Έμφυλη βία: Παρελθόν και παρόν σε μία άρρηκτη σχέση / γράφει η Νικολέτα Θάνου

Πρέπει να είναι κανείς υπερήφανος για τον πόνο – κάθε πόνος είναι υπενθύμιση της μεγάλης μας ανωτερότητας Νοβάλις

Η γυναίκα δεν είναι ο πιο αδύνατος κρίκος μιας κοινωνίας. Είναι ο πιο δυνατός. Ο κρίκος που συνέχει φανερά ή αθέατα άτομα και συλλογικότητες, δημιουργώντας σχέσεις θεμελιακές για τη επιβίωση των κοινωνιών. Η αναγνώριση αυτής της ιδιότητας στο γυναικείο φύλο όσο κι αν δε διαφαίνεται στον ορίζοντα, επιβάλλεται να εδραιωθεί στις συνειδήσεις όλων, αντρών και γυναικών. Οι ποικίλες μορφές υποβάθμισης και απαξίωσης του γυναικείου φύλου, έτσι όπως υπαγορεύονται από τα χρόνια κατάλοιπα  στερεοτυπικής σκέψης,  που ως απολιθώματα ξεπερασμένων εποχών έχουν μουμιοποιηθεί και επιζούν ανάμεσά μας, συνιστούν ένα πρόβλημα τόσο με κοινωνικές όσο και με πολιτικές διαστάσεις.

Σε κάθε μορφή και ανάπτυγμα της ανθρώπινης κοινωνίας και σκέψης ανθίζει η γυναικεία μορφή ως θεότητα, ως ιέρεια, ως μητέρα, ως επαναστάτρια, ως αναπαράσταση – ενσάρκωση ιδέας. Μιλάμε για την  αποθέωση του θηλυκού, την ευχή και κατάρα του . Μια κατάρα με την οποία συμπορεύεται αιώνες, συμποσούται μαζί της και αποτελεί αδιαχώριστο στοιχείο της, έτσι τουλάχιστον όπως αποδεικνύουν τα περιστατικά  της βίας κατά των γυναικών που έχουν λάβει διαστάσεις πανδημίας. Και όχι , δε βρισκόμαστε στο Μεσαίωνα, ή τουλάχιστον έτσι θέλουμε να πιστεύουμε. Και αν η βία κατά των γυναικών πυκνώνει και μεταλλάσσεται με όλο και πιο ευφάνταστους τρόπους, αυτό αποδεικνύει ότι ο εκπολιτισμός των κοινωνιών μας έχει αποτύχει οικτρά.

Και έχει αποτύχει  πρωτίστως στο αίσθημα της συντροφικότητας που έπαψε να υπάρχει,  γιατί στις μέρες μας αντικαταστάθηκε από το χρυσό του είδωλο, την άμοχθη ηλεκτρονική φιλία,  η οποία διεκδικεί τα πρωτεία στην εποχή της κουλτούρας των ψευδαισθήσεων και της  λατρείας της αυτοεικόνας. Ίσως από τις μεγαλύτερες αντιφάσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος ο φίλος digitalis, ο οποίος αδυνατεί να λατρέψει κάτι άλλο πέρα από το ψηφιακό του είδωλο, ωστόσο επαναπαύεται στην αίσθηση μιας στρεβλής ψηφιακής κινητικότητας και κοινωνικότητας,  που οδηγεί τον ίδιο  σε συναισθηματική ύφεση και τη ζωή σε μία ζοφερή αναγκαιότητα,  στην οποία ζει μόνο για να εργάζεται και να επιβιώνει .  Ο ειδυλλιακός κόσμος, ο παράδεισος του εθισμού  στις μικρές δόσεις επίπλαστης ευτυχίας και ψυχοσυναισθηματικής αφασίας βρίσκεται αλλού,  μετατρέποντας  το real life σε ένα real story ζόρικο στο οποίο κανείς δε θέλει να πρωταγωνιστεί. Ένα παραμύθι που προκάλεσε έκρηξη μεγατόνων στη «συνάντησή» του με τον ψευτοσυντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας με τα συγκαλυμμένα  στεγανά της και τις αντιλήψεις που αφορούν στις προδιαγραφές που πρέπει να πληροί το άτομο, η ζωή του και η ερωτική του κουλτούρα, ώστε να είναι κοινωνικά αποδεκτό.

Η γυναίκα στη φυσική της υπόσταση θεωρείται από τον μαλθακό ή ωραιοπαθή ή και κουρασμένο εραστή του σήμερα, persona non grata, παρείσακτη, πληκτική, αδιάφορη ή και ανυπόφορα οξυδερκής και χαρισματική για τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής, καθώς  το ιδανικό γυναικείο πρότυπο στο οποίο αυτός υποκλίνεται,  διαπλάθεται από την ψηφιακή πραγματικότητα τελειοποιημένο και αποστειρωμένο από κάθε είδους συναισθηματικής ή πνευματικής επένδυσης. Με άλλα λόγια, καθόλου απειλητικό απέναντι στην αντρική παντοδυναμία και εντελώς συμβατό με τον προαιώνιο – ή μήπως και σύγχρονο; -αντρικό κώδικα, σύμφωνα με τον οποίο η υποταγή και η δουλικότητα συνιστούν αρετή.

Πρόκειται για τον ψευδεπίγραφο  «έρωτα» της ευκολίας,  που στην πραγματικότητα απογυμνώνει από το συναίσθημα διαπλάθοντας ανθρώπους πέτρινους. Τόσο πέτρινους που,  όταν καλούνται να έρθουν αντιμέτωποι με τις πραγματικές δυσκολίες του συντροφικού βίου, δεν μπορούν να εξαφανίσουν τις συμβίες τους  πατώντας απλά ένα κουμπί. Εξαφανίζουν ασκώντας ψυχολογική, λεκτική, συναισθηματική, σωματική βία για να εκτονωθεί ο καταπιεσμένος θυμός, η τοξική αρρενωπότητα του φορέα μιας απαρχαιωμένης πατριαρχικής νοοτροπίας, τα στερεότυπα του κυρίαρχου αρσενικού που επιβάλλεται στο φύσει κατώτερο θηλυκό, και εσχάτως,  του συμπλεγματικού  αρσενικού,  που αδυνατεί να δει στη γυναίκα τη σύντροφο, τη μητέρα, την εργαζόμενη,  η οποία αίρει το σταυρό των πολλαπλών της ρόλων σιωπηλά, γιατί πρέπει σαν μέσα από μια αυτονόητη λογική ακολουθία να αποδείξει – στην κοινωνία, στην οικογένεια, στον εαυτό της; -ότι αξίζει.

Ο άρρωστος ψυχισμός  βλέπει στη γυναίκα ή την εξωφρενική χειραφέτηση ή τη βολική αδυναμία. Και στις δύο περιπτώσεις ενεργοποιείται ο εξουσιαστικός του ρόλος. Στην πρώτη περίπτωση η βία πυροδοτείται από  τον  τραυματισμένο εγωισμό, όταν απουσιάζει η απόλυτη συμμόρφωση,  και στη δεύτερη περίπτωση από την απόλυτη επιβολή στον αδύναμο,  που είναι τόσο σαδιστική, ώστε να οδηγεί ακόμα και στο θάνατο.

Οι κακοποιητικές συμπεριφορές απέναντι στο γυναικείο φύλο ναι μεν κυοφορούνται ακόμα στις σάπιες κοινωνίες της υποκρισίας και της ηθικολογίας ως κατάλοιπα μιας στρεβλής εσωτερίκευσης του ορθού και του δίκαιου, αλλά και αναπαράγονται, διαιωνίζονται και μεταλλάσσονται  με ρυθμούς καταιγιστικούς. Δεν πρόκειται απλά για έλλειψη σεβασμού απέναντι στη γυναίκα, για καταπάτηση του θεμελιώδους δικαιώματος στη ζωή (στην περίπτωση των γυναικοκτονιών),   για την καλλιέργεια κλίματος τρόμου μέσα τις οικογένειες, για διάρρηξη των ανθρωπίνων σχέσεων και δεσμών, αλλά για εκδηλώσεις ενός άρρωστου ψυχισμού με ετεροκαταστροφικές συνέπειες που λειτουργούν διασπαστικά για τις κοινωνίες.

Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό  στάδιο στον τομέα αντιμετώπισης περιστατικών έμφυλης  βίας παρ΄όλα  -υποτίθεται- τα θετικά βήματα που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Τα κατώτερα ένστικτα στις κοινωνίες της στέρησης και της ηθικής απογύμνωσης δεν επιβιώνουν απλώς,  αλλά ευδοκιμούν και ακμάζουν. Ο κακώς εννοούμενος ανδρισμός αρχίζει ή να φθίνει ή να επαναπροσδιορίζεται μέσα από διαφορετικές προσλαμβάνουσες, έτσι ώστε να καθίσταται ταυτόσημος της βίας, της κτηνώδους προκλητικότητας ή της συγκαλυμμένης ναρκισσιστικής και συνάμα  οχληρής επιβολής.

Πρόκειται για ένα  φαινόμενο ιδιότυπου ψυχισμού της εποχής που – για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους – συντηρείται και αναπαράγεται ανελέητα στις σύγχρονες «πολιτισμένες» ανδροκρατούμενες κοινωνίες. Ένα φαινόμενο ανθρωπιστικού κανιβαλισμού που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση όχι από την εκπαίδευση στα σχολεία μόνο , αλλά από την κατάργηση της συγκεκριμένης ανισορροπίας  εξ απαλών ονύχων στα πλαίσια της οικογένειας. Εκεί όπου τρέφεται και δυναμώνει το θηρίο. Εκεί όπου οι παρακαταθήκες του παρελθόντος δεν μορφώνουν,  αλλά παραμορφώνουν,  και εκεί όπου η τεχνολογία του μέλλοντος δρα ανεξέλεγκτα και διαβρωτικά διαιωνίζοντας στερεότυπα και παράλληλα δημιουργώντας «άντρες» νέας κοπής. Αυτά είναι άνθη του κακού που πρέπει να ξεριζωθούν όσο βαθιές κι αν είναι οι ρίζες τους, στο όνομα της ομαλής κοινωνικής συνύπαρξης, στο όνομα του πολιτισμού.