Το “Μαύρο” στην Τέχνη. Από τους “μαύρους” πίνακες του Γκόγια στο “μαύρο” του σήμερα. Τι συμβαίνει τελικά;
Σάλος για την επίθεση που δέχθηκαν τα έργα του ζωγράφου – χαράκτη Χριστόφορου Κατσαδιώτη που αποκαθηλώθηκαν βίαια από τον βουλευτή της Νίκης. Ειπώθηκαν και γράφτηκαν ακόμη περισσότερα, αλληλοσυγκρουόμενα.
Το αν ήταν βανδαλισμός ή όχι δεν θα συζητηθεί εδώ. Απλά ο χριστιανισμός, με την αύρα της γλυκύτητας και της ηπιότητας που χαρακτηρίζει τον πυρήνα της διδασκαλίας του, δεν μπορεί να φιλοξενεί στους κόλπους του τέτοιες συμπεριφορές, που δίνουν και την ευκαιρία στην “αντίπερα όχθη” να τον καταγγέλλει για μισαλλοδοξία.
Το θέμα είναι άλλο. Είναι γιατί ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης επιλέγει αυτήν τη θεματολογία. Και βέβαια η Τέχνη είναι και πρέπει να είναι ελεύθερη, και βέβαια ο καλλιτέχνης εκφράζει και τον εαυτό του και την εποχή του και βέβαια πολλές φορές έρχεται σε κόντρα με το δημόσιο αίσθημα αλλά μέχρι πού;
Αν η παραμόρφωση στο έργο του Πικάσο έγινε αποδεκτή και στην πορεία τον καθιέρωσε και αν ο σουρεαλισμός του Νταλί λατρεύτηκε, ποια όρια μπορεί να παραβιάσει κανείς, χωρίς να προκαλέσει αποστροφή γελοιοποιώντας τα σύμβολα που για πολλούς εκφράζουν δρόμο ζωής;
Μπορεί κανείς να πιστεύει βαθιά, άλλος να βλέπει τη Θρησκεία με προβληματισμό, άλλος να την αρνείται παντελώς, αλλά η γελοιοποίηση και πολύ περισσότερο η κακοποίηση των συμβόλων της δεν μπορεί να περνά “αβρόχοις ποσί”…
Όταν οι θεατές σε μια έκθεση πριν από καιρό έμεναν έκθαμβοι από το αντικείμενο στον τοίχο, που ήταν μια απλή… μπανάνα, αναφωνώντας “Αυτό είναι Τέχνη!”, τα όρια δεν είχαν παραβιαστεί. Γιατί εκεί ή δέχεσαι ότι είσαι ηλίθιος λατρεύοντας αυτήν την …Τέχνη ή διαμαρτύρεσαι λέγοντας και γράφοντας.
Το να παρουσιάζεται όμως η Παναγία με ένα τσιγάρο στο στόμα, κρατώντας στην αγκαλιά της αντί για το γιο της μια νεκροκεφαλή, ο Άγιος Χριστόφορος με κεφάλι ζώου, ο Άγιος Γεώργιος με κεφάλι τέρατος, που διαπερνά με το κοντάρι του μια… πεταλούδα, είναι μια ανατροπή που προκαλεί όχι τη θυμηδία, αλλά την αποστροφή.
Γιατί τόση ασχήμια στην αποτύπωση των μορφών, τόσο μεγάλη σαρκαστική διάθεση από τον βραβευμένο καλλιτέχνη, που μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα στην Ελλάδα και το Παρίσι; Τι αλήθεια επιδιώκει; Ο ίδιος λέει πως τα έργα του είναι στο ίδιο μήκος κύματος με τους “Μαύρους Πίνακες” του Γκόγια, που στην εποχή τους σόκαραν το κοινό. Αν και δεν είναι σίγουρο ότι οι πίνακες αυτοί είναι του Γκόγια, (αμφισβητούνται σήμερα), ο Γκόγια στα τελευταία χρόνια του έπασχε από κατάθλιψη και υπάρχει κάποια αιτιολογία γι’ αυτά.
Ο δικός μας καλλιτέχνης; Ήθελε να κάνει κάποια τομή; Γιατί και ποιαν; Και γιατί η συγκεκριμένη; Και ήταν τα συγκεκριμένα έργα άξια να κοσμούν μια Εθνική Πινακοθήκη, που την επισκέπτονται και παιδιά;
Δεν είναι, βέβαια, η εποχή που οι καλλιτέχνες ζωγραφίζουν σπιτάκια και λουλουδάκια. Ζούμε σε μια άλλη εποχή και οι καλλιτέχνες είναι φυσικό να την απεικονίζουν. Εποχή άγρια, όπου ο Μολώχ του χρήματος κατασπαράζει τα πάντα, στο βωμό του θυσιάζονται τα πάντα. Ο άνθρωπος απανθρωποιείται και στη θέση του μπαίνει η καλοκουρδισμένη άβουλη μηχανή. Έτσι τον θέλουν.
Αναρωτιόμαστε, γιατί τα παιδιά γίνονται όλο και πιο βίαια. Μας τρομάζει η παιδική, ειδικά, βία. Ποιον Κόσμο, όμως, παραδίδουμε στα παιδιά μας; Τι βλέπουν τα παιδιά μας; Ποια είναι τα πρότυπά τους;
Χαράκτης ο βραβευμένος καλλιτέχνης.
Στεκόμαστε μπροστά στο έργο της μεγάλης χαράκτριας Βάσως Κατράκη. Άσπρο και μαύρο. Οι μορφές της συμβολικές. Οι αγώνες του λαού της. Η Κατοχή, η Αντίσταση, τα αρχαία σύμβολα. Η Αντιγόνη να σκεπάζει τον νεκρό αδελφό της υπακούοντας στους θεϊκούς νόμους, κόντρα στην επίγεια εξουσία…
Ιδέες, συναισθήματα, πλούτος… Πόσο απέχουμε απ΄όλα αυτά…
Η βία απέναντι στην κακοποίηση των συμβόλων, στην κακοποίηση της ομορφιάς και των ιδεών δεν είναι λύση. Λύση είναι η Παιδεία, που οδηγεί στην ανύψωση του ανθρώπου και όχι στην καταβαράθρωσή του. Τη θέλουμε ή την πολεμάμε;
………………………
