Στην καρδιά των γεγονότων της περιόδου 1940 – 50, ο “φακός” της ιστορικής έρευνας

Συνεχίζονται οι εργασίες της Δ’ Επιστημονικής Hμερίδας Τοπικής Ιστορίας της Ε.Μ.Ι.Π.Η.

Με τις συνεδρίες Β’ και Γ’ συνεχίστηκαν για δεύτερη μέρα σήμερα οι εργασίες της επιστημονικής ημερίδας «Μιλάμε για τη Βέροια του 20ου αιώνα – Η δεκαετία των μεγάλων ανατροπών και συγκρούσεων (1940-1950)», από το πρωί, στο Χώρο Τεχνών της Βέροιας, στο πλαίσιο της διοργάνωσης της Δ’ Εβδομάδας Τοπικής Ιστορίας από την Ε.Μ.Ι.Π.Η.

Πιο συγκεκριμένα, με επίκεντρο τη θεματολογία σχετικά με την Κατοχή, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο στην Ημαθία και ειδικότερα στη Βέροια, το λόγο έλαβαν, προεδρεύοντος του
Δρ. Χρήστου Σκούπρα – Δρ. Παν. Δυτ. Μακεδονίας, κατά τη Β’ Συνεδρία, ο Εκπαιδευτικός και Πολιτευτής του Δήμου Αλεξάνδρειας Γρηγόρης Γιοβανόπουλος, με θέμα: «Αντιστασιακά και εμφυλιοπολεμικά περιστατικά στην ευρύτερη περιοχή της Ημαθίας».

Ο Γιάννης Μελιόπουλος – Μέλος του ΔΣ εκπ/κών Π.Ε Ημαθίας, με θέμα: «Πλευρές της εκπαιδευτικής διαδικασίας και πολιτικής στην πόλη της Βέροιας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’40».

Η Γραμματέας της Ε.Μ.Ι.Π.Η Αναστασία Ταναμπάση, με θέμα: «Κατάστιχα Επιθεωρήσεως του ρουμανικού σχολείου Βέροιας την περίοδο της κατοχής».

Ο Επί πτυχίω φοιτητής ΑΕΙ Αντώνης Χατζηκώστας, με θέμα: «Στιγμιότυπα από την αθλητική ζωή στην Ημαθία κατά την περίοδο 1946-1949».
Κατά τη Γ’ Συνεδρία, προεδρεύοντος του Θεοδόση Τσιρώνη – Δρ. Α.Π.Θ., μίλησε ο Δημοσιογράφος και Λογοτέχνης Δημήτρης Καρασάββας, με θέμα: «Η μνήμη της κατοχής στην Βέροια μέσα από τις τοπικές μαρτυρίες».

Ο Πρόεδρος της Ε.Μ.Ι.Π.Η. Δρ. Εμμανουήλ Ξυνάδας με θέμα: «H στάση της Τοπικής Εκκλησίας της Βέροιας στην Κατοχή και τον Εμφύλιο, όπως αυτή αποτυπώνεται στον εκκλησιαστικό λόγο».
Και τέλος το Μέλος της Ε.Μ.Ι.Π.Η. π.Αθανάσιος Βουδούρης με θέμα: «Τα Άλλα θύματα του Εμφυλίου στην Ημαθία: Ανασυνθέτοντας τον κατάλογο του “Αἰματηροῦ ἀπολογισμοῦ τῆς Ἐαμοκρατίας ἐν τῇ περιφερείᾳ Βερροίας”, του Μητροπολίτη Βεροίας και Ναούσης Αλέξανδρου Δηλανά».

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις εισηγήσεις των τριών πρώτων ομιλητών

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΓΙΟΒΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο κ. Γιοβανόπουλος στην εισήγησή του παρουσίασε στοιχεία μέσα από συγκεκριμένα γεγονότα αντιστασιακής και πρώιμης εμφυλιοπολεμικής αναφοράς στην ευρύτερη περιοχή της Ημαθίας.
Αναλυτικότερα αναφέρθηκε σε περιστατικά, όσον αφορά το αντιστασιακό κομμάτι ειδικότερα, όπως στη μεγάλη συνδιάσκεψη που έλαβε χώρα το Γενάρη του ’44 στο Νησί Ημαθίας, το συλλαλητήριο που έγινε στο Γιδά στις 23 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς, στη μάχη του Σταυρού κατά την οποία σώματα του ΕΛΑΣ Βερμίου χτύπησαν γερμανικές φάλαγγες κ.α.
Όσον αφορά κάποια πρώιμα εμφυλιοπολεμικά γεγονότα, έκανε λόγο για τη μάχη του Νησελίου Ημαθίας, όπου έδρασε η ομάδα ΠΑΟ του Αρ. Παπαδόπουλου, καθώς και τη μάχη του ’43 στο Νεοχωρόπουλο (Κορυφή), όπου υπήρχε μια ομάδα κατοίκων με αρχηγό τον Κωνστάντιο Μουρατίδη, μια μεγάλη μορφή, όπως τον χαρακτήρισε, του Αντάρτικου του Πόντου.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
«Η τοπική Ιστορία δεν έχει καμία αξία, αν δε μπορούμε να τη συνδέσουμε και με τα γενικότερα γεγονότα που περνάει ο λαός και ο τόπος κάθε φορά…», είπε ο κ. Μελιόπουλος, ενώ στην εισήγησή του άφησε να φανούν πλευρές και όψεις της εκπαιδευτικής διαδικασίας από την πόλη της Βέροιας, κατά τη διάρκεια της γεμάτης από τραγικά, όπως είπε, γεγονότα και δραματικές εξελίξεις για το λαό και τον τόπο, δεκαετίας του ’40, όπως αυτά μπορούν να ανιχνευθούν μέσα από σειρά εγγράφων που φυλάσσονται στα ΓΑΚ (Γενικά Αρχεία του Κράτους). «… Η εκπαίδευση αποτελεί ως θεσμός αναπόσπαστο τμήμα του εποικοδομήματος , παίζοντας έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του συστήματος, στη συντήρηση και την αναπαραγωγή του, κάθε φορά, σε κάθε εποχή…». Ακολούθως αναφέρθηκε στο πλαίσιο μέσα στο οποίο η εκπαίδευση άσκησε το ρόλο της, στη συγκεκριμένη περίοδο, όπως αυτός σκιαγραφείται μέσα από τα υπάρχοντα εκπαιδευτικά αρχεία, που έπεσαν στην αντίληψη του ιδίου. «…Μας ενδιαφέρουν τα στοιχεία που προκύπτουν για την εκπαιδευτική κατάσταση και πολιτική στα χρόνια 1940 – 50, ξεκινώντας από την παραδοχή ότι το σώμα ενός θεσμού, όπως είναι η εκπαίδευση, δε θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο από τις συνέπειες των συνταρακτικών γεγονότων εκείνης της περιόδου. Το εκπαιδευτικό σώμα του επίσημου Κράτους φέρει ανεξίτηλα τα σημάδια της εποχής του Ελληνο- Ιταλικού Πολέμου στην Αλβανία, της τριπλής φασιστικής κατοχής που ακολουθεί αλλά και των μετέπειτα εξελίξεων, όπως την ηρωική και μεγαλειώδη αντίσταση του λαού αλλά και τα σημάδια της εμφύλιας περιόδου…», ήταν κάποια από τα λόγια του.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΑΝΑΜΠΑΣΗ
Ο σκοπός της εισήγησης της κ.Ταναμπάση, όπως η ίδια ανέφερε, ήταν η προβολή ζητημάτων που ανέκυπταν από τη λειτουργία του Ρουμάνικου Δημοτικού Σχολείου Βέροιας και ο συσχετισμός τους με τα γεγονότα της γερμανικής κατοχής, έως και την απελευθέρωση, εντεταγμένα ωστόσο στο γενικότερο ιστορικοπολιτικό πλαίσιο της περιόδου, μέσα στην οποία διαδραματίζονται όλα αυτά.
Τα ιδιαίτερα κοινωνικά προβλήματα που παρουσιάστηκαν από τη διχαστική πολιτική του καθεστώτος Μεταξά απέναντι στη βλάχικη κοινότητα, με διασπασμένες οικογένειες, όπου άλλα μέλη πολεμούσαν στο μέτωπο και άλλα ήταν εξόριστα από το καθεστώς, ήταν κάποια χαρακτηριστικά δείγματα της περιόδου που εξέτασε η κ. Ταναμπάση. «… Η στάση του ελληνικού Κράτους απέναντι στους Βλάχους διαφοροποιήθηκε κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, με την επικράτηση της ιδεολογίας του πατριωτικού εθνικισμού και τη διάδοση του μύθου της ελληνικής υπεροχής, κάτι που είχε ως συνέχεια την απαγόρευση της βλάχικης γλώσσας, με την επιβολή προστίμων, φυλακίσεων και άλλων ποινών. Παρότι επέτρεπε τη λειτουργία των δημοτικών σχολείων προέβη σε συλλήψεις Ρουμανιζόντων μαθητών, διδακτικού προσωπικού και Ιερέων με την κατηγορία αντεθνικής και συνωμοτικής δράσης…», ανέφερε χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων, σκιαγραφώντας το τοπίο της εποχής.

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ KAI ΛΗΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Οι εργασίες της ημερίδας θα ολοκληρωθούν απόψε το απόγευμα στον ίδιο χώρο με το εξής πρόγραμμα:

Δ΄ Συνεδρία
Πρόεδρος: Σοφία Ηλιάδου – Τάχου – Αν. Καθ. Παν. Δυτ. Μακεδονίας
18:30 – Προσέλευση
18:40 – 19:00 Κώστας Βλαστάρης: Η εκπαίδευση στη Βέροια 1940 ως το 1950: κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις
19:00 – 19:20 Αλέκος Χατζηκώστας: Από την Απελευθέρωση μέχρι την Συμφωνία της Βάρκιζας (Πλευρές της περιόδου Οκτώβρης 1944 – Φλεβάρης 1945 στην Βέροια)
19:20 – 19:40 Δρ. Χρήστος Σκούπρας: Η «εποχή» του εμφυλίου πολέμου (1946-1949) στη Βέροια
19:40 – 20:00 Ευγενία Καβαλάρη: Η μάχη της Νάουσας (Γενάρης του 1949) και οι αναφορές της στο Ραδιοφωνικό Σταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα» του ΔΣΕ
20:00 – 20:30 Συζήτηση
20:30 – 21:00 Εξαγωγή συμπερασμάτων – Λήξη Ημερίδας

Κωστής Χαλάτσης