Στο Νέο Μουσείο των Αιγών / Μια αντισυμβατική και γοητευτική προσέγγιση της μνήμης του Μακεδονικού Ελληνισμού

Ανοιχτό σήμερα για το κοινό το Νέο Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών, μια πύλη για το παρελθόν των Μακεδόνων, που αναβιώνει με μαγικό τρόπο τη σχέση της Ιστορίας με την Τέχνη, καθηλώνοντας κυριολεκτικά τον επισκέπτη του Μουσείου.

Από τις 11 το πρωί σήμερα ξεκίνησαν οι ξεναγήσεις στο νέο Μουσείο για τον κόσμο, που ανταποκρίθηκε στο πρώτο κάλεσμα της ΕΦΑ Ημαθίας. Εκείνο που πρέπει να ειπωθεί, πριν μιλήσει κανείς για τα όσα θαυμαστά  τον καλούν στο εσωτερικό του Μουσείου, είναι πως οι κόποι όσων εργάστηκαν για να στηθεί αυτό το Μουσείο,( με πρώτη την Αγγελική Κοτταρίδη, που προχωρεί ένα ακόμη βήμα το όραμά της για τις Αιγές), τους  δικαίωσαν, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία όλων μας, που περιμέναμε το άνοιγμά του.

Η αφαιρετική μοντέρνα εξωτερική του άποψη προδιαθέτει για το εσωτερικό του, που μπορεί να το είδαμε παλιότερα σε εκθέσεις ή παραστάσεις, χωρίς όμως τον μουσειακό του πλούτο. Τώρα το Μουσείο είναι χωρισμένο σε αίθουσες και το εσωτερικό του είναι σε πλήρη αρμονία με τον έξω χώρο, όπου οι ευθείες εναλλάσσονται με τις καμπύλες, η άνοδος με την πτώση, η ζωή με το θάνατο.

Μπαίνοντας, σε τεράστια οθόνη, δίνεται το πρώτο μήνυμα, αυτό της “Ελληνιστικής Οικουμένης”. Η πορεία του Αλέξανδρου στην Ανατολή, αυτά, τα δικά μας, που πήγε εκεί κι όσα δικά τους έφερε εδώ, δίνονται ως ένα παλίμψηστο πολιτισμού μέσα από εικόνες που προδιαθέτουν ατμοσφαιρικά τον επισκέπτη.

Αριστερά μέρος του Ανακτόρου αναστηλωμένο. Παλιά κομμάτια και εμβόλιμα καινούρια, για να δώσουν κάποια εικόνα του. Και το ζωντανεύουν. Ο άνθρωπος μικρός μπροστά στο μέγεθος αλλά και το μεγαλείο του. Μπαίνεις χωρίς να το θέλεις στην ατμόσφαιρα της εποχής…

Δεξιά, σε λίγο, μας περιμένει η αίθουσα “Οικουμένης αντίδωρον”. Μετά τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον οικουμενικό ποιητή  να μας κοιτάζει με το διεισδυτικό και αινιγματικό βλέμμα του, ανασύροντας από τη μνήμη μας τους γνωστούς  του στίχους “και την ελληνική λαλιά ως μέσα στη Βακτριανήν την πήγαμε ως τους Ινδούς…”, βλέπουμε πλήθος ελληνικών και ξένων νομισμάτων, που αποδεικνύουν τις οικονομικές αλλά και κοινωνικοπνευματικές ανταλλαγές μεταξύ των λαών. Οι γυάλινες προθήκες φιλοξενούν έναν εντυπωσιακό θησαυρό μιας περιοδικής έκθεσης, που οδηγεί σε άλλες μόνιμες εκθέσεις, περισσότερο εντυπωσιακές.

Με ανοιχτό τον ουρανό πάνω να αφήνει το φως να μπαίνει άπλετο, σκεπασμένος ο χώρος με πλεξιγκλάς, έχει ως σημείο αναφοράς  την “πεπλοφόρο των Αιγών”, βασίλισσα Ευρυδίκη, μητέρα του Φιλίππου Β’ και γιαγιά του Αλέξανδρου, που βρέθηκε στο ιερό της Εύκλειας. Το άγαλμά της δεσπόζει στο χώρο επιβλητικά, (καμιά εξιδανίκευση της μορφής), απόλυτος ρεαλισμός… Δεξιά Μακεδόνας με φορεσιά καθημερινή και αριστερά σκηνή κυνηγιού.  Τα αγάλματα και οι προτομές αναπνέουν ελεύθερα στο χώρο.

Άντρας για τους Αρχαίους σημαίνει κυνήγι και πόλεμος. Κράνη χάλκινα και δόρατα, σκουριασμένες οι αιχμές τους χιλιάδες χρόνια μέσα στη γη… Και μια σάρισα, αποκατεστημένη, που τρομάζει…

Σε άλλη αίθουσα η γέννηση και η πτώση της πόλης. Στιγμές της καθημερινότητας με μικροπράγματα της ζωής που την εκφράζουν και δίπλα άλλη προθήκη μ’ εκείνα από την πτώση της. Το πέρασμα των πολέμων, η λησμονιά…

Και περνάμε στις αίθουσες της καθημερινότητας των Μακεδόνων. Αίθουσα των ανδρών. Συμπόσια. Οίνος “κεκαρμένος”, λέει η ξεναγός μας, μια νεαρότατη αρχαιολόγος, που γνωρίζει το αντικείμενό της και κρατάει με όσα λέει αδιάπτωτο το ενδιαφέρον μας, η Αναστασία Μπιλίτου.

Ανακατεμένος με νερό από τους συμποσιάρχες ο οίνος, για να κρατούν τους συνδαιτημόνες σε διαύγεια , ώστε να ανταποκρίνονται σε συζητήσεις του πνεύματος, κυρίως φιλοσοφικές. Κρατήρες και αγγεία, μελανόμορφα και ερυθρόμορφα, ποικίλων μεγεθών, εναλλάσσονται, στολισμένα με περίτεχνες παραστάσεις.

Δίπλα η αίθουσα η αφιερωμένη στις γυναίκες της Μακεδονίας. Η γυναίκα σ’ όλες τις εποχές είναι γυναίκα! Ανάλογα όμως με την κοινωνική της τάξη είναι και τα κοσμήματά της. Βασίλισσα ή ιέρεια; Χρυσός! Κατώτερη κοινωνική τάξη; Ευτελέστερα υλικά. Όμως παντού να πλανιέται η γοητεία της, στο καθρεφτάκι της, στις πόρπες, στα βραχιόλια, στα μυροδοχεία της…

Κι από τη ζωή στο θάνατο! Η αίθουσα των νεκρών η “Νέκυια” κατά την ομηρική νέκυια, την κάθοδο δηλαδή του Οδυσσέα στον Άδη. Αριστερά και δεξιά 12 και 12 κεφαλές δαιμόνων αποτρέπουν το κακό. Η αίθουσα επιβάλλεται με το περιεχόμενό της.

Εδώ η ζωή προσπαθεί να ξεγελάσει το θάνατο με τα ταφικά μνημεία, τα αφιερώματα που συνοδεύον τον νεκρό! Και πάλι η κοινωνική τάξη διαχωρίζει τους νεκρούς σε σημαντικούς και ασήμαντους μέσα από τα αφιερώματα που τους συνοδεύουν. Πλήθος αγγείων διακοσμημένων με έντονο κόκκινο, που άντεξε στο χρόνο και την υγρασία της γης, παλεύει να δείξει τη χαρά της ζωής, που πέταξε όμως για πάντα.

Πλήθος μικρών κομματιών, θραυσμάτων που βρέθηκαν μέσα στο χώμα, προσπαθούν να συλλαβίσουν μια ιστορία ζωής, αλλά δεν μπορούν… Γυάλινες προθήκες φιλοξενούν βασιλικά γυναικεία κτερίσματα ολόχρυσα. Από τα χρυσά κοσμήματα που στόλιζαν την καλύπτρα της, τις πόρπες, τα βραχιόλια της, τη ζώνη, μέχρι τα στολίδια για τα βασιλικά της πόδια, όλα εκεί! Κι εκείνη φευγάτη μέσα στους αιώνες.

Πιο πέρα μια κυκλική χρυσή λάρνακα, ένα χρυσό στέμμα πάνω της. Ιέρεια ή βασίλισσα;

Βγαίνουμε. Μας περιμένει μια έκπληξη. Μας περιμένει  το τώρα. Η έκθεση των έργων του Χρήστου Μποκόρου, δένει το τότε με το τώρα. Με υλικά όπως το ξύλο ή ο τσεβρές, με χρώματα βαθιά, που λες και ο χρόνος πέρασε πάνω τους και τα σφράγισε, ο ζωγράφος δουλεύει πάνω στο υλικό της μνήμης. Άλλωστε έτσι ονομάζει την έκθεσή του “Ύλης Μνήμη”. Ατμοσφαιρικοί πίνακες, κρίκος ανάμεσα στο τώρα και το τότε…

Βγαίνοντας στο χώρο υποδοχής ξανακοιτάζουμε το μέρος του Ανακτόρου. Στέκεται εκεί ακίνητο μέσα στους αιώνες. Επιβλητικό και υποβλητικό. Ο Φίλιππος, η δολοφονία του, ο Αλέξανδρος και η δια βοής ανακήρυξή του σε βασιλέα…

Δε θέλουμε να φύγουμε. Μπήκαμε σε μια μαγική πύλη του χρόνου και δεν θέλουμε να ξαναγυρίσουμε στην πεζή καθημερινότητά μας.

Φεύγουμε. Πολλές οι εντυπώσεις, Πολλά τα συναισθήματα. Μα πάνω απ’ όλα κυρίαρχη η σκέψη πως ο τόπος μας απέκτησε ένα Μουσείο υψηλής αισθητικής, που συνδυάζει τη μοντέρνα οπτική με το πανάρχαιο κάλλος σε μια θαυμαστή ισορροπία. Ευγνώμονες οι επισκέπτες του στους δημιουργούς του!!!

Φωτογραφίες: faretra.info