Ιστορία

Απελευθέρωση Αθήνας από τους Γερμανούς – 12 Οκτωβρίου 1944

Στις 12 Οκτωβρίου 1944 αποχωρούν οι τελευταίες μονάδες του γερμανικού στρατού κατοχής από την Αθήνα και η συγκεκριμένη ημερομηνία σηματοδοτεί την λήξη της  Κατοχής και την Απελευθέρωση της Αθήνας. Στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου για τα 76 χρόνια από την απελευθέρωση της ελληνικής πρωτεύουσας από τις ναζιστικές δυνάμεις, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή:

ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ

ΑΘΗΝΑ ΤΟ ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ (ενότητα «Ελεύθεροι Σκλάβοι»)

(video)

Πρόκειται για εκτενές απόσπασμα από το  πρώτο επεισόδιο της σειράς 6 ωριαίων ντοκιμαντέρ με θέμα την περίοδο του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου σε σκηνοθεσία  Ροβήρου Μανθούλη, Πάνου Καραμπίνη και  Κωνσταντίνου Μωραΐτη. Το εν λόγω απόσπασμα περιλαμβάνει πλάνα από τα πρώτα επίκαιρα που ξεκίνησε να φτιάχνει ο Φιλοποίμην Φίνος πριν ακόμα εγκαταλείψουν την Αθήνα οι Γερμανοί. Τα επίκαιρα αυτά, για την αποχώρηση των Γερμανών και την απελευθέρωση της Αθήνας, δεν προβλήθηκαν ποτέ στην Ελλάδα, παρά μόνο τον Ιούνιο του 2000 από την εν λόγω σειρά και συγκεκριμένα στο πρώτο επεισόδιο «Αθήνα το Μήλον της  Έριδος» και συγκεκριμένα στην ενότητα «Ελεύθεροι Σκλάβοι«.

Περιλαμβάνονται πλάνα από τις αρχές Οκτωβρίου 1944 με συγκεντρώσεις πολιτών σε Αθηναϊκές γειτονιές,  πολίτες που γράφουν συνθήματα στους τοίχους όπως «Μέρες μας χωρίζουν απ’ την λευτεριά»,  πλάνα από τη συνοικία της Καισαριανής, το Σκοπευτήριο, δρόμους στολισμένους με λουλούδια, σημαίες, γυναίκες να στολίζουν τάφους και σταυρούς με ονόματα εκτελεσθέντων από τις δυνάμεις κατοχής. Ακολουθούν λήψεις από  πομπή με αυτοκίνητα και πολίτες, νέοι και νέες με όπλα στους ώμους παρελαύνουν στους δρόμους, πλήθος συγκεντρωμένο παρακολουθεί  νέους και νέες που χορεύουν. Στη συνέχεια προβάλλονται πλάνα από σπίτια κατεστραμμένα στην περιοχή της Καισαριανής, η οποία χτυπήθηκε από τους Γερμανούς μια μέρα πριν αποχωρήσουν από την Αθήνα, μάλλον με πρωτοβουλία των Ελλήνων συνεργατών τους όπως εξηγεί και ο αφηγητής. Το απόσπασμα συνεχίζει με πλήθος πλάνων απαγχονισμένων πολιτών από τις ναζιστικές δυνάμεις και τους συνεργάτες τους. Ο  αφηγητής εξηγεί ότι μεταξύ των εκτελεσθέντων ήταν και ο πατέρας του Φίνου. Ακολούθως προβάλλονται φωτογραφίες με γυναίκες μπροστά σε εκτελεστικό απόσπασμα, και γερμανοτσολιά που στέκεται δίπλα σε κρεμασμένο νεαρό άνδρα ή αγόρι.

Οι λήψεις του Φιλοποίμην Φίνου περιλαμβάνουν και την ιστορική στιγμή της φυγής των Γερμανών από την Αθήνα: Το στιγμιότυπο με τον Γερμανό αξιωματικό ο οποίος κατεβαίνει βιαστικά με τη ναζιστική σημαία τυλιγμένη στον ώμο του. Η ελληνική σημαία κυματίζει ξανά στην Ακρόπολη, αστυφύλακες πανηγυρίζουν. Στους Αθηναϊκούς δρόμους οι πολίτες επίσης πανηγυρίζουν, κοπέλες αγκαλιάζονται, πλήθη ξεχύνονται στους δρόμους. Οι αθηναϊκοί δρόμοι κατάμεστοι από πλήθη, ακολουθούν πλάνα από το μνημείο Αγνώστου Στρατιώτη. Στην οδό Πανεπιστημίου και στην πλατεία Ομονοίας γερμανικά στρατιωτικά οχήματα κινούνται με ταχύτητα, εγκαταλείποντας την Αθήνα, ενώ στα κτίρια γύρω τους ανεμίζουν ελληνικές και συμμαχικές σημαίες.

Ακολουθούν πλάνα με αντάρτες με όπλα στους ώμους, οι οποίοι στρίβουν τα μουστάκια τους και σύμφωνα με την αφήγηση περιμένουν τους Γερμανούς να βγουν από την πόλη για να τους επιτεθούν και να εκδικηθούν. Η αφήγηση αναφέρεται στις καταστροφές των Γερμανών  λίγο πριν εγκαταλείψουν την Αθήνα  και συνοδεύεται με πλάνα Γερμανών στρατιωτών να ποζάρουν μπροστά από κατεστραμμένα κτίρια στο αεροδρόμιο Τατοΐου, καθώς και γενικές λήψεις του αεροδρομίου, με διάσπαρτα κατεστραμμένα οχήματα και αεροσκάφη. Αντιστοίχως παρουσιάζονται πλάνα από την περιοχή  3 Γέφυρες με κατεστραμμένη σιδηροδρομική γέφυρα. Το επεισόδιο συνεχίζει με λήψεις από τους κατεστραμμένους πομπούς του ραδιοφωνικού σταθμού Αθηνών στα Νέα Λιόσια και ο αφηγητής εξηγεί πώς οι Γερμανοί, λίγο πριν αποχωρήσουν από την Αθήνα προσπάθησαν να ανατινάξουν τους τρεις πομπούς. Κατάφεραν να καταστρέψουν μόνο έναν από τους τρεις, αποτυγχάνοντας έτσι να εμποδίσουν το σταθμό να εκπέμψει ραδιοφωνικό πρόγραμμα την ημέρα της απελευθέρωσης, το οποίο ξεκίνησε με τον Εθνικό ύμνο.

Στη συνέχεια βλέπουμε λήψεις με άνδρες του τμήματος του Ι/6 Τάγματος του ΕΛΑΣ Πειραιά να παρελαύνουν, άλλους αντάρτες να στέκονται έξω από κτίριο με τραυματία ανάμεσά τους, τα κατεστραμμένα οχήματα του λόχου καταστροφών των γερμανικών δυνάμεων (τμήμα μηχανικού των SS ειδικό στις Ανατινάξεις), Γερμανούς στρατιώτες, αιχμάλωτους και τραυματίες οι οποίοι δέχονται πρώτες βοήθειες, καθώς και νεκρούς Γερμανούς από τη «μάχη της Ηλεκτρικής» (Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών Πειραιώς – Πάουερ), χάρη στην οποία αποτράπηκε η καταστροφή του εργοστασίου ηλεκτρικής ενέργειας και έτσι σώθηκε ο ηλεκτροφωτισμός της πρωτεύουσας.

Το επεισόδιο επιστρέφει σε λήψεις από το κέντρο της Αθήνας, Έλληνες πολίτες πετούν στο δρόμο πινακίδες από κτίρια-διοικητήρια των κατοχικών δυνάμεων. Πλήθη πολιτών συγκεντρώνονται στην Ακαδημία Αθηνών σε κεντρικούς Αθηναϊκούς δρόμους, όπως η Σταδίου και Πανεπιστημίου, εκπρόσωποι του κλήρου, πολίτες, αστυνομικοί, εκπρόσωποι εργατικών σωματείων με ελληνικές σημαίες και πανό συγκεντρώνονται έξω από την Μητρόπολη Αθηνών. Πολιτικοί και κληρικοί συνοδευόμενοι από πολίτες συγκεντρώνονται στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Διακρίνονται τα μέλη του τριμελούς κλιμακίου της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, οι υπουργοί Γιάννης Ζέβγος (Γιάννης Ταλαγάνης) δάσκαλος, δημοσιογράφος, ιστορικός και ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και ο πολιτικός Θεμιστοκλής Τσάτσος από το κόμμα των Φιλελεύθερων, οι οποίοι απευθύνουν λόγο προς το συγκεντρωμένο πλήθος, καθώς και ο Φ. Μανουηλίδης από το κόμμα του Γ. Παπανδρέου (Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα). Ακολουθεί παρέλαση μπροστά από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη με πολίτες να ανεμίζουν ελληνικές και συμμαχικές σημαίες και πανό με συνθήματα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ.  Περιλαμβάνονται λήψεις από τους στύλους του Ολυμπίου Διός, και τους Αθηναϊκούς δρόμους, όπου οι πολίτες πανηγυρίζουν από τα σημαιοστολισμένα μπαλκόνια, παρακολουθούν την παρέλαση, τραυματίες σε αναπηρικά καροτσάκια με νοσοκόμες, μέλη αντιστασιακών οργανώσεων παρελαύνουν στην Αθήνα και οι πολίτες τους επευφημούν.

Στο τελευταίο τμήμα του αποσπάσματος παρακολουθούμε λήψεις που καταγράφουν την άφιξη των πρώτων Βρετανών που αποβιβάζονται με βάρκα στον Πειραιά. Ακολουθούν πλάνα της άφιξης του πρώτου βρετανικού αγήματος στον Πειραιά, τους άνδρες του οποίου υποδέχονται θερμά Ελληνίδες με λουλούδια. Οι Βρετανοί στήνουν ασύρματο και μοιράζουν συσσίτιο. Ακολουθούν εκτενή πλάνα αποβίβασης βρετανικών δυνάμεων σε διάφορα σημεία του Σαρωνικού, ελαφρά βρετανικά τεθωρακισμένα και βρετανικές μονάδες πεζικού ξεκουράζονται και μοτοσικλετιστές και τζιπ αποβιβάζονται από σκάφος. Το απόσπασμα κλείνει με πλάνα του θωρηκτού Αβέρωφ, με τους ναύτες να χαιρετούν από το κατάστρωμα και στρατιωτικές μονάδες να αποβιβάζονται.

Σκηνοθεσία: Ροβήρος Μανθούλης, Παναγιώτης Καραμπίνης, Κωνσταντίνος Μωραΐτης

Έτος Παραγωγής: 1999

Ημερομηνία πρώτης τηλεοπτικής προβολής: 5 Ιουνίου 2000

ert.gr

banner-article

Δημοφιλή άρθρα

  • Εβδομάδας