“Δάνειο σε ελβετικό φράγκο… Το δάνειο με το κυμαινόμενο κεφάλαιο!” γράφει η Ανδρομάχη Μουρατίδου

Μια φορά κι έναν καιρό…  ο δανειολήπτης προσερχόταν σε μία τράπεζα, “διαπραγματευόταν” (τρόπον τινά) και ελάμβανε δάνειο. Σήμερα, ο ίδιος δανειολήπτης δεν προβαίνει ούτε σε μία ρύθμιση πιστωτικής κάρτας δίχως τον νομικό του σύμβουλο. Tί έφερε αυτήν την ανατροπή και γέννησε αυτήν την καχυποψία των δανειοληπτών απέναντι στα πιστωτικά ιδρύματα;

Ας προκύψει η απάντηση μέσα από ένα παράδειγμα: Το δάνειο σε ελβετικό φράγκο.

Κατά τα έτη 2006-2008, τα περισσότερα τραπεζικά ιδρύματα της χώρας μας προσπαθούσαν με κάθε τρόπο (διαφημιστικά σποτ, φυλλάδια κ.λ.π.) να προωθήσουν τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο ως την πιο συμφέρουσα επιλογή δανείου για τον καταναλωτή- δανειολήπτη.  Πρότασσαν  το χαμηλό επιτόκιο του εν λόγω δανείου και την συνακόλουθη χαμηλή μηνιαία δόση αυτού ως το βασικό πλεονέκτημα έναντι όλων των λοιπών μορφών δανείου. Καμία αναφορά ωστόσο δεν γινόταν στο προσυμβατικό στάδιο  αναφορικά με τους κινδύνους που συνεπαγόταν η παραπάνω επιλογή. Κανένας δανειολήπτης δεν διέθετε τις απαραίτητες εξειδικευμένες νομικές και οικονομικές γνώσεις για να αντιληφθεί ότι το δάνειο σε ελβετικό φράγκο αποτελεί επί της ουσίας ένα δάνειο με κυμαινόμενο κεφάλαιο! Και πώς να το καταλάβει άλλωστε, αφού το ως άνω χαρακτηριστικό γνώρισμα του δανείου υποκρύπτεται πίσω από τον κάτωθι προδιατυπωμένο όρο του δανείου:

«Εφ’ όσον το Δάνειο ή οποιοδήποτε τμήμα αυτού έχει χορηγηθεί σε συνάλλαγμα, ο οφειλέτης υποχρεούται να εκπληρώσει τις εντεύθεν υποχρεώσεις του προς την Τράπεζα είτε στο νόμισμα της χορήγησης είτε σε EURO με βάση την τρέχουσα τιμή πώλησης του νομίσματος χορήγησης την ημέρα της καταβολής».

Είναι δυνατόν ένας μέσος κοινωνός, ένας μέσος άνθρωπος να κατανοήσει την παραπάνω πρόταση και την υπέρμετρη υποχρέωση που αναλαμβάνει με την υπογραφή του ως άνω όρου στο σώμα της δανειακής σύμβασης;

Για να κατανοήσουμε το νόημα του παραπάνω όρου θα πρέπει πρώτα να παραθέσουμε τον ορισμό της λέξης «συναλλαγματική ισοτιμία», που είναι θεμελιώδης σε αυτού του είδους τις δανειακές συμβάσεις. Ως «συναλλαγματική ισοτιμία» ορίζεται η τιμή στην οποία ανταλλάσσονται δύο εθνικά νομίσματα στη διεθνή αγορά συναλλάγματος, δηλαδή η ποσότητα ενός νομίσματος που απαιτείται για την αγορά μίας μονάδος ενός άλλου νομίσματος. Με απλά λόγια, όταν η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ Ευρώ και Ελβετικού Φράγκου ανέρχεται σε 1,6 , αυτό σημαίνει ότι 1,00 Ευρώ ισούται  και ανταλλάσσεται με 1,6 Ελβετικά Φράγκα. H δε συναλλαγματική ισοτιμία μεταβάλλεται ανά δευτερόλεπτο και καθορίζεται από διάφορους αστάθμητους παράγοντες, όπως είναι τα επιτόκια που καθορίζονται από την κεντρική τράπεζα της κάθε χώρας, ο πληθωρισμός, το ύψος του δημοσίου χρέους κ.α. και, σε κάθε περίπτωση, από παράγοντες τους οποίους ένας μέσος δανειολήπτης δεν μπορεί να έχει υπόψη του. Για να κατανοήσουμε την σημασία της συναλλαγματικής ισοτιμίας στα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, αρκεί να προβούμε σε ένα απτό παράδειγμα.

Ας πούμε ότι ο Χ δανειολήπτης έλαβε το έτος 2007 δάνειο ύψους 100.000 Ελβετικών Φράγκων από το Ψ πιστωτικό ίδρυμα και η συναλλαγματική ισοτιμία κατά τον χρόνο σύναψης του δανείου του ήταν 1,6. Αυτό σημαίνει ότι το ποσό του δανείου που έλαβε ανερχόταν στα 62.500 Ευρώ (100.000 Ελβ. Φραγ. : 1,6 = 62.500 Ευρώ). Έκτοτε, ας θεωρήσουμε ότι κατέβαλε με πλήρη συνέπεια τις δόσεις του δανείου του κάθε μήνα, ώσπου ξάφνου το 2011 η συναλλαγματική ισοτιμία ανετράπη και πορεύτηκε μειούμενη, ώσπου το 2017 έφτασε στο 1,07 κατά μέσο όρο. Τί σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι εν έτει 2017 το 1,00 ευρώ ισούται με 1,07 Ελβετικά Φράγκα. Άρα, τα 100.000 Ελβετικά Φράγκα ισούνται με 93.457,94 Ευρώ (100.000: 1,07 = 93.457,94 Ευρώ)! Και έτσι προκύπτει το δάνειο με το κυμαινόμενο κεφάλαιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο ως άνω Χ δανειολήπτης έλαβε το 2007 δάνειο ύψους 62.500 Ευρώ, κατέβαλε επί δεκαετίας τις μηνιαίες δόσεις του δανείου του και το 2017 το κεφάλαιο του δανείου του αναπροσαρμόστηκε στο ποσό των 93.457,94 Ευρώ! Οι όποιες καταβολές έκανε μέχρι σήμερα προς εξόφληση του κεφαλαίου του δανείου του ουσιαστικά εξανεμίστηκαν διότι σήμερα αφαιρούνται από το αναπροσαρμοζόμενο κεφάλαιο των 93.457,94 Ευρώ. Σημειωτέον, ότι ακόμα και αυτό δεν είναι σταθερό καθώς στο μέλλον μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί ανάλογα με την συναλλαγματική ισοτιμία.

Όλη αυτή η κατάσταση στην οποία έχει εγκλωβισθεί ο δανειολήπτης φέρει τα χαρακτηριστικά ενός «τυχερού παίγνιου», με την διαφορά ο δανειολήπτης ανέλαβε ένα ρίσκο χωρίς καν να το αντιληφθεί.

Τα δε πιστωτικά ιδρύματα με τον ως άνω καταχρηστικό όρο της σύμβασης μετακύλησαν τον κίνδυνο αυτής της διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας στον καταναλωτή – δανειολήπτη, ώστε να εξασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση το κέρδος τους από το ως άνω συναφθέν δάνειο.

Η ελληνική δικαιοσύνη είναι η μόνη που πρέπει και μπορεί να δώσει λύση στο παραπάνω αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκαν χιλιάδες πολίτες της χώρας μας, ωστόσο ελάχιστο μέρος δανειοληπτών έχει στραφεί προς αυτήν την κατεύθυνση μέχρι σήμερα.

Ανδρομάχη Μουρατίδου  (mouratidou@lawyer.com)