Πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση της Ευξείνου Λέσχης Νάουσας για την Παγκόσμια Ημέρας της Μητέρας – Η ομιλία της κ. Α. Χαρίση
«Και ο Θεός έπλασε τη Μητέρα»
Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 9 Μαΐου, 2016, η εκδήλωση της Ευξείνου Λέσχης Ποντίων Νάουσας για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Μητέρας. Η κ. Αντωνία Χαρίση, ειδική παιδαγωγός- διδάκτορας Ιστορίας, με μεστό και γλαφυρό λόγο μίλησε για τη Μητέρα μέσα από την τέχνη, την ιστορία και τη ζωή. Προηγήθηκε η προβολή ενός βίντεο με πίνακες μεγάλων Ζωγράφων αφιερωμένους στον δημιουργό της ζωής μας « Την Μητέρα μας».
Στο τέλος της εκδήλωσης οι μαθήτριες του τμήματος Μπαλέτου, προσέφεραν στις μητέρες τους ένα Σκίτσο με προσωπικές αφιερώσεις.
Τα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθητές του τμήματος Σκίτσου της Ευξείνου Λέσχης Ποντίων Νάουσας.
Η ομιλία της κ. Αντωνίας Χαρίση για τη ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Εύξεινο Λέσχη Ποντίων Νάουσας για την τιμή που μου έκανε να αναθέσει σε εμένα να μιλήσω για τη Μητέρα και φυσικά εσάς που τιμάτε με την παρουσία σας την εκδήλωση αυτή.
Δεν σας κρύβω ότι προβληματίστηκα αρκετά, όταν μου ζήτησαν να κάνω μια ομιλία για τη γιορτή της Μητέρας , γιατί έχουν ειπωθεί ήδη πολλά και σημαντικά για τη μητέρα.
Πριν πω όμως τις δικές μου σκέψεις για τη μητέρα, αρχικά, θα ήθελα να αναφερθώ στο πώς προέκυψε η «γιορτή» της. Η σύλληψη και πραγματοποίηση της ιδέας για την καθιέρωση της Γιορτής της Μητέρας, ανήκει στην Αμερικανίδα Άννα Τσάρβις η οποία γεννήθηκε το1864. Την εποχή εκείνη, οι γυναίκες της οικογένειάς της πρωτοστάτησαν σε γυναικεία κινήματα, ενώ την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου στις ΗΠΑ, εργάστηκαν βοηθώντας τους πληγωμένους και των δύο πλευρών, στηρίζοντας ενεργά τις οικογένειες και πολύ περισσότερο τις μητέρες που υπέφεραν. Μετά τον θάνατο της μητέρας της, η Τσάρβις αφιέρωσε την ζωή της στην αναγνώριση της συμβολής των μητέρων στην κοινωνία και μετά από πολλούς αγώνες, το 1907 κατάφερε να καθιερωθεί η ημέρα της Μητέρας.
Δυστυχώς, η ίδια η Τσάρβις που πέθανε το 1948, ήταν απογοητευμένη από την εμπορευματοποίηση της γιορτής αυτής, καθώς την αναγνώριση της μητρικής προσφοράς κάποιοι την χρησιμοποίησαν για εμπορικές ή ακόμα και για πολιτικές σκοπιμότητες.
Το θέμα λοιπόν της αποψινής μας ομιλίας είναι η «Μητέρα στη σύγχρονη εποχή».
Η μητρότητα αποτελεί πολύτιμο δώρο για την Γυναίκα, και κάθε χρόνο η Γιορτή της Μητέρας μας µας το θυμίζει ακόμα περισσότερο. Από την ιερότερη εικόνα για εκατομμύρια ανθρώπους, την Παναγία που κρατάει το Θείο Βρέφος, μέχρι τις μητέρες της Αφρικής που κυκλοφορούν µε τα μωρά τυλιγμένα γύρω τους, τα στιγμιότυπα μητρικής στοργής που είδαμε πριν λίγο στο βιντεάκι μας, ξυπνούν τα ευγενέστερα των αισθημάτων.
Όλοι μας αισθανόμαστε απέραντη ευγνωμοσύνη για τη μάνα μας και όλοι θέλουμε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας προς αυτή. Την ημέρα αυτή την αφιερώνουμε συμβολικά στις μητέρες όλου του κόσμου για να τους πούμε πρώτα απ’ όλα ένα μεγάλο «ευχαριστώ» που μας έφεραν στη ζωή, για όλα όσα έκαναν και κάνουν για μας και να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για την ανεκτίμητη προσφορά τους στην ανθρωπότητα και την πολύτιμη συμβολή τους στην καλή ανατροφή και διαπαιδαγώγησή μας.
Στις ώρες της μεγάλης θλίψης αλλά και στις ώρες της μεγάλης χαράς όλοι μας στρεφόμαστε στη μητέρα μας. Είναι ο μικρόκοσμός μας. Αντιπροσωπεύει ό, τι τρυφερό: το πρώτο χάδι, το πρώτο βήμα μας, την πρώτη μέρα μας στο σχολείο, την παιδική μας ηλικία, την οικογενειακή θαλπωρή. Στο πρόσωπό της βλέπουμε την ψυχή της οικογένειας, το συνδετικό της κρίκο.
Την καθημερινή της θυσία και ανιδιοτέλεια την καταλάβαμε οι περισσότερες όταν γίναμε οι ίδιες μάνες. Πόσα ξενύχτια πάνω από την κούνια, πόσα βράδια ξάγρυπνες με το παιδί που έχει πυρετό; Και την άλλη μέρα χαμογελαστές στη δουλειά, περιποιημένες για να μη φανεί το ξενύχτι της προηγούμενης νύχτας. Και τι χαρά ανείπωτη να χαίρεται το παιδί σου, να γελά, να σε χαϊδεύει, να λέει τις πρώτες του λέξεις! Οι δικές σου ανάγκες περνούν σε δεύτερη μοίρα και το μητρικό φίλτρο σε κυριεύει την ώρα που δεν ήξερες καν ότι υπήρχε. Δεν περιμένεις ανταπόδοση στα μητρικά ένστικτά σου, στην άπλετη και αγνή αγάπη προς το παιδί σου δεν υπάρχουν κερδοσκοπικά στοιχεία και δεν αποβλέπεις σε τίποτα, παρά μόνο στο καλύτερο για το παιδί σου.
Την πολυπλοκότητα της μητρικής φύσης τη βρίσκουμε στην παρακάτω αφήγηση της Έρμα Μπόμπεκ “Και ο θεός έπλασε την Μάνα” .
«Ο Θεός κάλεσε τον πιο αγαπημένο Του άγγελο και του παρουσίασε ένα πρότυπο μητέρας. Στον άγγελο δεν άρεσε αυτό που είδε.
– Εργαστήκατε πολύ, Κύριε, και κουραστήκατε, είπε ο άγγελος. Κοιτάξτε! Φιλί ειδικό, που θεραπεύει όλες τις αρρώστιες, έξι ζευγάρια χέρια για να μαγειρεύει, να πλένει, να σιδερώνει, να φροντίζει, να ελέγχει, να καθαρίζει. Δε θα δουλέψει!
– Το πρόβλημα δε είναι τα χέρια, αντέτεινε ο Θεός. Είναι τα τρία ζευγάρια μάτια που χρειάστηκε να βάλω: ένα για να βλέπει το παιδί της πίσω από κλειστές πόρτες και να το προστατεύει από ανοιχτά παράθυρα, ένα άλλο για να το κοιτάζει με αυστηρότητα όταν πρέπει να του μάθει κάτι ουσιώδες και το τρίτο για να του δείχνει διαρκώς τρυφερότητα και αγάπη, όση δουλειά κι αν έχει εκείνη!
Ο άγγελος εξέτασε το πρότυπο της μητέρας πιο προσεκτικά.
– Κι αυτό τι είναι;
– Ένας μηχανισμός αυτοθεραπείας. Δε θα έχει χρόνο να αρρωσταίνει, θα πρέπει να ασχολείται με το σύζυγό της, με τα παιδιά, με το σπίτι.
– Νομίζω ότι πρέπει να ξεκουραστείτε λίγο, Κύριε, είπε ο άγγελος. Και να επιστρέψετε στο κλασικό πρότυπο με τα δύο χέρια, τα δύο μάτια, κλπ.
Ο Θεός συμφώνησε με τον άγγελο. Αφού ξεκουράστηκε, μεταμόρφωσε τη μητέρα σε κανονική γυναίκα. Εξομολογήθηκε όμως στον άγγελο:
– Χρειάστηκε να της δώσω μια τόσο δυνατή θέληση, ώστε να νομίζει ότι θα έχει έξι ζευγάρια χέρια, τρία ζευγάρια μάτια και ικανότητα αυτοθεραπείας. Αλλιώς δε θα καταφέρει να εκπληρώσει το καθήκον της.
Ο άγγελος την εξέτασε από κοντά. Κατά τη γνώμη του, αυτή τη φορά ο Θεός είχε επιτύχει. Ξαφνικά όμως πρόσεξε ένα λάθος:
– Αδειάζει. Αναρωτιέμαι, Κύριε, μήπως βάλατε ξανά υπερβολικά πολλά πράγματα σ’ αυτό το πρότυπο μητέρας.
– Δεν αδειάζει. Αυτό ονομάζεται δάκρυ.
– Και σε τι χρησιμεύει;
– Για να δείχνει χαρά, λύπη, απογοήτευση, πόνο, θυμό, ενθουσιασμό.
– Κύριε, είστε μεγαλοφυΐα! Αναφώνησε ο άγγελος. Ακριβώς αυτό ήταν που έλειπε για να συμπληρωθεί το πρότυπο.
Ο Θεός πρόσθεσε με ύφος μελαγχολικό:
– Δεν το έβαλα εγώ. Όταν συναρμολόγησα όλα τα μέρη, το δάκρυ εμφανίστηκε από μόνο του.
Ο άγγελος συγχάρηκε πάλι τον Παντοδύναμο κι έτσι δημιουργήθηκαν οι μητέρες.»
Μου δόθηκε πολλές φορές η ευκαιρία να θαυμάσω τη μάνα και να εκτιμήσω το μέγεθος της προσφοράς της. Ιδιαίτερα η συνεργασία μου με εκατοντάδες μάνες στην κοινή μας προσπάθεια να μορφώσουμε τη νέα γενιά μου έδωσε την ευκαιρία να ζήσω από πολύ κοντά τις χαρές της, τους φόβους της, τις ελπίδες της, τον ενθουσιασμό της, τις μεγάλες της προσδοκίες και μ’ έκαναν να θυμηθώ πολλές φορές ένα σοφό γνωμικό της ανατολής: επειδή ο θεός δεν θέλησε να τελειώσει τη δημιουργία μόνος του έπλασε τη μάνα.
Σε ένα πιο επιστημονικό επίπεδο, η μητέρα παίζει καθοριστικό ρόλο σ’ όλα τα στάδια της εξέλιξης του παιδιού. Η μητέρα από την εγκυμοσύνη της ήδη και από τις πρώτες εβδομάδες της ζωής των παιδιών της παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την κατοπινή τους εξέλιξη. Ο δεσμός που αποκτά το βρέφος με τη μητέρα προοιωνίζει την κατοπινή του δυνατότητα να εμπιστεύεται τους άλλους και τον εαυτό του. Το βρέφος έχει την ανάγκη του οικείου, της ζεστασιάς και της σιγουριάς που του εμπνέει η μάνα. Εκεί το βρέφος σιγουρεύεται, αποβάλλει το άγχος, χαίρεται, ωριμάζει και απελευθερώνεται. Εκεί οι επιθυμίες και οι απαιτήσεις του αναγνωρίζονται και ικανοποιούνται χωρίς αναβολή κι έτσι διαμορφώνει μια θετική εντύπωση ότι ο κόσμος και τα πρόσωπα γύρω του αξίζουν να τα εμπιστεύεται.
Εξάλλου, σε όλη την παιδική ηλικία η μητέρα κυρίως διαμορφώνει την προσωπικότητα του παιδιού. Αν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός πως η μάνα είναι το πρόσωπο στο οποίο προσκολλάται περισσότερο το παιδί και πως αυτή είναι για το μικρό παιδί πρότυπο συμπεριφοράς καταλαβαίνουμε σε πιο βαθμό η διάπλαση του χαρακτήρα του παιδιού εξαρτάται από αυτή. Όταν τέλος έρθει η φοβερή κρίση ταυτότητας κατά την εφηβεία, η μητέρα θα καθοδηγήσει το παιδί, θα του δείξει εμπιστοσύνη και εκτίμηση.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, όταν ζητούν εξ ύψους βοήθεια και ειδικά όταν είναι αρνητικά αιφνιδιασμένοι από ένα γεγονός, η πρώτη φράση που έρχεται στο στόμα τους είναι «Παναγιά μου».
Αναζητούν δηλαδή την «θνητή» μητέρα και όχι τον Θεό υιό της. Αυτός ο ρόλος είναι πράγματι ξεχωριστός και ο δημιουργός τον ανέθεσε σε μια γυναίκα, γιατί η γυναίκα βρίσκεται πολύ πιο κοντά από τον άνδρα στη δημιουργία, αφού αυτή μεγαλώνει στα σπλάχνα της και φέρνει στον κόσμο τη ζωή. Αυτή που γεννά τον άνθρωπο, είναι κοντά σε αυτόν, συνομιλεί μαζί του, γίνεται βοηθός και συμπαραστάτης του, τον καταλαβαίνει, τον πονά.
Kι αυτός ο άνθρωπος, αυτήν αναζητά όποτε έχει ανάγκη, αυτήν εμπιστεύεται. Είναι η Παναγία η Μάνα του, που εκφράζεται μέσα στην καθημερινότητα από την κάθε μάνα και όπως η Παναγία-μάνα είναι η σκάλα ανάμεσα σε γη και ουρανό που σώζει τον άνθρωπο, έτσι η απλή μάνα γίνεται και αυτή το σκαλοπάτι για το παιδί της, ο στυλοβάτης της κοινωνίας και δεν χρειάζονται άλλου είδους καταξιώσεις για να διεκδικήσει την κορυφή που ήδη της έχει προσφέρει ο δημιουργός.
Τι τεράστιος «ρόλος» πράγματι, πόσο πολύμορφος και πολυδιάστατος!
Όμως, μια και οικοδεσπότης μας σήμερα είναι η Εύξεινος Λέσχη Ποντίων Νάουσας, θα ήθελα να αναφερθώ κλείνοντας την ομιλία μου στην Πόντια Μάνα, πρόσωπο ιερό και αξιοσέβαστο στην ποντιακή κουλτούρα.
Η Πόντια γυναίκα, όπως όλες οι μάνες από τις χαμένες πατρίδες, άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στις επόμενες γενιές.
Στην μακραίωνη ιστορία του Πόντου, οι γυναίκες του Πόντου, οι Πόντιες μάνες, ήταν δημιουργικές, φιλότιμες μέσα στο σπίτι, σκληρές εργατικές και δυναμικές έξω από αυτό. Οι παλαιότεροι ιστοριογράφοι όταν αναφέρονται στην Πόντια μάνα κάνουν ιδιαίτερη αναφορά στην αρετή, την ανδρεία και την εργατικότητα της.
Οι αγρότισσες γυναίκες του Πόντου δεν βαρυγκωμούσαν για τον κόπο των αγροτικών εργασιών. «Τσακέλα επίκαν τα χέρα τουν», τσαπιά έκαναν τα χέρια τους, για να αναστήσουν, να μεγαλώσουν, να μορφώσουν τα παιδιά τους.
Ύστερα όμως από σχεδόν 3.000 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας του Ελληνισμού στον Πόντο, ήρθαν οι διωγμοί, η καταστροφή, η προσφυγιά.
Στα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα της γενοκτονίας του Ελληνισμού του Πόντου η Πόντια Μάνα και το μικρό παιδί κατέχουν ιδιαίτερη θέση.
Η μάνα και το παιδί αποτέλεσαν εφ ενός συγκεκριμένο στόχο του προμελετημένου εγκλήματος, λόγω του ειδικού βάρους στην κοινωνία και την οικογένεια, αφετέρου ήταν αποδέκτες όλων των επιπτώσεων της γενοκτονίας (χηρεία, προσφυγιά, βιασμός, ορφάνια, κ.α.).
Με την φυγή και τις δολοφονίες των ανδρών (στην εξορία, τα τάγματα εργασίας, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις άλλες μεθόδους) πίσω στις εστίες, στα σπίτια έμεναν στηρίγματα της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής οι γυναίκες, έχοντας να προστατέψουν παιδιά και ηλικιωμένους και να διατηρήσουν ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης – επιβίωσης.
Αυτές οι μάνες ήταν γυναίκες από ατσάλι, που έζησαν το μεγαλύτερο δράμα για μια μάνα, έθαψαν τα αγγελούδια τους σε άξενους τόπους, γιατί δεν άντεξαν τα δεινά της εξορίας και της πείνας. Βίωσαν άγριες συνθήκες, ανταλλαγή, προσφυγιά, χηρεία κι όμως συνέχισαν βράχοι ορθοί να στηρίζουν όλη την οικογένεια, πολλές φορές έγιναν οι καλύτερες μάνες για παιδιά που δεν γέννησαν…
Μάνες τραγικές που αναγκάστηκαν ακόμα και να εγκαταλείψουν τα παιδιά τους για λόγους πάνω από την δική τους θέληση και το έφεραν βαριά μέχρι το τέλος της ζωής τους. Γυναίκες που έχασαν στην εξορία τον άντρα τους, που παντρεύτηκε χήρους και έγιναν μάνες για τα παιδιά τους. Γυναίκες δυνατές που μετά την ανταλλαγή γέννησαν ξανά παιδιά, ρίζωσαν, στήριξαν την οικογένεια, ήταν ο βράχος κάθε σπιτιού.
Η Πόντια Μάνα δούλευε συνέχεια στο σπίτι, στο χωράφι, στα ζώα. Δεν ήξερε τίποτα άλλο παρά μόνον τον δρόμο της προσφοράς. Μάνες αγράμματες που αγαπούσαν τα γράμματα και είχαν προτεραιότητα μοναδική να μάθουν γράμματα τα παιδιά τους. Άνθρωποι φτωχοί, μάνες χαροκαμένες πουλούσαν μια αγελάδα και την σοδειά να σπουδάζουν τα παιδιά τους.
Όμως και η δεύτερη γενιά ποντίων, ήταν το ίδιο δυνατές γυναίκες, από ατσάλι και αυτές στα πέτρινα χρόνια της μετανάστευσης, που έφευγαν οι άντρες του χωριού και έμεναν πίσω μόνες τους να αναστήσουν τα παιδιά και να συνεχίσουν να δουλεύουν τα χωράφια.
Μάνες ακούραστες, σύντροφοι μοναδικές, κράτησαν την οικογένεια ενωμένη, μεγάλωσαν παιδιά με αρχές και αγάπη για τον τόπο τους… Μάνες… Από όλους τους τίτλους.
Για μια ακόμα φορά η γυναίκα μάνα πρωταγωνίστρια της νέας της ζωής….
Τα έθιμα, τα φαγητά, οι αξίες όλα ανέπαφα χάρη στους συλλόγους, τα σωματεία, μα κυρίως χάρη στις άξιες μάνες που έμειναν όρθιες σε όλες τις μπόρες και τις φουρτούνες του ουρανού και της γης. Χωρίς ρίζες και σε ξένο χώμα, έστω και αν ήταν της μητέρας Πατρίδας και παρ’ ότι γνώρισαν την απονιά, δε λύγισαν στιγμή. Ρίζωσαν και φύτρωσαν και άνθισαν τα βλαστάρια τους, που πλούσια και ευλογημένα πλημμύρισαν την Ελλάδα.
Χρόνια Πολλά σε όλες τις μάνες
Χρόνια Πολλά «μάνα μ’ γλυκοκαλάτσευτος»
Αντωνία Χαρίση
