“Μεταπασχαλιάτικα σχόλια…” γράφει ο Δημήτρης Βύζας
Πέντε έλληνες στον Άδη
Ανταμώσαν ένα βράδυ
Και το γλέντι αρχινάνε
Και όλα γύρω τους τα σπάνε
Με μπουζούκια, μπαγλαμάδες
Τρέλαναν τους σατανάδες
Κι από κέφι ζαλισμένοι
Χόρευαν οι κολασμένοι
Στο ρωμαίικο τραγούδι
Κάηκε το πελεκούδι
Και όλοι φώναζαν αράδα
Να μας ζήσει η Ελλάδα
Στίχοι: Κώστας Μάνεσης
Μουσική: Γιάννης Παπαϊωάννου
Πρώτη εκτέλεση: Οδυσσέας Μοσχονάς, 1947
Οι Έλληνες από παράδοση γιορτάζουν το Πάσχα με σχεδόν μαζική έξοδο από τις πόλεις, στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Όσοι πάλι δεν έχουν τέτοιους δεσμούς με την επαρχία ή δεν μπορούν να καλύψουν τα απαιτούμενα έξοδα μετακίνησης, προσπαθούν να γιορτάσουν ομαδικά τις γιορτές, με συγγενείς ή γείτονες στον τόπο κατοικίας τους. Ύστερα από την Μεγάλη Βδομάδα των Παθών ακολουθούν η Ανάσταση του Χριστού και τα γλέντια. Γλέντια πολλές φορές τρικούβερτα. Αυτό σημαίνει φαγοπότι και πολύ χορό. Μετά τα τοπικά δημοτικά τραγούδια και χορούς, οι παρέες το γυρίζουν στα Λαϊκά. Πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις οι μερακλήδες χορεύουν βαριές ζεμπεκιές και οι υπόλοιποι τραγουδούν και χτυπούν παλαμάκια στο σκοπό. Σε ποιόν δεν έτυχε να σιγοτραγουδήσει τους στίχους που αναφέρονται στους «Πέντε Έλληνες στον Άδη;». Στο τέλος τους πιάνει και το πατριωτικό μας, φωνάζοντας δυνατά τον τελευταίο στίχο:
Στο ρωμαίικο τραγούδι, κάηκε το πελεκούδι. Και όλοι φώναζαν αράδα, να μας ζήσει η Ελλάδα.
Δημιουργείται αμέσως το ερώτημα. Τι ήταν στην Ιστορία ο Άδης;. Οι αρχαίοι έλληνες πίστευαν ότι οι ψυχές των νεκρών που άφηναν τον επίγειο κόσμο πήγαιναν στον κάτω κόσμο, στο αόρατο βασίλειο του Άδη που εξουσίαζε ο θεός Πλούτωνας. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας έλεγαν πως οι νεκροί, οι ψυχές τους , οδηγούνταν από τον φτερωτό θεό Ερμή του Ολύμπου, στον Αχέροντα ποταμό. Από εκεί εισέρχονταν στον κάτω κόσμο αφού ο Χάροντας τους περνούσε με βάρκα απέναντι διασχίζοντας την Αχερουσία λίμνη. Η αμοιβή του βαρκάρη, το πορθμείο, ήταν ένας οβολός. Οι μη έχοντες το απαιτούμενο κέρμα , έμεναν για πάντα στις όχθες του ποταμού χωρίς να βρίσκουν ανάπαυση. Στο έργο του Λουκιανού με τίτλο Νεκρικοί Διάλογοι, βρίσκουμε την σχετική με την είσπραξη του οβολού έκφραση:
-Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος, που σημαίνει: Δεν μπορείς να πάρεις αμοιβή από κάποιον που δεν έχει χρήματα.
Πρόσωπα του διαλόγου.
1. Χάρων (βαρκάρης)
2. Μένιππος, νεκρός που δεν είχε να πληρώσει τον όβολό.
3. Ερμής , θεός του Ολύμπου.
Oι σημερινοί έλληνες, κάποιων περιοχών από συνήθεια βάζουν στα φέρετρα δικών τους νεκρών χρήματα, για σιγουριά, μήπως χρειαστούν να πληρώσουν οδικά έξοδα σε κάποιον Άγγελο στο τελευταίο ταξίδι τους. Απλά τώρα άλλοι άγγελοι ανέλαβαν τον ρόλο αρχαίων θεοτήτων. Αυτοί κατά την Χριστιανική Πίστη οδηγούν τις ψυχές στους Ουρανούς. Ψυχοπομπός σαν τον Ερμή έγινε ο Αρχάγγελος Μιχαήλ μαζί με τους Αρχαγγέλους Γαβριήλ και Ραφαήλ.
Την Πύλη του Άδη, φύλαγε κατά την Μυθολογία ο Κέρβερος και δεν επέτρεπε σε καμιά ψυχή να γυρίσει στον Επάνω Κόσμο. Ήταν φοβερά δυνατός σκύλος με τρία κεφάλια και ουρά που είχε στην άκρη της κεφάλι δράκου. Ο βασιλιάς Ευρυσθέας ζήτησε από το μυθικό μας ήρωα Ηρακλή να μπει στον Άδη και να του φέρει ζωντανό τον Κέρβερο. Η πραγματοποίηση της παραπάνω εντολής αναφέρεται ως δωδέκατος και δυσκολότερος άθλος του Ηρακλή. Αυτός βρήκε στο Ταίναρο την είσοδο του Άδη. Ο Κέρβερος φοβήθηκε από την παρουσία του Ηρακλή και κατέφυγε στο αφεντικό του Πλούτωνα. Τυχαία κατά την διάρκεια της αποστολής του, αντάμωσε τον νεκρό ήρωα της Αιτωλίας Μελέαγρο. Αυτός του ζήτησε γυρνώντας πίσω στα Εγκόσμια να παντρευτεί την όμορφη αδερφή του Δηιάνειρα. Ο Ηρακλής κράτησε την υπόσχεση που έδωσε. Ο Πλούτωνας είπε στον Ηρακλή: θα πάρεις τον Κέρβερο αν μπορέσεις να τον πιάσεις και με την υπόσχεση ότι θα τον φέρεις πίσω. Με τα γερά χέρια του έπιασε τον φύλακα σκύλο του Κάτω Κόσμου, τον παρουσίασε στον βασιλιά Ευρυσθέα και το επέστρεψε στην θέση του.
Κατά την Αρχαία Μυθολογία εκτός από τον Ηρακλή οι μόνοι που τόλμησαν να μπουν στον Άδη και να γυρίσουν πίσω ήταν ο Ορφέας, ο Θησέας και ο Αινείας. Ας μην ξεχνάμε πως γράφτηκε η Αινειάδα από τον Βεργίλιο αντιγράφοντας τον Όμηρο. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια ήταν τα πρότυπα του με άλλους ήρωες που είχαν Τρωική καταγωγή. Ακόμη και τυφλός Όμηρος διηγούνταν τραγουδιστά την κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη που βρέθηκε άθελα στο τέλος του ωκεανού. Εκεί συναντήθηκε με την νεκρή μάννα του και έμαθε νέα για την Ιθάκη, την πατρίδα του. Κατά τον μύθο συνομίλησε και με τον Αχιλλέα που υποτίθεται ότι εξουσίαζε και εκεί στρατό ψυχών. Μη με ζηλεύεις Οδυσσέα. Καλύτερα να ήμουν απλός ακοντιστής στον Επάνω Κόσμο παρά εξουσιαστής ψυχών στον Άδη.
Η γυναίκα του θεού Πλούτωνα, η Περσεφόνη, ύστερα από συμφωνία των θεών παρουσιάζεται να ζει την μισή χρονιά στον Κάτω Κόσμο και τον άλλο μισό χρόνο στο Επάνω Κόσμο. Έτσι εξηγούνταν η ύπαρξη του Χειμώνα και του Καλοκαιριού στη Φύση.
Αυτόν τον καταχθόνιο Άδη, κατά τις διδαχές της Εκκλησίας μας, διέλυσε συθέμελα ο Χριστός. Μετά τη Σταύρωση του και την Ανάσταση κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο. Χαρακτηριστικός του γεγονότος αυτού είναι ο ψαλμός του Δαυίδ που ακούγεται ή παρουσιάζεται σε αναπαράσταση σε κάποιες Ενορίες. «ΑΡΑΤΕ ΠΥΛΑΣ ΟΙ ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΥΜΩΝ….». Όχι μόνο να τις ανοίξετε, αλλά από τα ίδια τα θεμέλια τους να τις σηκώσετε, εκριζώσατε, μετατοπίστε αυτές, ώστε να μην ξανακλείσουν ποτέ.
Άλλαξε η πίστη των χριστιανών αφού οι ψυχές παλαιών και καινούργιων νεκρών θα βρίσκονται στα επουράνια βασίλεια. Σαράντα μέρες θα προσεύχονται με το:
Χριστός ανέστη εκ νεκρών
Θανάτω, θάνατον πατήσας
Και τοις εν τοις μνήμασιν
Ζωήν χαρισάμενος.
Ο ‘Ελληνας πιστεύω ότι δεν θα πάψει να παλεύει ενάντια στον θάνατο. Στα τραγούδια του θα τα βάζει τα με τον Χάροντα που δεν κρατάει τον λόγο του. Οι εκπρόσωποι του θα παλεύουν σε ‘’μαρμαρένια αλώνια’’. Θα ακούγονται δημοτικά τραγούδια με στίχους σαν: “μη με παίρνεις Χάρε , μη με παίρνεις γιατί πίσω δεν με φέρνεις.”
