάς), την έχουν οπλίσει με την ακαταμάχητη γονιδιακή δύναμη των ορεσίβιων, που έχουν μάθει στη ζωή τους να κοιτούν και να βλέπουν μακρινούς και ανοιχτούς ορίζοντες.

Άρχισε πριν λίγες δεκαετίες την «τέχνη» της φωτογραφίας, ως αυτοδίδακτη, και με βασικό κίνητρό της την αγάπη της στον άνθρωπο, τον οικουμενικό άνθρωπο, και δη αυτόν που στους αιώνες στους οποίους ζούμε διανύει τα αρχαϊκά του ατομικά και κοινωνικά στάδια εξέλιξής του. Οδηγός στην πορεία της υπήρξαν οι παλαιοί και πρωτοπόροι δάσκαλοι της «περιήγησης» Ηρόδοτος, Ξενοφών, Στράβων και Παυσανίας, αλλά σε εικόνες, φωτογραφίες. Και αν αυτοί είχαν το χάρισμα του λόγου για την αφήγηση των εντυπώσεών τους, η φωτογράφος μας έχει το χάρισμα της «απεικόνισης»/φωτογράφισης των εντυπώσεών της, και την «εκτύπωσή» τους στη συνέχεια σε καλαίσθητα εκδοτικά λευκώματα, πολλά από τα οποία διανέμει άνευ «αντιτίμου», πέρα από τους φίλους της, σε κοινωνικούς φορείς, ιδρύματα κ.λπ., ως ένα είδος παρακαταθήκης, για να γίνουν κτήμα των πολλών. Στην ίδια λογική διοργανώνει και Εκθέσεις με αυτό το σπάνιο «υλικό», ή αναρτά τον «πλούτο της ψυχής» της σε διαδικτυακούς ιστότοπους, ώστε να τον χαρούν και να τον απολαύσουν και εκείνοι που δεν έχουν δυνατότητα να ταξιδεύουν, αλλά πρωτίστως για να σκεφτούν, για να προβληματιστούν, και για να συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι γύρω μας, και αυτοί ίσως να μη σκέφτονται και να μη δρουν όπως εμείς, αλλά έχουν δικές τους διαδρομές και πορείες, δικούς τους όρους και κανόνες κοινωνικής οργάνωσης και συγκρότησης… Αλλά και αυτοί τρέφουν τα ίδια αισθήματα αγάπης προς τα παιδιά τους, και έχουν τους δικούς τους τρόπους έγνοιας προς τους συνανθρώπους τους.

Για να ξεδιπλωθεί η προσωπικότητα της φωτογράφου, θεώρησα ως πιο δόκιμο τρόπο μια συζήτηση μαζί της, και δέχτηκε με χαρά να την κάνουμε, και να γνωρίσουμε έτσι και το έργο της, έργο πολύπτυχο και σημαντικό:

-ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΑΣ Ή ΜΑΛΛΟΝ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΓΙΑ ΣΑΣ;

-Το ταξίδι έχει εγγραφεί στη συλλογική μνήμη ως κυρίαρχο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ταξιδεύουμε για να βρούμε το «αλλού» και το «άλλο», αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι για να βρούμε, να ανακαλύψουμε, τον  εαυτό μας. Ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης έχει γράψει: «Ο κόσμος μόνο όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει» και αυτό εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη μου να μοιραστώ με τους άλλους αυτά που με συγκινούν επιστρέφοντας από κάθε ταξίδι.

-Η ΣΧΕΣΗ ΣΑΣ ΜΕ ΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΕ ΤΙ ΑΦΕΤΗΡΙΑΖΕΤΑΙ;

-Η σχέση μου με τη φωτογραφία είναι ερασιτεχνική. Φωτογραφίζω από καρδιάς, χώρες και κυρίως ανθρώπους που απέχουν από τον σύγχρονο δυτικό τρόπο ζωής, που ακολουθούν μιαν άλλη πορεία, διαφορετική, που έχουν μείνει απρόσβλητοι από την ομοιομορφία της Δύσης. Οι φωτογραφίες μου είναι όλες τραβηγμένες στον δρόμο, για μένα, για τη δική μου ευχαρίστηση. Δεν είμαι καλλιτέχνης, δεν δημιουργώ τίποτα. Είμαι απλώς μάρτυρας όσων βλέπω και προκαλούν το ενδιαφέρον μου. Και αυτό που ανέκαθεν με ενδιέφερε ήταν οι άνθρωποι. Σε αυτές τις εικόνες που δεν είναι στημένες, βλέπει κανείς πραγματικά, πώς είναι τα συναισθήματά τους, βλέπει την αλήθεια τους. Αυτή την αλήθεια ήθελα και θέλω να δείχνω. Γι’ αυτό και σπάνια φωτογράφιζα τοπία.

-ΔΗΛΑΔΗ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΑΣ ΕΧΟΥΝ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΜΟΝΟ;

-Σε ένα απλό επίπεδο η ταξιδιωτική φωτογραφία παρέχει μια απλή καταγραφή των επισκέψεων. Κάθε φωτογραφία έχει μια ιστορία πίσω της, αλλά τίποτε δεν είναι τόσο συγκλονιστικό όσο η εμπειρία με τους ανθρώπους που πάντα με άφηναν με μια υπέροχη αίσθηση της ύπαρξης. Το να δεις, να βιώσεις αυτούς τους πολιτισμούς είναι η απόλυτη αναγνώριση της ίδιας της ζωής. Πάντα φωτογραφίζω αυτό που με συγκινεί, και το πράττω πάντα μέσα από την καρδιά μου, ανακαλύπτοντας το τι σημαίνει «να βλέπω» και όχι απλώς το «να κοιτάζω». Οι φωτογραφίες είναι πάντα συναισθηματικές εμπειρίες και προσπαθώ να τεκμηριώσω μια πιο ποιητική και αξιοπρεπή προσέγγιση της ζωής και να αποτυπώσω εικόνες εύθραυστων πολιτισμών και περιθωριοποιημένων λαών. Πιστεύω ότι μπορούμε να μάθουμε πολλά από αυτούς, τον τρόπο που σου ανταποδίδουν το παραμικρό και ιδίως την αξιοπρέπειά τους.

-ΑΡΑ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ, ΚΡΥΒΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΆΛΛΑ…

-Ακούστε: Ό,τι και να συναντήσουμε σε αυτές τις χώρες είναι εξαιρετικό και εντυπωσιακό. Έτσι, εσύ καλείσαι να πάρεις μία απόφαση από την αρχή και να επιλέξεις ένα θέμα. Περιπλανώμενη στις διάφορες περιοχές, μπήκα κάποιες φορές στον πειρασμό να φωτογραφίσω όλη αυτή την ανέχεια, αλλά ξεπέρασα την πρώτη μου παρόρμηση και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι το να απεικονίσω τη φτώχεια μιας φτωχής χώρας ήταν πράγματι το πιο εύκολο πράγμα. Αντί για αυτό, προσπάθησα να αποτυπώσω με τη μηχανή μου την ταπεινή ανάσα που κρύβεται πίσω από όλη αυτήν την αθλιότητα. Την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των ανθρώπων αυτών, την γλυκύτητα και την αισιοδοξία τους. Οι ιδιότητες των ανθρώπων αυτών –αφανείς από πρώτη ματιά– είναι τόσο δυνατές που οι συνθήκες ζωής τους είναι δευτερεύουσες. Δεν καταθέτεις «κάτι νέο» με τη φωτογραφική αναπαραγωγή άθλιων συνθηκών ζωής κάποιων ανθρώπων. Ο φωτογράφος, και ο κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος, πρέπει να βλέπει πίσω και πέρα από αυτές τις συνθήκες. Να βλέπει τον βαθύτερο ψυχισμό αυτών των ανθρώπων. Θα είμαι για πάντα εντυπωσιασμένη με το πνεύμα και τη φιλοξενία αυτών που έχουν τόσο λίγα οι ίδιοι για τη δική τους ζήση.

 -Η ΙΔΕΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΣΑΣ ΠΩΣ ΠΡΟΕΚΥΨΕ;

-Η Ρουμανία της Καρδιάς μου, ήταν το πρώτο βιβλίο μου, το 2004, και πρόκειται για ένα φωτογραφικό λεύκωμα μέσα στο οποίο επιχείρησα να «χωρέσω» όλη μου την αγάπη για τη χώρα αυτή, που με συγκίνησε με την απλότητα, την ομορφιά και την ευρύχωρη φιλοξενία της. Απώτερος σκοπός της έκδοσης ήταν να συμβάλει, με τις μικρές της δυνάμεις, αφενός στη διαμόρφωση μίας νέας εικόνας για τη συγκεκριμένη χώρα, που μέσα στα ανυπέρβλητα προβλήματά της διατηρεί ακόμα ανέπαφη την αξιοπρέπεια των ανθρώπων της και την ομορφιά του φυσικού και αστικού τοπίου της, και αφετέρου να βελτιώσει την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ του ελληνικού και του ρουμάνικου λαού, οι οποίοι άλλωστε μοιράζονται ιστορικούς δεσμούς εδώ και χιλιάδες χρόνια, θα έλεγα. Ήμουν 50 χρονών όταν την επισκέφτηκα για πρώτη φορά, και ήταν πραγματικά η πρώτη φορά που αισθάνθηκα την ανάγκη «να βγάλω μια φωτογραφία». Σίγουρα, τότε, ξεκινώντας αυτή τη «δουλει’α», δεν φανταζόμουν ότι η ζωή μου θα έπαιρνε μια τόσο διαφορετική και καθοριστική μορφή και τροπή, με τα ιδιαίτερα ταξίδια που αποφάσισα να κάνω μετά από αυτό το βιβλίο, σε χώρες και λαούς που φαντάζουν τόσο μακριά, και είναι τόσο κοντά μας, αλλά που κατ’ ουσίαν μας είναι άγνωστοι. Η αρχή έγινε…

-ΚΑΙ ΕΙΧΑΤΕ ΩΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ, ΤΙ;

-Το Μπουτάν, που ήταν το δεύτερο βιβλίο μου.  Ήταν ταξίδι σε terra incognita της βουδιστικής παράδοσης, του παρθένου περιβάλλοντος, των «χαμογελαστών» ανθρώπων. Δεν εμφανίζεται συχνά στα πρωτοσέλιδα των εντύπων του Δυτικού Κόσμου! Στην πραγματικότητα είναι δύσκολο ακόμα και να το εντοπίσει κανείς στον χάρτη. Πρόκειται για μια τελίτσα –μια κουκίδα, πείτε την «κουτσουλιά»– ανάμεσα σε δύο μεγάλες χώρες, την Ινδία και την Κίνα. Το γεγονός ότι μία τόσο μικρή χώρα καταφέρνει να διατηρεί αναλλοίωτα τα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά της και να κρατήσει  ζωντανή την παράδοσή της, δεν μπορεί παρά να προκαλεί τον θαυμασμό, και τον δικό μου προσωπικά, αλλά και και των φιλομαθών και σκεπτόμενων της δυτικής ευμάρειας και της σπάταλης καταναλωτικότητας. Οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν τη ζωή με αισιοδοξία, ενώ αντιλαμβάνονται την έννοια της προόδου με βάση όχι μόνο την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και το επίπεδο διατήρησης της πολιτισμικής και περιβαλλοντικής κληρονομιάς τους. Κάτι που νομίζω το είχε παλαιότερα και στη χώρα μας ο λαός μας, αλλά έχω την εντύπωση ότι αυτό σήμερα έχει χαθεί παντελώς από τους Έλληνες. Πρόκειται για έναν τόπο στον οποίο η Εθνική Ευτυχία, όπως λέει ο βασιλιάς του, είναι πιο σημαντική από το Εθνικό Εισόδημα. Ταξιδεύοντας σε μία χώρα σαν κι αυτή, δεν μπορείς παρά να θαμπωθείς από τη φυσική ομορφιά της, τη ζωντάνια των ανθρώπων της, την αρχιτεκτονική, τα θρησκευτικά τελετουργικά, τις παραδοσιακές ενδυμασίες, τα χρώματα και τα χαμόγελα που σου χαρίζονται γενναιόδωρα από παντού. Τούτη η χώρα μας καλεί να αναθεωρήσουμε πολλά από τα μέχρι τώρα «πιστεύω» μας και να έρθουμε πιο κοντά στην εσωτερική γαλήνη την οποία τόσο πολύ χρειαζόμαστε. Εστιάζει στις ανθρώπινες αξίες και σε έναν απλό, αληθινό τρόπο ζωής. Αξίζει τον κόπο να το επισκεφτεί κανείς όχι μόνο για τα όσα θα νιώσει όσο καιρό θα βρίσκεται εκεί, αλλά κυρίως για τον πλούτο ψυχής που θα αποκομίσει, βιώνοντας πράγματα και καταστάσεις που το «δυτικό μυαλό» του αδυνατεί να εικάσει ότι υφίστανται επί γης.

-ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΪΤΑΝΑΚΙ ΓΙΑ ΠΟΥ ΤΡΑΒΑΕΙ;…

-Η Ινδία ήταν το επόμενο βιβλίο μου, μετά από σχετικό πάλι ταξίδι μου. Με την Ινδία νιώθω να με συνδέουν… δεσμοί ήδη από τα παιδικά μου χρόνια! Από τα πρώτα βιβλία που με συγκίνησαν πολύ ήταν το Βιβλίο της Ζούγκλας του Rudyard Kipling. Ακολούθησε ο Γκάντι. Η διδασκαλία του της μη βίαιης αντίστασης («όπου και να αντιμετωπίσεις τον εχθρό, κατάκτησέ τον με αγάπη»), ήταν μια στάση ζωής που φώτιζε με το μεγαλείο της ταπεινοσύνης κάθε πράξη ανιδιοτελή που έβλεπα γύρω μου. Γοητευμένη από τούτον τον άγνωστο κόσμο, δεν γνώριζα τότε ότι υπέγραφα μία ιδιότυπη επιταγή –με ανοιχτή ημερομηνία–, για μία οφειλή τόσο προσωπική, που το αντίκρισμά της θα έπρεπε κάποτε να βρεθεί σε κάτι πολύ δικό μου. Μπορείτε να με καταλάβετε αν στα παιδικά σας χρόνια είχατε αγαπήσει ήρως σαν τον «Μπάρμπα Θωμά», τον «Ροβινσώνα Κρούσο» και άλλους.

Είχα, λοιπόν, το προνόμιο να επισκεφτώ την Ινδία πολλές φορές, ξεκινώντας από τις ψηλές κορφές των Ιμαλαΐων μέχρι το νοτιότερο τμήμα της. Είναι χώρα που το θαυμαστό και το αναπάντεχο γίνεται καθημερινό, συνηθισμένο. Στην Ινδία συναντάει κανείς τον πλούτο και τη φτώχεια, ίσως στις πιο ακραίςες τους καταστάσεις, ως συνύπαρξη, αλλά περισσότερο από όλα βλέπει κάποιος ένα ολόκληρο έθνος να αγκαλιάζει τη ζωή. Κάθε μέρα υπάρχει και μια γιορτή, και αυτό ακριβώς είναι η Ινδία – μια αδιάκοπη γιορτή της ζωής και των μυστηρίων της.  Παντού, συνάντησα μία ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά και έναν υπέροχο κόσμο, κάποτε θλιβερό στην ανέχειά του, μα πάντα αισιόδοξο, γαλήνιο μέσα στον εσωτερικό του πλούτο, οφειλόμενο σε μια αρχέγονη και κληροδοτημένη παράδοση. Οι Ινδουιστές είναι οι πιο καλοσυνάτοι, γλυκείς και πράοι άνθρωποι που είναι δυνατόν να συναντήσει κανείς. Καμία βία δεν κρύβεται μέσα τους. Και είναι αυτοί οι άνθρωποι με την αφοπλιστική αθωότητά τους, που αποτελούν τον μεγαλύτερο θησαυρό της χώρας, ως φορείς αρχέγονων μα ακμαίων ακόμα και σήμερα παραδόσεων και θρησκευτικών πρακτικών. Κάθε επίσκεψη στην Ινδία και κάθε επαφή με τους κατοίκους της προκαλεί μία μικρή αλλαγή οπτικής στις προσωπικές φιλοδοξίες και τις υλιστικές προτεραιότητες του Δυτικού ανθρώπου. Το βιβλίο αυτό ήταν ένας φόρος τιμής στο αέναο πνεύμα της Ινδίας και στους ανθρώπους της, τη δημοκρατική τους νοοτροπία, τη γενναιόδωρη φιλοξενία τους, την αφοπλιστική ευθύτητα και ανεκτικότητά τους, τον εντυπωσιακό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν και τιμούν τη διαφορετικότητα.

-Ω! ΑΦΗΓΕΙΣΤΕ ΚΑΙ ΜΑΣ ΤΑΞΙΔΕΥΕΤΕ! ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ;

-Η Burma (Βιρμανία όπως τη γνωρίζουμε στην Ελλάδα), και το Myanmar (όπως την ονόμασε το 1989 η στρατιωτική δικτατορία), κυβερνάται δε από ένα απάνθρωπο, δικτατορικό καθεστώς από το 1962. Είναι η «χώρα των χρυσών οριζόντων», όπως ευσχήμως λέγεται, χώρα πανέμορφη, από τους πιο μυστηριώδεις και ανεξερεύνητους «τουριστικούς προορισμούς» στον κόσμο, με πολιτιστική κληρονομιά 2500 χρόνων. Λόγω της χρόνιας πολιτικής απομόνωσης, είναι μία από τις λιγότερο τεχνολογικά προηγμένες, αλλά και φτωχότερες χώρες του κόσμου. Η φτώχεια όμως που συναντάς παντού δεν φαίνεται να έχει λυγίσει το ηθικό αυτού του χαμογελαστού λαού, ενώ το πιο θερμό καλωσόρισμα της Ασίας περιμένει τους επισκέπτες. Θέλουν αυτά τα ταξίδια, να το πω πιο σωστά, θέλουν αυτές οι περιηγήσεις, μεγάλα αποθέματα αγάπης προς τον συνάνθρωπό μας, οιουδήποτε χρώματος και όποιας θρησκείας κι αν είναι αυτός,

Για μένα το πιο συγκλονιστικό είναι το πως η κατάφωρη καταπίεση ενός ολόκληρου έθνους 55 εκατομμυρίων ανθρώπων μπορεί να υπάρχει και να διαιωνίζεται με τρόπο απολύτως συγκαλυμμένο, αφού η γενναιοδωρία της χώρας σε εικόνες και η ευγένεια καθώς και η αξιοπρέπεια των ανθρώπων μπορεί να αποσπάσει την προσοχή σου από την καταπίεση, τους περιορισμούς και την υποβόσκουσα θλίψη. Τα ταξίδια μου στη Βιρμανία ήταν από τα συγκλονιστικότερα και αποκαλυπτικότερα της ζωής μου. Η αγριότητα του καθεστώτος, οι κακουχίες, ο καθημερινός αγώνας των ανθρώπων για την επιβίωση, η φτώχεια, η καλοσύνη αλλά και η ελπίδα καταγράφονται από τον φακό με την κατάθεση της ψυχής τους. «Χρησιμοποιήστε την ελευθερία σας για να κερδίσουμε τη δική μας» είναι το μοναδικό τους αίτημα, όπως διατυπώθηκε από την ηγέτιδα της Αντίστασης, βραβευμένης με το Νόμπελ Ειρήνης, Aung San Suu Kyi. Σε έναν κόσμο ο οποίος αναζητά με αγωνία να ανακαλύψει τους ήρωές του, η γυναίκα αυτή ορθώνεται ως ένα από τα ελάχιστα πια σύμβολα ηθικής αντίστασης. Το μήνυμά της είναι ιδιαίτερα απλό: «Μόνο νικώντας τους φόβους σου μπορείς να γίνεις πραγματικά ελεύθερος».

Θεώρησα χρέος μου να προσφέρω σ΄ αυτόν τον υπέροχο δοκιμαζόμενο λαό, σαν μικρό αντίδωρο ψυχής, αυτό το βιβλίο, προσπαθώντας να διαδώσω και να μοιραστώ τα όσα συνάντησα κατά την παραμονή μου στην χώρα τους.

-ΒΕΒΑΙΑ, ΣΑΝ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ, ΣΥΝΕΧΙΣΑΤΕ ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ…

-…Ναι, σηκώνοντας τα πανιά στα άρμπουρά μου προς το νησιωτικό κράτος της Παπούα-Νέας Γουινέας, στα βόρεια της νήσου/ηπείρου της Αυστραλίας. Μου είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να περιγράψω την έκπληξη που δοκιμάζει ο ταξιδιώτης, όταν για πρώτη φορά βρίσκεται στο άδυτο ενός οικισμού ιθαγενών και ενός πανάρχαιου πολιτισμού, αναλλοίωτου για χιλιετίες. Έχεις την εντύπωση ότι μόλις πραγμάτωσες ένα ταξίδι στον χρόνο, ότι πήγες από την εποχή της υψηλής τεχνολογίας, της «επιβαλλόμενης» παγκοσμιοποίησης, της επικοινωνίας, στην εποχή των αρχέγονων εργαλείων, την εποχή του κυνηγού – τροφοσυλλέκτη, στον κόσμο της μαγείας…

-ΝΑ ΕΙΚΑΣΩ ΟΤΙ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΤΟΥΣ ΞΕΡΟΥΝ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ «ΠΡΩΤΟΓΟΝΟΥΣ»;

-Μέχρι το 1930, η ενδοχώρα των Παπούα δεν είχε καθόλου εξερευνηθεί, οι Ευρωπαίοι θεωρούσαν τις άγριες και ορεινές αυτές περιοχές αφιλόξενες για κατοίκηση. Μόλις στα μέσα του 20ού αιώνα, όταν ένα ζευγάρι Αυστραλών χρυσοθήρων αναζήτησαν σε μεγαλύτερα υψόμετρα κοιτάσματα χρυσού, ανακάλυψαν κατάπληκτοι ότι εκεί κατοικούσαν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, οι οποίοι ζούσαν απομονωμένοι στις εύφορες ορεινές κοιλάδες, διατηρώντας έναν πολιτισμό σχεδόν απαράλλαχτο από τους Νεολιθικούς χρόνους. Ήταν για τον Δυτικό Κόσμο μια συγκλονιστική ανακάλυψη, γιατί εκείνη την εποχή όλοι πίστευαν πως ο πλανήτης ήταν πλήρως και λεπτομερώς εξερευνημένος και χαρτογραφημένος.

-ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΑΤΕ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΑΣ ΕΚΕΙ;

-Πήρα την απόφαση να πάω στους Παπού… Το ταξίδι μου στη Νέα Γουινέα, όμως, μού χάρισε μοναδικές εμπειρίες. Και όπως βρέθηκα απροετοίμαστη –κανείς δεν μπορεί να προετοιμαστεί στ’ αλήθεια γι’ αυτό που πρόκειται ν’ αντικρίσει– μέσα σε αυτά τα χρώματα, τους χορούς, τις απομονωμένες φυλές, τις παράξενες διαλέκτους, ένιωσα ξένη –βαριά από τις αποσκευές ενός πολιτισμού απόλυτα διαφορετικού– καθώς και έντονη την ανάγκη να βρω κάποιο αντικείμενο δικό μου, κάτι οικείο και αγαπημένο για να συμμαχήσω μαζί του. Κράτησα λοιπόν τη φωτογραφική μου μηχανή, ένα επίτευγμα της ψηφιακής τεχνολογίας, επάξιο εκπρόσωπο του γνωστού μου κόσμου, και άρχισα να ψάχνω με τον φακό για να βρω όχι μόνο εκείνα που μας χωρίζουν με αυτούς τους ιδιαίτερους ανθρώπους, αλλά και εκείνα που μας ενώνουν, αφού κάθε φορά, όσα ταξίδια και να κάνει κανείς, σε όποιο μέρος του πλανήτη και αν βρεθεί, θα δει στο χαμόγελο των παιδιών, στο βλέμμα των ενηλίκων και στη στωική, καλοσυνάτη έκφραση των γερόντων πως, κάτω από τις επάλληλες στιβάδες πολιτισμού, είμαστε όλοι το ίδιο πρόσωπο, η ίδια φωνή…. Παιδιά τούτης της Γης, στην πανέμορφη ανυπέρβλητη πολυχρωμία της…

-ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ, ΚΑΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΑΣ.

-Ακολούθησαν πολλά ταξίδια ακόμα, στην Κίνα, ακολουθώντας το Δρόμο του Μεταξιού, και στις πολλές μειονότητες της επαρχίας Γιουνάν, στο Βιετνάμ, στο Ιραν, στην Κούβα, ακόμα και στους μακρινούς Καλάς στο Πακιστάν, στα σύνορα με το Αφγανιστάν, οι οποίοι ως και σήμερα ισχυρίζονται ότι είναι οι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και ταξίδια στις απομονωμένες φυλές στην Νάγκαλαντ, στην Βόρεια Ινδία.

-ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΑΦΗΣΑΤΕ ΑΠ’ ΕΞΩ ΚΑΙ ΛΑΟΥΣ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ.

-Ναι! Αλλά εκεί ήταν πραγματικά πολύ δύσκολα, ειδικά οι επισκέψεις σε απομονωμένες φυλές της κοιλάδας του ποταμού Όμο στην Αιθιοπία, τον τόπο που για πρώτη φορά ο προϊστορικός άνθρωπος περπάτησε στα δύο πόδια, κατά πως ισχυρίζονται οι παλαιοντολόγοι και οι κοινωνικοί ανθρωπολόγοι. Βλέποντας τις φωτογραφίες μου εκεί, σήμερα, απορώ… πώς επέστρεψα ζωντανή, αλλά άξιζε τον κόπο. Λάτρεψα αυτούς τους τόπους, τους ανθρώπους, τη ζωή τους, τις τελετουργίες και τους συμβολισμούς τους

-ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΤΕ ΣΤΗΝ «ΙΘΑΚΗ» ΣΑΣ, ΤΙ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ;

-Σε αυτά τα δύσκολα σε πρόσβαση μέρη και στις απομονωμένες φυλές που ζουν σε αυτά, θέλησα ενσυνείδητα να καταγράψω αυτούς τους μοναδικούς «αρχέγονους» ανθρώπους. Προσπάθησα να επικεντρωθώ κυρίως στην ομορφιά και στην αγνότητα, ξέροντας ότι αν δεν μπορέσουμε να «τεκμηριώσουμε αυτούς τους παρθένους ανθρώπους» και τις τελετουργίες τους, πολύ σύντομα θα εξαφανιστούν χωρίς να υπάρχουν πολλά ίχνη για την παρουσία τους. Από τέτοιους –παλαιότερα πρωτόγονους πολιτισμούς και τόπους– προερχόμαστε και όλοι εμείς οι κάτοικοι των σημερινών «δυτικών» πόλεων.

Η αγνότητα της ανθρωπότητας όμως, συνεχίζει να υπάρχει. Είναι ένας κόσμος που η δικαιοσύνη και η τιμή είναι φυσικά συστατικά της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι κόσμος στον οποίο οι πόλεμοι γίνονται από την ανάγκη της επιβίωσης και μόνον, με αυστηρούς κανόνες και τελετουργίες, διάφανος, απαλλαγμένος από κάθε υποκρισία, ή στρατηγικά συμφέροντα, και ζωτικούς χώρους και ζώνες επιρροής. Οι άνθρωποι των φυλών μπορούν να διδάξουν στον σύγχρονο άνθρωπο αξίες όπως η αλληλεγγύη, η φιλία, η ελπίδα, το θάρρος και η αισιοδοξία.  Να διδάξουν την αγάπη, τον σεβασμό, την επιβίωση και το δίκαιο μοίρασμα.  Υπάρχει μια αγνή ομορφιά στους στόχους και στους οικογενειακούς δεσμούς τους, στην πίστη τους στους Θεούς τους και στη φύση και στη θέλησή τους να κάνουν το σωστό, ώστε να τους φροντίσουν όταν έρθει η δική τους ώρα. Απλά μαθήματα ανθρωπιάς, επιβίωσης και ταπεινότητας. Υποστηρίζοντας το σκοπό τους, δείχνουν ότι σέβονται τους βιότοπούς τους, και αυτώ προσπαθώ να καταγράψω την υπερηφάνειά τους και να βοηθήσω στο να μεταδώσουν τις παραδόσεις τους στις επόμενες γενιές, και έτσι ίσως μπορέσουμε να καθυστερήσουμε το φαινομενικά αναπόφευκτο, γιατί και αυτοί είναι μέρος της ιστορίας μας, της καταγωγής μας και της θεμελιώδους ύπαρξής μας.

-ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΟΤΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΛΕΤΕ ΤΑ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ Ο… ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ ΣΑΣ;

-Ελπίζω ειλικρινά οι εικόνες αυτές που έχω απαθανατίσει με τον φακό μου, ότι θα ενισχύσουν τον σεβασμό μας προς αυτό το οποίο μπορούμε να ονομάσουμε… η αρχή της προέλευσης του ανθρώπου… Είμαι αμήχανη, δεν ξέρω αν εκφράζω σωστά αυτό που μέσα μου νιώθω και θέλω να πω με λόγια… Η τόσο αγνή ομορφιά και η ψυχή αυτών των ανθρώπων ελπίζω να εμπνεύσουν όλους μας ώστε να συμβάλουμε στην περισσότερη αρμονία και προπαντός στην ειρήνη σε αυτόν τον τόσο ταραγμένο κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα… Είναι αναπόφευκτο μια τέτοια πρόοδος να φτάσει τελικά και σε εκείνους τους πολιτισμούς οι οποίοι μέχρι τώρα έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τη δική τους ταυτότητα, την ιδιοπροσωπία τους και τις αξίες τους. Ας ελπίσουμε ότι όταν αυτό ραγματωθεί, γιατί είναι αναπόφευκτο, να μην εξαφανιστούν σταδιακά όλα αυτά που τους κάνουν μοναδικούς, με την αγνή φυσική ζωή τους και με όλα τα άλλα σημαντικά πράγματα με τα οποία μας διδάσκουν, και που φαίνεται να έχουμε ξεχάσει οι υπόλοιποι στον λεγόμενο (δήθεν) πολιτισμένο κόσμο μας.

-ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑΘΕΡΗ Η ΠΛΕΥΣΗ ΣΑΣ ΣΤΟΝ… ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΣΑΣ.

-Τα τελευταία χρόνια έκανα κάποιες διαφοροποιήσεις στις προτεραιότητές μου στην επιλογή των ταξιδιών και –με ένα πιο «πολιτικό μάτι»– κατέγραψα την πορεία των προσφύγων στη χώρα μας (2015) και την δραματική προσπάθειά τους για μια καλύτερη ζωή, στον δικό μας «δυτικό κόσμο», με πρώτη τους στάση την Ελλάδα.

-ΠΟΛΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΛΕΤΕ…

-Ακολούθησαν πολλά ταξίδια στην περιοχή η οποία σήμερα προσδιορίζεται με το όνομα Τουρκία.  Προτιμώ τα πιο οικεία ονόματα: Μικρά Ασία, Καππαδοκία, Κομμαγηνή, Μεσοποταμία, Πόντος. Πρόκειται για προσπάθεια καταγραφής της τρισχιλιετούς ελληνικής παρουσίας σε αυτή την περιοχή, που την διαμόρφωσε ιστορικά και πολιτισμικά και που διακόπηκε βίαια, και που τα αρχιτεκτονήματα και οι φθεγγόμενοι λίθοι την πιστοποιούν, και αυτό δεν αποτελεί κανενός είδους εθνικιστική νύξη.

Ο τόπος όλος σε αυτές τις μεγάλες γεωγραφικές περιοχές μιλά γι’ αυτούς που δεν βρίσκονται πια εκεί. Γι’ αυτούς που, κάποτε, μεταμόρφωσαν την άγρια φύση χρησιμοποιώντας την ευφυΐα τους, για να τα δώσουν τον χαρακτήρα της μοναδικότητάς της. Γι’ αυτούς, που ανάθρεψαν τα παιδιά τους στα προσφυγικά παραπήγματα μέσα στους βαλτότοπους της μητριάς πατρίδας… Ο συσσωρευμένος πόνος αυτών των ανθρώπων με παρακίνησε να φωτογραφίσω τον τόπο τους, ή καλύτερα ότι απόμεινε από αυτόν.  Τα ταξίδια μου ήταν «ονειρικά», ανάμεσα στον μύθο, στη λαμπρή ιστορία των Ελλήνων στην περιοχή, στην τραγωδία της γενοκτονίας και του ξεριζωμού τους και στη σημερινή πραγματικότητα. Μια αναζήτηση, συναισθηματικά φορτισμένη μετά τόσα και τόσα που όλοι έχουμε διαβάσει, όχι μόνο σε ιστορικά βιβλία, αλλά και που έχουμε ακούσει σε αφηγήσεις ανθρώπων, όπως αυτές αποτυπώθηκαν σε ημερολόγια και διηγήματα, στη λογοτεχνία γεικότερα. Ήταν πραγματικά μια αποκάλυψη όλοι αυτοί οι τόποι. Απίστευτη φυσική ομορφιά, σχεδόν εξωπραγματική, παντού. Δέος και πόνος μαζί μπροστά σε αλλοτινά κοσμήματα της Χριστιανοσύνης, τις Μονές, σήμερα υπό πλήρη κατάρρευση. Δέος για το έργο των μαστόρων-κτιστάδων και των αγιογράφων, πόνος για τα βγαλμένα μάτια, τις αλλοιωμένες μορφές, την καταστροφή… Δέος και ναθύς πόνος…

-Ο ΠΟΝΟΣ ΩΣ ΚΙΝΗΤΗΡΙΑ ΔΥΝΑΜΗ… ΚΑΙ Η ΑΓΑΠΗ, ΒΕΒΑΙΩΣ…

-Το 2021 γιορτάσουμε την εμβληματική επέτειο των δύο αιώνων από την Ελληνική Επανάσταση, η οποία «έφερε» στον κόσμο μια πατρίδα για μας τους Νεοέλληνες. Η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε στη Μολδαβία στις 22 Φεβρουαρίου του 1821, κάτι που δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό στους περισσότερους Νεοέλληνες, με ένα στρατιωτικό σώμα 4.500 σπλισμένων, υπό την ηγεσία του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, γόνου μεγάλης Φαναριώτικης οικογένειας από τον μικρασιατικό Πόντο, ιδεαλιστή, που σήκωσε στους ώμους του από τον Απρίλιο του 1820 το βάρος του σχεδιασμού και της έναρξης του αγώνα. Ο ίδιος και το επιτελείο του είχε  εξαρχής σχεδιάσει το άνοιγμα του μετώπου στην Πελοπόννησο, όπως και συνέβη πράγματι ένα μήνα αργότερα. Για λόγους που παραμένουν άγνωστοι, γνωστοί όμως στους εμβριθείς ιστορικούς, επέλεξε να ξεκινήσει την Επανάσταση από τις παραδουνάβιες Ηγεμονίες, πέρασε τον ποταμό Προύθο και κατόπιν έφτασε στο Ιάσι της Μολδαβίας. Ίχνη αυτού του «επαναστατικού δρομολόγιου», που διήρκεσε από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο του 1821, αλλά και μέχρι τα γεγονότα στη Μονή του Σέκου με τον Βλαχολιβαδιώτη Γιωργάκη Ολύμπιο και τον Γιάννη Φαρμάκη, προσφέρει η σειρά των φωτογραφιών σχετικού λευκώματος  – πρόκειται για πορεία ελπιδοφόρα, δραματική και τελικά ηρωική και αποκαρδιωτική συνάμα, η οποία όμως απέδωσε έμμεσα καρπούς κάπου αλλού, και έτσι δημιουργήθηκε η ελεύθερη Ελλάδα.

-ΟΝΤΩΣ, ΑΥΤΟ ΤΟ ΛΕΥΚΩΜΑ –ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ– ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΙΣΤΟΡΙΑ!…

-…Ναι, τον  Μάρτιο του 2021, αποφάσισα να δημοσιεύσω, πάλι σε ηλεκτρονική μορφή, το αρχείο των φωτογραφιών μου για την πορεία των Επαναστατών του 1821, από τον βορρά προς το κέντρο και τον νότο της. Το οδοιπορικό αυτό και οι θετικές αντιδράσεις των ανθρώπων που το είδαν, με οδήγησαν στην απόφαση να προχωρήσω και στην έκδοση έντυπου βιβλίου αυτή τη φορά, με τίτλο Η Ελληνική Επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες Μολδαβίας και Βλαχίας – Στα βήματα του Αλέξανδρου Υψηλάντη.

 -ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΨΥΧΗΣ.

-Ελπίδα  μου είναι ότι οι συμπατριώτες μου θα έχουν μια καλύτερη εικόνα από τους τόπους στους οποίους ξεκίνησε και τόσο τραγικά κατέληξε η Ελληνική Επανάσταση του 1821, στη Μολδοβλαχία, και θα «δουν» και θα «βιώσουν» το παρελθόν, μέσα από αυτές τις εικόνες. Η επαναστατική πορεία σε αυτό το έδαφος ήταν ελπιδοφόρα, δραματική και τελικά ηρωική και αποκαρδιωτική συνάμα, η οποία απέδωσε έμμεσα καρπούς κάπου αλλού, στον Μοριά, και έτσι δημιούργησε την νέα ελεύθερη Ελλάδα.

Το  οδοιπορικό αυτό αποτελεί ελάχιστη απόδοση φόρου τιμής, δείγμα της ευγνωμοσύνης και οφειλής μας προς αυτούς που θυσιάστηκαν για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι και που τα μεγαλύτερα κατορθώματά τους ήταν πράξεις σχεδόν μιας απερίσκεπτης γενναιοδωρίας τους.

-Ο ΦΙΛΟΜΑΘΗΣ ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΥΛΙΚΟ;

-Όλα είναι εύκολα στο να τα βρει κανείς ηλεκτρονικά και ελεύθερα για όποιον θέλει να τα μελετήσει ή να τα αντιγράψει στον εξής ιστότοπο (site): www.dimitrastasinopoulou.com  Όλα: Φωτογραφίες, βιβλία και βίντεο.

-ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ ΠΙΟ ΑΠΛΑ ΑΛΛΑ ΟΥΣΙΩΔΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ;

-Παρακαλώ…

–ΠΩΣ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΑΣ; ΠΩΣ ΕΓΙΝΑΝ Ή ΓΙΝΟΝΤΑΙ;…

-Τα ταξίδια γίνονται μετά από πραγματικά μεγάλη μελέτη, προσεκτική προετοιμασία μηνών, μέσω βιβλίων κυρίως, αλλά και συζητήσεων, όπως και εξερευνήσεων στο διαδίκτυο.

-Ο ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ Ή ΤΟ ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΟ ΠΡΟΕΚΥΨΕ ΠΟΤΕ;

-Ποτέ, και πραγματικά πίστεψέ με ότι ποτέ δεν φοβήθηκα, ακόμα και όταν ήμουν σε φυλές οι οποίες ήταν γνωστές για την ανθρωποφαγία τους… μέχρι και σήμερα!  Στην απορία και στον θυμό καμιά φορά των μελών της οικογένειάς μου, απαντώ ότι, κάποια στιγμή «θα φύγουμε» από αυτόν τον κόσμο, αλλά τουλάχιστον εγώ θα φύγω κάνοντας αυτό που αγαπώ τόσο μα τόσο πολύ…

-ΣΕ ΕΝΑ ΝΕΟ ΤΑΞΙΔΕΥΤΗ/ΠΕΡΙΗΓΗΤΗ, ΤΙ ΘΑ ΤΟΥ ΛΕΓΑΤΕ;

Στους νέους ανθρώπους θα έλεγα ότι το πιο σημαντικό «εφόδιο» για να συνεχίζουμε τη ζωή μας είναι οι αναμνήσεις μας και οι προτεραιότητες που βάζουμε στη ζωή μας. Όλα μπορεί να τα χάσουμε κάποια μέρα, αλλά δεν θα χάσουμε ποτέ τις αναμνήσεις μας.  Ούτε να μας τις κλέψουν μπορούν, ούτε να μας τις πάρουν. Οπότε, είναι τόσο σημαντικό και πολύτιμο το να προσπαθήσουν να ζήσουν τη ζωή τους βλέποντας περισσότερα και να κατανοήσουν όσο περισσότερο μπορούν τον κόσμο γύρω τους και τους ανθρώπους του.

-ΟΠΩΣ ΛΕΕΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ: ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ ΟΠΟΙΟΣ ΕΚΑΜΕ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ…

-Ναι! Είμαι πραγματικά ευτυχισμένη που είχα τη δυνατότητα να δω όλα αυτά τα θαυμαστά πράγματα στη ζωή μου και χαίρομαι διπλά που τα μοιράζομαι με τους ανθρώπους που δεν είχαν αυτήν την τύχη. Αυτά μου τα «αποκτήματα» δεν αποτελούν ιδιωτική μου ιδιοκτησία! Χαίρομαι που μπορώ να τα μοιράζομαι με τους συνανθρώπους μου, και είναι ο λόγος που τα θεωρώ «αντίδωρο ψυχής» προς όσους ακόμα ζουν, δρουν, σκέπτονται και πράττουν ως άνθρωποι. Μεγάλη ευτυχία μου φέρνει η αποδοχή τους…

-ΥΠΟΘΕΤΩ ΠΩΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΣΑΣ ΚΑΛΟΥΝ ΣΤΑ Α.Ε.Ι. ΜΑΣ ΓΙΑ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Κ.ΛΠ.

-Ω! Τι λέτε; Ξεχνάτε ότι ζούμε στην Ελλάδα;… Ποτέ δεν με έχουν καλέσει σε κάποια εθνογραφική εταιρία να μιλήσω, ούτε σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή ανθρωπολογίας ή εθνολογίας, ή σε άλλους παρόμοιους φορείς… Όχι, όχι, και ούτε εγώ επιδιώκω καποια προβολή αυτού του «πράγματος» που κάνω, και μου δίνει τόση χαρά το γεγονός ότι τόσες χιλιάδες άνθρωποι βλέπουν από τον ιστότοπο τις αναρτήσεις μου, και αυτό πιστοποιεί την αποδοχή μιας προσπάθειας, την οποία εγώ απλά έτυχε να την διεκπεραιώνω… Όχι, λοιπόν, ποτέ δεν μου ζητήθηκε κάτι τέτοιο από ακαδημαϊκούς χώρους εδώ στην Ελλάδα.

-ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΠΟΥ ΔΙΑΘΕΣΑΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΑΣ.

-Εγώ ευχαριστώ για την καλοσύνη σας, και την ΦΑΡΕΤΡΑ για την φιλοξενία.

——————

Δεν μιλήσαμε για τις βραβεύσεις της από την ΟΥΝΕΣΚΟ, ούτε για ποιον λόγο θέλει να παραμένει ένας «αφανής», ούτε γιατί η «αγαθοεργός χειρονομία» της είναι πέρα από τη λεγόμενη Κοινωνική Εταιρική Ευθύνη, ούτε γιατί η διαδρομή της είναι σημαδεμένη με «οδοδείκτες» ενός διαρκούς προσανατολισμού προς τον ατόφιο άνθρωπο. Τα θεωρώ όλα αυτά ότι εμπίπτουν στα «προσωπικά δεδομένα» του ιερού βήματος της ψυχής της. Ήξερα και ξέρω ότι έχω να κάνω με μια σύγχρονη σπουδαία και οικουμενική Ελληνίδα.