“Όταν κάποτε η μουσική προσέγγιζε τα παιδιά μέσα από τον κόσμο των μεγάλων” γράφει η η Σοφία Σαββαΐδου
Σοφία Σαββαΐδου
Πριν την εξέλιξη του διαδικτύου και την εμφάνιση του YouTube, τα παιδιά διασκέδαζαν ακούγοντας κασέτες, συνήθως μουσικοθεατρικών παραμυθιών και συχνά από διάσημους συνθέτες. Όντας και εγώ παιδί των 90’s δεν πήγαινα για ύπνο αν δεν άκουγα έστω ένα τραγούδι από τις αγαπημένες μου κασέτες, είτε αυτό ήταν από το “Εδώ η Λιλιπούπολη”, είτε από το “Χάρτινο Καράβι”, είτε από τον “Μάγο με τα χρώματα”. Πολλές φορές με έπαιρνε ο ύπνος στο άκουσμα τους και τα όνειρά μου γέμιζαν με φαντασία και χρώμα.
ΕΔΩ ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ
Τα τραγούδια της Λιλιπούπολης, που φαντάζομαι γνωρίζουμε όλοι, συμπεριλαμβάνονται στην καθημερινή παιδική ραδιοφωνική σειρά “Εδώ Λιλιπούπολη” που ξεκινά το 1976 και διαρκεί τέσσερα χρόνια στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, το οποίο την συγκεκριμένη περίοδο βρίσκεται υπό τα ηνία του Μάνου Χατζηδάκι. Το όνομα της εκπομπής εμπνέεται από το κλασικό βιβλίο “Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ”, όπου οι Λιλιπούτιοι αναφέρονται ως μικρόσωμοι άνθρωποι.
Τη δημιουργία αυτής της παιδικής εκπομπής αναθέτει ο Χατζηδάκις στη στενή του φίλη Ρεγγίνα Καπετανάκη, η οποία με τη βοήθεια της παιδοψυχολόγου Ελένης Βλάχου, δημιουργούν τον κόσμο της Λιλιπούπολης, την παρουσιάζουν στον Μάνο Χατζηδάκι, ο οποίος ενθουσιάζεται και δίνει το πράσινο φως για το ξεκίνημά της. Έτσι, στην ομάδα προστίθεται η Μαριαννίνα Κριεζή, η οποία γράφει και τους στίχους όλων των τραγουδιών.
Το όνειρο του Μάνου Χατζηδάκι γίνεται πραγματικότητα όταν η Λένα Πλάτωνος, ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος και ο Νίκος Χριστοδούλου συνθέτουν την υπέροχη μουσική, την οποία τραγουδούν οι Σπύρος Σακκάς, Σαβίνα Γιαννάτου, Αντώνης Κοντογεωργίου και Νένα Βενετσάνου. Αρκετοί διάσημοι ηθοποιοί ζωντανεύουν με τη φωνή τους, τους χαρακτήρες – κατοίκους της Λιλιπούπολης, όπως η Σαπφώ Νοταρά, η Αλέκα Παΐζη, η Άννα Παναγιωτοπούλου, ο Σταμάτης Φασουλής, ο Λευτέρης Βογιατζής, η Λυδία Κονιόρδου και πολλοί άλλοι.
Δεν λατρεύουν μόνο παιδιά τον κόσμο της Λιλιπούπολης αλλά και μεγάλα παιδιά, γιατί οι χαρακτήρες των ηρώων και η γλώσσα τους σμιλεύονται έτσι ώστε να μην αποτελεί μια συνηθισμένη παιδική εκπομπή. Η εκπομπή για παιδιά και έξυπνους μεγάλους, όπως χαρακτηρίζεται, δέχεται και μεγάλο πόλεμο, επειδή με αλληγορικό τρόπο στηλιτεύει πρόσωπα και θεσμούς της εποχής. Αυτός που προστατεύει οικονομικά και πολιτικά την εκπομπή από το κυνήγι που της κάνουν λόγω του αντισυμβατικού της χαρακτήρα είναι ο Μάνος Χατζηδάκις που περήφανος ισχυρίζεται ότι για πρώτη φορά κάποιοι μιλούν στα παιδιά υπεύθυνα, με ποιητική γλώσσα και όχι σαν εκπαιδευτικοί ή γονείς που συμπεριφέρονται στα παιδιά λες και απευθύνονται σε υποανάπτυκτους οργανισμούς, με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική.
Η Λιλιπούπολη σίγουρα δεν αποτελεί απλά μια παιδική ραδιοφωνική σειρά του παρελθόντος, αλλά παραμένει στις μνήμες μας σαν μια ζωντανή μικρογραφία της χώρας μας, της πόλης μας, της γειτονιάς μας. Είναι δημιούργημα μιας φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας, από μια ομάδα ταλαντούχων ανθρώπων που δούλεψαν με ελευθερία, κέφι και αξιοπρέπεια.
ΧΑΡΤΙΝΟ ΚΑΡΑΒΙ
Ένας ακόμη συνθέτης που γράφει μουσική για παιδιά, αλλά που “μιλάει” και στη ψυχή των μεγάλων είναι ο πολυτάλαντος Νότης Μαυρουδής με το “Χάρτινο Καράβι”. Ο δίσκος αυτός κυκλοφορεί τον Οκτώβριο του 1995 σε συνεργασία με τις ερμηνείες των παιδιών της βραβευμένης Παιδικής Χορωδίας του Δημήτρη Τυπάλδου. Καταλαβαίνουμε ότι η συνεργασία αυτών των δύο αξιόλογων ανθρώπων δεν μπορεί παρά να επιφέρει ένα εξαίρετο αποτέλεσμα.
Τα τραγούδια από το “Χάρτινο Καράβι” περιέχουν πολλή αλήθεια και οι περισσότεροι στίχοι κανονικά δεν θα έπρεπε να τραγουδιούνται από παιδιά, αν και για κάποιο περίεργο λόγο η παιδική φωνή σε κάνει να καταλάβεις περισσότερο το νόημα των στίχων.
Ο ίδιος ο συνθέτης ισχυρίζεται ότι μερικά από τα τραγούδια δεν θα έπρεπε να ειπωθούν από παιδιά, όμως εκλαμβάνει την αθωότητά τους ως αγωγούς μηνυμάτων για όλους όσους αισθάνονται “παιδιά πάσης ηλικίας”. Για παράδειγμα, οι στίχοι του Άλκη Αλκαίου στο “Πρωινό τσιγάρο” που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου, δεν αρμόζουν σε παιδιά, όμως διαψεύστηκε όταν τα έβλεπε να το τραγουδούν συγκινημένα από μια αδιόρατη γνώση των νοημάτων.
Το “Χάρτινο Καράβι” περιλαμβάνει πολύ όμορφα τραγούδια, γεμάτα ευαισθησία και τρυφερότητα. Είναι ένας δίσκος χωρίς πομπώδεις ενορχηστρώσεις και εμπορικό ήχο, υψηλής αισθητικής με ερμηνείες από μικρά παιδιά που ύστερα από λίγα χρόνια γίνονται ανερχόμενες φωνές, όπως οι αδερφές Ψυχράμη και η Μαρίνα Μανωλάκου.
Ο ΜΑΓΟΣ ΜΕ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ
Πρόκειται για ένα από τα πρώτα θεατρικά έργα του συγγραφέα Γιάννη Ξανθούλη, που κάνει το ντεμπούτο του το 1978 στο Θέατρο Έρευνας του Δημήτρη Ποταμίτη. Μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε και μιούζικαλ, εφόσον τα τραγούδια που περιλαμβάνονται στο έργο είναι τουλάχιστον ένα κάθε πέντε λεπτά.
Η ιστορία αφορά τον φημισμένο μάγο Σκορδάλευρο που δοκιμάζει τις μαγικές συνταγές του για να κάνει τον κόσμο καλύτερο. Για παράδειγμα χαρίζει ανθρώπινη φωνή στα ζώα, τα οποία αποφασίζουν να αναλάβουν την εξουσία στην Ελλάδα, παρουσιάζει μια ιστορία αγάπης ανάμεσα σε μια γάτα και ένα σκύλο που ενάντια σε όλους καταφέρνουν να φέρουν κοντά δύο εχθρικούς κόσμους, βοηθάει ένα δέντρο που ανθίζει μόνο σουβλάκια να πρασινίσει ενώ παρουσιάζει το δράμα της δραχμής που ξενιτεύεται για να βρει καλύτερη τύχη.
Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι μέσω του παραμυθιού και του φανταστικού κόσμου ο Γιάννης Ξανθούλης θίγει λεπτά ζητήματα που χρειάζονται να γνωρίζουν και να ξεκαθαρίσουν μέσα τους τα παιδιά, όπως τα δικαιώματα των ζώων, η αποδοχή της διαφορετικότητας, τα περιβαλλοντικά, οικονομικά και πολιτικά θέματα.
Ο συγγραφέας ασκεί κριτική σε διάφορα κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα, όπως η εξουσία, με λογοτεχνικό ύφος και πολλές φορές σουρεαλιστική διάθεση. Επίσης, σατιρίζει τον ανταγωνιστικό θεσμό των καλλιστείων, την αμερικανική επιρροή στη χώρα μας με τους ανάλογους συμβολισμούς και ό,τι αυτό συνεπάγεται σε πολιτικό επίπεδο.
Η θεματική του έργου περικλείεται στο ρεφρέν του εναρκτήριου τραγουδιού που λέει ότι “Όλοι μπορούμε να γίνουμε μάγοι και να μαγέψουμε τον κόσμο μια βραδιά, χρώματα κι όνειρα να ρίξουμε στη πόλη και μαγεμένοι να περάσουμε καλά”, γιατί αν θέλουμε να αλλάξει κάτι στο σπίτι μας, στον τόπο μας, στη ζωή μας, μόνο αν εμείς το προσπαθήσουμε θα πραγματοποιηθεί, αρκεί να ονειρευόμαστε.
