Γράμματα & Τέχνες Μουσική Παρενθέσεις Πολιτισμός

Λευτέρης Παπαδόπουλος. Ο στίχος και το βίωμα

27/03/2024, 13:34

Ανήκει στους τελευταίους της γενιάς των Μεγάλων. Λίγοι έμειναν πια. Κι ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ευτύχησε να ζήσει μαζί τους. Εμείς ευτυχήσαμε να τους δούμε όλους αυτούς, τους Μεγάλους, να καλύπτουν το πνευματικό στερέωμα της χώρας με την παρουσία τους.

Τι είναι τελικά ο Λευτέρης Παπαδόπουλος; Δημοσιογράφος, συγγραφέας στιχουργός ή ποιητής; Είναι όλα μαζί. Αλλά για μας που τραγουδήσαμε τα τραγούδια του, που μεγαλώσαμε μ’ αυτά, είναι ο στιχουργός – ποιητής. Είναι εκείνος που ανεβάζει το στίχο στο επίπεδο της ποίησης και προπαντός τον κάνει κτήμα του λαού του.

Πώς όμως αυτός ο στίχος καταφέρνει να κλείνει μέσα του καημούς και χαρές, έρωτες και απώλειες, οράματα και διαψεύσεις σαν να είναι του καθενός μας;

Το βίωμα. Αυτό μετράει. Αυτό γεννάει τη ροή των στίχων του, την αλήθεια τους.

Γεννημένος το 1935 στην περιοχή της Πλατείας Βικτωρίας ο Παπαδόπουλος, από πρόσφυγες γονείς, όταν αρχίζει η Κατοχή και η Αντίσταση είναι ικανός να συνειδητοποιεί το δράμα και συνάμα το έπος που βιώνει ο λαός. Τα γεγονότα τον σημαδεύουν. Η απελευθέρωση, ο Εμφύλιος αργότερα είναι μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα που αφήνει ανεξίτηλες προσλαμβάνουσες σ’ ένα παιδί κι αργότερα σ’ έναν έφηβο.

Η φτώχεια των προσφυγικών μαχαλάδων, η πείνα, η κάθε είδους στέρηση είναι η σφραγίδα στο ξεκίνημά του.

Φτωχολογιά
για σένα κάθε μου τραγούδι
για τους καημούς σου
που σεργιανούν στη γειτονιά…

Στα χέρια σου μεγάλωσαν

και πόνεσαν και μάλωσανάντρες μ’ ολοκάθαρη ματιάψηλά κυπαρισσόπουλα

χαρά στα κοριτσόπουλαπου ‘χουν κι αγκαλιάζουν τη φωτιά

Άπονη ζωή
μας πέταξες στου δρόμου την άκρη
μας αδίκησες.
Ούτε μια στιγμή
δεν είπες να μας διώξεις το δάκρυ
μας κυνήγησες.

Το κρίμα μας βαρύ
μας γέννησες φτωχούς…

Η φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση ανέβαινε κατακόρυφα… Η μουσική του Ξαρχάκου μετέφερε τους στίχους στις ψυχές… Αρμονία…

Πώς θα μπορούσαν να γραφτούν αυτοί οι στίχοι χωρίς το βίωμα; Τι θα μπορούσε να πει ένας σημερινός νέος, που η σύνδεσή του με τον κόσμο γύρω του είναι συνήθως μέσα από το κινητό του ή το λάπτοπ του; Που ο κόσμος γύρω του τον ωθεί να κυνηγήσει άλλα όνειρα, που οι ιδέες και τα σύμβολα συστηματικά καταρρίπτονται στο όνομα της ύλης;

Ο Παπαδόπουλος μέσα από την απόλυτη φτώχεια σπουδάζει στη Νομική, αυτός και το άδειο στομάχι του, τα φθαρμένα παπούτσια του και οι τρύπιες κάλτσες του. Τον κερδίζει όμως η δημοσιογραφία. Κι από κει το ταλέντο της γραφής τον κάνει γνωστό και οι πρώτοι στίχοι μελοποιούνται. Ξαρχάκος, Θεοδωράκης, Μαρκόπουλος, Λοϊζος, Λεοντής, Πλέσσας και, και… “Ο Δρόμος” του Μίμη Πλέσσα με δικούς του στίχους πουλάει ένα εκατομμύριο δίσκους!

Είναι άλλες οι εποχές. Οι μπουάτ, οι συναυλίες, οι δίσκοι, διαμορφώνουν την κουλτούρα του Έλληνα. Συναντιέται στα μεγάλα γήπεδα με το διπλανό του για να τραγουδήσει τους καημούς του, αλλά και το όνειρό του για μια άλλη ζωή, μια άλλη χώρα. Και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος είναι εκεί. Του δίνει τα λόγια.

Το απομεσήμερο έμοιαζε να στέκει
σαν αμάξι γέρικο στην ανηφοριά
Κάθ’ απομεσήμερο στο κρυφό μας στέκι
πίσω απ ‘το μαγέρικο του Δεληβοριά

Κι όλα μοιάζαν ουρανόςκαι ψωμί σπιτίσιοΌλα μοιάζαν ουρανόςκαι γλυκό, γλυκό ψωμί…

Στίχοι απλοί; Ναι. Στίχοι λιτοί; Ναι. Στίχοι ευθύβολοι, ζυμωμένοι με το συναίσθημα αλλά και τη σκέψη. Στίχοι μελωδικοί…

Ας αποχαιρετήσουμε στην εποχή μας αυτές τις καταθέσεις της ουσίας. Άλλαξαν οι καιροί, άλλαξαν οι άνθρωποι, άλλαξαν τα “θέλω” τους. Άλλαξαν όλα. Εμείς; Αλλάξαμε;

…………………..

Οι «Παρενθέσεις» είναι μικρά κείμενα, μικρές πινελιές, σε θέματα πολιτισμού ή ζωής, που φωτίζουν γωνιές από μεγαλύτερα θέματα, λειτουργώντας σαν παρ-εν-θέσεις.

…………………….