Ο μήνας των καθαρμών και του εξαγνισμού των ψυχών που ανεβαίνουν στη γη και περιφέρονται ανάμεσά μας, το ψυχοσάββατο… όταν το Πάσχα είναι απριλιάτικο και τo πρώτο ψυχοσάββατο, πριν την Κυριακή της Αποκριάς, είναι του Φλεβάρη, με τα κόλλυβα και τα «διαβάσματα»- τρισάγια στα μνημούρια.
Την τρίτη ημέρα της γιορτής των Ανθεστηρίων, οι αρχαίοι Έλληνες έβραζαν σε μεγάλες πήλινες χύτρες( οι Χύτροι) πανσπερμία για προσφορά προς τους αρχαίους νεκρούς και τον συνοδό τους, τον χθόνιο ψυχοπομπό Ερμή. Στον μήνα Ανθεστηριώνα αντιστοιχούσε ο Φεβρουάριος.
Από το 45 π.Χ. έτος της ημερολογιακής
μεταρρύθμισης του Ιουλίου Καίσαρα, ο Φεβρουάριος αρχικά είχε διάρκεια 29 ημέρες στα κοινά έτη και 30 στα δίσεκτα.
Όμως τον 4ο π.Χ. αιώνα ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος αφαίρεσε από τον Φεβρουάριο μία ημέρα την οποία πρόσθεσε στον μήνα Αύγουστο που ήταν αφιερωμένος στον εαυτό του.
Έκτοτε ο Φεβρουάριος έχει 28 ημέρες στα κοινά έτη και 29 ημέρες στα δίσεκτα.
Ο γήινος χρόνος δεν είναι ακριβώς 365 ημέρες.
Για την ακρίβεια, το ημερολογιακό έτος είναι 365 ημέρες και 6 ώρες. Αυτές τις πλεονάζουσες 6 ώρες τις αθροίζουμε κάθε 4 χρόνια και τις κάνουμε μια ολόκληρη ημέρα στο τέλος του μήνα Φεβρουαρίου, κάνοντας το συγκεκριμένο έτος δίσεκτο…
Στα ψηφιδωτά δάπεδα ο χειμώνας και ο Φεβρουάριος απεικονίζονται συνήθως με τον ίδιο τρόπο.
Εμφανίζονται ως μορφές βαριά ντυμένες που συνοδεύονται από δύο σταθερά επαναλαμβανόμενα σύμβολα.
Στελέχη καλαμιάς και αγριόπαπιες.
Σε παλαιοχριστιανικό κτίριο στη Θήβα, αρχές του 6ου αιώνα μετά Χριστό, υπάρχει ένα ψηφιδωτό σχετικό, όπου η νεανική μορφή συνοδεύεται από τα σύμβολα του μήνα, τα καλάμια και τις αγριόπαπιες.
Ο Φεβρουάριος όπως όλοι οι μήνες του έτους έχουν κι άλλα ονόματα στη λαϊκή παράδοση που σχετίζονται κυρίως με τις ασχολίες των ανθρώπων της υπαίθρου, αλλά και με τις συμπεριφορές του καιρού.
Ονομάζεται και Κλαδευτής ο Φεβρουάριος, καθώς τότε γίνεται το κλάδεμα και το καθάρισμα των αμπελιών και τότε βάζουν και καταβολάδες για την ανάπτυξη καινούργιων. Εκτός από δίσεκτος, λέγεται και Μεθυσμένος, γιατί ο καιρός του πολλές φορές, δεν ξέρει τι κάνει.
Αλλά…
“Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, πάλι άνοιξη θα ανθίσει
και σαν κάμει και θυμώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.”
Έτσι για να μην ξεχνιόμαστε, κι ας είναι προπομπός της άνοιξης, ότι ο χειμώνας δεν είναι παίξε, γέλασε… Θέλει όλες του τις μέρες για να παίξει τα παιχνίδια του και τότε ανθίζουν οι αθώες και ενθουσιώδεις μυγδαλιές, ανυπόμονες πολλές φορές και να! ένα χιόνι του κουτσοφλέβαρου και πάγωσαν τα ροδαλά άνθη τους.
Αχ καημενούλες, ρομαντικά κορίτσια μοιάζετε που βιάζονται να ερωτευτούν, να προλάβουν την άνοιξη, πριν είναι αργά.
Ακόμη πενθάει η Δήμητρα την Περσεφόνη που κρατά τον σπόρο βαθιά στη γη… για λίγο όμως, αφού να…. του Αγίου Βλασίου, στις 11, μέσα στο χιονιά και στο κρύο, θα ζευγαρώσουν τα πουλιά και θα ξεμυτίσει σιγά – σιγά και το ευλογημένο σταράκι.
Έχει ανοίξει πια ο καιρός, μεγαλώνει η μέρα, η φύση δειλά και σταθερά ξυπνάει και ο γεωργός πρέπει να ξεκινήσει τη δουλειά. Για αυτό, λέει ο λαός μας, έχει λιγότερες θρησκευτικές γιορτές από τον Ιανουάριο. Αρχίζει όμως με τα Συμόγιορτα, με τρεις συνεχόμενες γιορτές. Ο Άγιος Τρύφωνας (1 Φεβρουαρίου) που προστατεύει τα αμπέλια και τα χωράφια. Τη μέρα αυτή διαβάζονται ευχές και εξορκισμοί στα αμπέλια και στους αγρούς και τη μέρα αυτή δεν μπαίνουν στο αμπέλι οι αμπελουργοί να το κλαδέψουν, γιατί μπορεί να πάθουνε κακό.
2 Φεβρουαρίου είναι ημέρα μεγάλης γιορτής. Είναι της Υπαπαπαντής του Χριστού.
Η Παναγία της Παπαντής στην Κρήτη προστατεύει τους μυλωνάδες.
Ό,τι καιρό λέει ο λαός μας θα κάνει της Υπαπαντής, θα βαστάξει 40 μέρες.
Ο Άγιος Συμεών, γιορτάζει στις 3 Φεβρουαρίου.
Ο Γέροντας Συμεών την ημέρα της Υπαπαντής συνάντησε τον μικρό Χριστό και τον αναγνώρισε ως Σωτήρα…
Του Αϊ Συμιού, αργία τηρούσαν οι έγκυες, για να μη σημαδευτεί το παιδί στην κοιλιά τους…
Με τη γιορτή αυτή του Αγίου Συμεών τελειώνουν τα Συμόγιορτα… Όμως δεν τελειώνουν οι γιορτές.
Ακολουθούν ο Άγιος Χαράλαμπος στις 10, ο Άγιος Βλάσιος , η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία στις 19, ο Άγιος Πολύκαρπος στις 23.
Ο κύκλος των εορτών του Φεβρουαρίου τελειώνει με τον άγιο Κασσιανό στις 29 Φεβρουαρίου.
Υπάρχουν διάφορες παραδόσεις σχετικά με τη γιορτή αυτού του αγίου που γιορτάζεται
κάθε τέσσερα χρόνια.
Ο Φεβρουάριος αποτέλεσε σημαντική πηγή έμπνευσης , όχι μόνο λόγο του καιρού που βρίσκεται στο μεταίχμιο χειμώνα και άνοιξης, αλλά και του καρναβαλιού.
Διάσημοι ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από το καρναβάλι, το πέταγμα των χαρταετών και τις ανθισμένες αμυγδαλιές.
Ποιητές και μουσικοί συνθέτες επίσης…
Κωστής Παλαμάς “Φεβρουάριος”(απόσπασμα)
Στο δρόμο άμαξες, μεθύσι, προσωπίδες,
Και ρίχνει ο ουρανός βροχής ρανίδες.
Τι τάχα να είσαι θλιβερή, ψιλή βροχή,
Που αργά κι αγάλι ‘γαλι
Μας έρχεσαι την εποχή
Που τα νυφιάτικα η μυγδαλιά έχει βάλει;
Η φύσις κλαίει τη χειμωνιά που την παγώνει,
Ή κλαίει από χαρά στο Μάρτη που σιμώνει;
Σ’ εκείνο το παράθυρο μπροστά κρατεί
Η μάννα το παιδί της,
Πότε του δείχνει τη γιορτή,
Πότε την εξοχή με τη λευκή στολή της.
Αποκριάς χαρά φωτίζει τ’ αγγελούδι,
Κι η μάννα είν’ έμορφη, σα μυγδαλιάς λουλούδι.
Ρίχνει τα μάτια της και βλέπει τα βουνά
Μ’ ολόχιονο φουστάνι,|
Και με το νου της αρχινά
Και χίλιους μύριους στοχασμούς άθελα κάνει
Λιγάκι θλιβερούς σα νέφη του Φλεβάρη,
Και ο Λέοντας ο Φιλόσοφος, από την Κωνσταντινούπολη, περίφημος Βυζαντινός λόγιος του 9ου αιώνα, μέσα στο πένθος και τα χιόνια του Φλεβάρη βλέπει στον οίνο τον ήλιο, τη θερμότητα, τη χαρά της ζωής:
«Είναι Φεβρουάριος, μήνας πολύ ψυχρός, το ζώδιο του Υδροχόου βασιλεύει.
Το σπίτι εδώ που τώρα κατοικώ δεν είναι για χειμώνα, αποκλεισμένο από τα χιόνια.
Λυσσομανά ο Θρασκιάς δριμύς και σουβλερός, ολόπικρος από του κόσμου τα τάρταρα φυσάει.
Μη μου ζητάς νερό να πίνω.
Αν σε ακούσω χιόνι θα γεννώ ή χαλάζι και πεθαμένος κρύσταλλο θα μοιάζω …»
“Τον Φλεβάρη καλόν εστίν από πρωίας λαμβάνειν οίνον παλαιόν, ευώδη” συμβουλεύει ο ιερόφιλος σοφιστής.
Στον Φεβρουάριο συμβαδίζουν η ανεμελιά το τριωδίου, που φέτος αρχίζει στις 25, με τα ψυχοσάββατα για τους τεθνεώτες…
Να λησμονήσω δεν μπορώ τους τεθνεώτες
μια μέρα πριν την άνοιξη στα Τέμπη.
28 Φεβρουαρίου 2023…
Γίνεται σκληρός μήνας ο Φλεβάρης όταν βάζει το διαβολικό του χέρι ο άνθρωπος με λάθος τρόπο…
Θα τελειώσω με την αισιοδοξία που η τέχνη πάντα καταφέρνει να χαρίζει με τη μαγεία των γραμμών και των χρωμάτων.
καλό μήνα με υγεία!
Ει. Δα.
