Η “αγριόχορτη” ποίηση του Ηλία Τσέχου και ο σπασμένος καθρέφτης της

21/06/2015, 21:19

Κυκλοφόρησε η νέα του ποιητική συλλογή, “Αγριόχορτο στόμα”, εκδόσεις Ενδυμίων

Δήμητρα Σμυρνή

Ολοφάνερα χωρίς καλλωπισμούς, χωρίς φροντίδα, με τη φυσικότητα που φυτρώνει ένα αγριόχορτο, γεννιέται η ποίηση του Ηλία Τσέχου, στη νέα του ποιητική συλλογή.

Ο ποιητής αυτήν τη φορά, περισσότερο από ποτέ, δεν αισθάνεται να δεσμεύεται από τίποτα κι από κανέναν. Αφήνει το ποιητικό του εγώ απόλυτα ελεύθερο και πλάθοντας σουρεαλιστικές εικόνες, ξαφνιάζει όσο ποτέ τον αναγνώστη του, καθώς τον μεταφέρει σ’ έναν κόσμο, όπου οι στίχοι του μοιάζουν με μικρούς πυροβολισμούς, πυροβολισμούς που με την πρώτη ματιά δείχνουν να αρέσκονται μόνο στη χαρά της έκρηξης, βαθύτερα, όμως, δείχνουν το στόχο τους, που είναι πάντα η ψυχή του αναγνώστη. Γιατί, κακά τα ψέματα, πομπός χωρίς δέκτη δεν υφίσταται. Και ο δέκτης είναι ο στόχος της ποίησης.

Η δύναμη της ποίησης του Ηλία Τσέχου, ειδικά σ’ αυτήν την τελευταία συλλογή, βρίσκεται στο στίχο, τον μεμονωμένο στίχο. Οι στίχοι του ή καλύτερα τα δίστιχά του αποκτούν τέτοια πυκνότητα, που μπορούν να υποκαταστήσουν το ποίημα. Θα μπορούσαν να σταθούν και ως μοναχικά επιγράμματα.

Δεν μπορεί, λοιπόν, να μη σταματήσει κανείς σε στίχους, όπως οι παρακάτω:

Τα μάτια που αγάπησαν

Αγάπη πάντα βλέπουν

Ενικός πανικός
Πληθυντικός μονάχος

Τάχα δεν ηττηθήκαμε
Στο τέλος της αγάπης

Δικαίωμά σου παρακμή
Να παρακμάζεις
Δικαίωμά μου
Να σε βλάπτω

Υπογραφές συμμάχων
Γείτονες σύνορα υποκρισίας

Διαβάζοντας τη συλλογή, ο αναγνώστης διαπιστώνει πως η σύλληψη και η απόδοση μιας ολοκληρωμένης εικόνας δεν είναι στις προθέσεις του ποιητή. Στο βιβλίο, όμως, ο Τσέχος ξεφεύγει από αυτή τη συνειδητή επιλογή, με δύο ποιήματα γραμμένα για τη μάνα του. Τα ποιήματα διαφέρουν από τα υπόλοιπα και γιατί ολοκληρώνουν την εικόνα, δικαιώνοντας την αρχική της σύλληψη, αλλά και γιατί περνούν έντονα στον αναγνώστη το μήνυμα “οδυνηρή μνήμη – άφατη νοσταλγία”.

Μάνα οδηγά αυτό το ποίημα

Πέρασα από τη μάνα
Δεν έχει πεθάνει
Μέσα στο χώμα
Πλέκει τους καημούς
Τα βάσανα
“Ποτέ δεν λιγόστεψες το λάδι μου”
Λέει χαμογελώντας
Στα μάτια με κοιτά βαθιά
Που πάλι σκοτεινιάζουν
Της παίρνω το μαντίλι
Μην καεί απ’ το κερί
Καεί και το ανθοδοχείο
Σπάσουν στάχτες
Και με λούσει

Μάνα

Τέσσερα τριαντάφυλλα
Στο μέρος της καρδιάς ανθούν
Γέμισαν με δάκρυα και ευωδούν

Συνδυάζοντας το παρελθόν με το παρόν, τη μνήμη με τη νοσταλγία, χρησιμοποιώντας λέξεις κλειδιά όπως: λάδι – κερί – μαντίλι – στάχτες – τριαντάφυλλα – δάκρυα, ο ποιητής κατορθώνει να γίνει πομπός μιας δυνατής συγκίνησης και να προσθέσει τα δυο του ποιήματα δίπλα στα καλύτερα που γράφτηκαν για τη μάνα.

Ο Τσέχος, ιδιαίτερος ποιητής και το ίδιο ιδιαίτερος άνθρωπος, με την “αγριόχορτη” ποίησή του, ανεμίζοντας το μπαϊράκι της ποιητικής του ελευθερίας – άλλοτε τρυφερός, άλλοτε σκληρός, άλλοτε δηκτικός με τους άλλους, άλλοτε με τον εαυτό του, πάντα κριτικός απέναντι στην αναλγησία και την υποκρισία των καιρών – γίνεται ο σπασμένος καθρέφτης της εποχής μας, που παραμορφώνει, για να φανερώσει, με τα κομμάτια του, τις πληγές.