Ο Μακεδονικός Αγώνας στoν Βάλτο και στο Ρουμλούκι – Καμπανία: “Η κατάληψη της λίμνης από τον οθωμανικό στρατό με τη συνεργασία  των ελληνικών σωμάτων” (Μέρος Α’)

ΜΕΡΟΣ Α΄

Οι Τούρκοι είχαν φοβηθεί τις ελληνικές επιτυχίες και την «αφύπνιση» που είχαν προκαλέσει στον ελληνικό πληθυσμό. Η αγωνία τους ήταν μήπως εξαιτίας των ελληνικών ενεργειών εκτεθούν ακόμη περισσότερο στη Δύση ως ανίκανοι διαχειριστές της εξουσίας τους και μήπως εν τέλει στερηθούν και τη διοίκηση της Μακεδονίας. Με μια σειρά γεγονότων άρχισε να εκδηλώνεται η τουρκική αντίδραση, στο πλαίσιο της οποίας αποφασίσθηκε και η «εκκαθαριστική» επιχείρηση στα έλη των Γιαννιτσών από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 1907. Με την επιστολή του από 18.3.1907 ο Φ. Κοντογούρης ενημέρωσε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών για την πληροφορία από τουρκική πηγή, ότι υπήρχαν διαταγές από την Κωνσταντινούπολη για την με κάθε τρόπο εκκαθάριση των κρυπτόμενων στη λίμνη Γιαννιτσών σωμάτων και ότι  ο οθωμανικός στρατός θα άρχιζε σύντομα τις σχετικές επιχειρήσεις του. Δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ ανέφερε ότι είχαν αφιχθεί στη Θεσσαλονίκη 1.500 έφεδροι και κληρωτοί στρατιώτες από τη Μ. Ασία, οι οποίοι ενίσχυσαν τα στρατιωτικά αποσπάσματα που έδρευαν σε διάφορα χωριά. Γινόταν συνεχείς μεταφορές στρατιωτικών μονάδων με τραίνα. Στόχος των Οθωμανών ήταν να καταδιώξουν αποτελεσματικότερα τα ανταρτικά σώματα και να αναστείλουν την ανενόχλητη και ακίνδυνη κίνησή τους στα χωριά.

Μέχρι τον Απρίλιο του 1907 τα ελληνικά σώματα έλεγχαν τις παρακάτω καλύβες και πατώματα: Αγία Μαρίνα, Αλήμπεη-Λάκκα, Αποστόλη, Βαγγέλη, Κόρακα, Κούγκα, Κρεββάτια, Κρυφή ή Κρυφιά, Νίκη, Νταλμπίνα, Μπούρα (Μπάρδη;), Παναγιώτη (μετέπειτα αρχηγείο), Πρίσνα, Στρέμπενο (δεν εντοπίσθηκε), Τούμπα Νησίου (για ένα διάστημα έφερε ελληνική σημαία), Τούμπα Τριχοβίστας (αρχικό αρχηγείο), Τσέκρι, Τοτήστρι. Αντίστοιχα τα βουλγαρικά σώματα κατείχαν τις καλύβες – πατώματα: Άλγκνα (Αλγκίν), Αλωνάκι, Βόλακα (δεν εντοπίσθηκε),  Γκόλο Σέλο, Δάντσιστα (δεν εντοπίσθηκε), Ζερβοχωρίου (αρχηγείο), Ιτιά, Κόρτσιουφκα (ή Κορυφή, δεν εντοπίσθηκε), Μπάλιντζα, Οσλομποντά (:«ελευθερία», έφερε βουλγαρική σημαία), Πέρτσοβα (δεν εντοπίσθηκε), Πλακατούρα, Πόρτ-Άρθουρ, Σλίβιτσα, Ψαριανή (δεν εντοπίσθηκε).

Με επιστολή της 22.4.1907 ο Φ. Κοντογούρης ενημέρωνε και πάλι το υπουργείο Εξωτερικών για τις ετοιμασίες των Τούρκων να εκκαθαρίσουν τη λίμνη Γιαννιτσών. «Σήμερον μεταβαίνει εις λίμνην αξιωματικός του τάγματος των σκοπευτών (Nichandji) τεσσαράκοντα ανδρών, όπως φροντίσει περί καταλυμμάτων των μεταβησομένων εκεί προσεχώς στρατιωτικών αποσπασμάτων και πυροβολικού».

Οι Τούρκοι είχαν αρχίσει να σφίγγουν τον κλοιό στα αντίπαλα ένοπλα σώματα, που μάχονταν μεταξύ τους στη λίμνη. Οι στρατιωτικές φρουρές που ήταν σκορπισμένες στα χωριά του κάμπου, όταν άκουγαν πυροβολισμούς κοντά στο χώρο ευθύνης τους, έπιαναν καρτέρι στις σκάλες, όπου υπολόγιζαν ότι θα ήταν κρυμμένες οι πλάβες των σωμάτων που τυχόν έκαναν αποβατική επιχείρηση. Φυσικά τα σώματα δεν θα είχαν καλή τύχη, εάν τους έβρισκε το φως της ημέρας να κινούνται στον ανοικτό κάμπο.

Στα τέλη Απριλίου του 1907, οι Οθωμανοί άρχισαν να συστηματοποιούν τις επιθέσεις τους κατά των Βουλγάρων στη λίμνη των Γιαννιτσών. Στις 28 Απριλίου μετέφεραν στα Γιαννιτσά και έριξαν στη λίμνη πολυάριθμες πλάβες, αρκετές από τις οποίες είχαν σιδερένια θωράκιση στην πλώρη τους. Παράλληλα ζήτησαν να έρθουν σε συνεννόηση με τον αρχηγό του ανατολικού τμήματος της λίμνης. Ο Νικηφόρος Β΄ (Γ. Παπαδόπουλος) βγήκε από τη λίμνης και συναντήθηκε με τούρκους αξιωματικούς. Σύμφωνα με πληροφορίες που παρείχε ο Φ. Κοντογούρης εκπονήθηκε σχέδιο  της κοινής επιχείρησης  του στρατού και των ελληνικών σωμάτων. Την επόμενη, στις 29 Απριλίου, έστειλαν στρατιωτικό απόσπασμα 140 ανδρών με επικεφαλής τον κρητικό Γρηγόριο Παπαδάκη, για να ανιχνεύσει τις βουλγαρικές θέσεις. Ο Παπαδάκης ανακάλυψε τη βουλγαρική καλύβα «Πλακατούρα», αλλά η επίθεση εναντίον της απέτυχε και κατά τη σύγκρουση εκείνη έχασε τη ζωή του ο στρωμνιτσιώτης Δ. Πατσούρης, ενώ οι Τούρκοι απώλεσαν οκτώ άνδρες.

Ο Άγρας (στη Νάουσα) πληροφορούνταν όσα γινόταν στη λίμνη και ήταν  ένθερμος υποστηρικτής αυτών των κοινών επιχειρήσεων. Με επιστολή της 30.4.1907 ο «Τέλλος» μετέφερε τη στεναχώρια του, που δεν μπορούσε και ο ίδιος να λάβει μέρος στην μεγάλη σύγκρουση λόγω των προβλημάτων υγείας του: «[…] Εις Γενεύην [λίμνη Γιαννιτσών] είναι τελείως αδύνατον να κατέλθω και δια λόγους υγείας θερμαίνομαι ημέραν παρ’ ημέραν τακτικότατα. […]».

Τις επόμενες ημέρες έγιναν κοινές επιθέσεις των μεν Οθωμανών με βομβαρδισμούς πυροβόλων και των ελληνικών σωμάτων εναντίον του βουλγάρικων καλυβών της δυτικής πλευράς της λίμνης. Στις 2 Μαΐου ο Παπαδάκης πέτυχε με τη βοήθεια τουρκικής μονάδας να καταλάβει τη βουλγαρική καλύβα Αλγκίν ή Άλγκνα και να προκαλέσει στους Βούλγαρους σημαντικές απώλειες. Προηγήθηκε συνεχής βομβαρδισμός της λίμνης από το πυροβολικό.  Στη συνέχεια ένα στρατιωτικό τμήμα πάνω σε θωρακισμένες πλάβες και με τις οδηγίες του Παπαδάκη περιήλθε ολόκληρη τη λίμνη σε δύο μέρες και με σφοδρότατους τυφεκιοβολισμούς προς πάσα κατεύθυνση κατόρθωσε να καταλάβει τις περισσότερες από τις καλύβες (Κόρτσιουφκα, Πόρτ-Άρθουρ, κ.ά.). Έτσι αναγκάσθηκαν οι περισσότεροι Βούλγαροι να εγκαταλείψουν τον Βάλτο και να φύγουν κρυφά στα χωριά τους, παρά το στενό στρατιωτικό αποκλεισμό των οχθών της. Ειδικά οι Βούλγαροι της δυτικής πλευράς της λίμνης είχαν ειδοποιηθεί από τον σούμπαση Αμπντουλάχ, ότι ο τουρκικός στρατός θα ενεργούσε με μεγάλες δυνάμεις την εκκαθάριση του Βάλτου και αρκετοί εγκατέλειψαν έγκαιρα τις θέσεις τους.

Στην έκθεσή του ο εύζωνας Απ. Κουτσόπουλος ανέφερε τα εξής: «[…] Κατόπιν συγκροτηθέντος πολεμικού συμβουλίου απεφασίσθη να εντείνωμεν τας επιθέσεις μας, ώστε να επιτύχωμεν την ολοσχερή εξόντωσιν των Βουλγάρων εκ της λίμνης. Οι συγκεντρωθέντες και ετοιμασθέντες προς τούτο άνδρες ήσαν περίπου 500. Απεφασίσθη να γίνη γενική επίθεσις ημέρας και νυκτός εξ όλων των σημείων κατά των παρακειμένων βουλγαρικών καλυβών, να διακόψωμεν την μεταξύ αυτών επικοινωνίαν και τον αποκλεισμόν αυτών από της τροφοδοσίας. Να εργασθώμεν νυχθημερόν όπως κατασκευάσωμεν νέας καλύβας πλησίον των βουλγαρικών, ώστε να επιτεθώμεν κατ’ αυτών αιφνιδιαστικώς εξ όλων των σημείων. Περί τα τέλη Απριλίου ήρχισεν η εφαρμογή του πολεμικού μας σχεδίου και κατορθώσαμεν να εξαναγκάσωμεν τους Βουλγάρους να εγκαταλείψουν τας καλύβας και να φύγουν εκ της λίμνης τμηματικώς […]».

Φωτ. Ένοπλοι Έλληνες πάνω σε πλάβα στη λίμνη

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Αλεξάνδρεια, 2.5.2024 / ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΣ   /  mosio@otenet.gr