Ο Χρήστος Γιανναράς στη Βέροια. “Την αλήθεια κατάματα” – “Ζούμε σε μια εποχή όχι κρίσης αλλά παρακμής”
Δήμητρα Σμυρνή
Η παρουσία του Χρήστου Γιανναρά στη Βέροια αποτελεί από μόνη της ένα γεγονός για τον κόσμο της πόλης, που γνωρίζει τον πνευματικό άνθρωπο από τα βιβλία του και από τα άρθρα του.
Στο Εκκοκκιστήριο Ιδεών ο Χρήστος Γιανναράς μίλησε για το καινούργιο του βιβλίο με τίτλο « Την αλήθεια κατάματα», εκδόσεις Ιανός, μπροστά σ’ ένα μεγάλο ακροατήριο, ανάλογο με τη φήμη του συγγραφέα.
Και βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η φήμη ήταν ο καθρέφτης της αξίας ενός ανθρώπου που ξεχώρισε στο χώρο της Παιδείας ως Πανεπιστημιακός Δάσκαλος αλλά και στο Χώρο της Κοινωνίας ως δρών πολιτικό πρόσωπο, με την έννοια την αρχαιοελληνική του πολίτη, μέλους της πόλης.
Ο συγγραφέας πλαισιωμένος από τον εκδότη του Ιανού, Νίκο Καρατζά που τον συνόδευε, και από τον Γιάννη Ναζλίδη του Εκκοκκιστηρίου, επικοινώνησε με το κοινό με τη ζεστασιά του Δασκάλου, που έχει μάθει να επικοινωνεί άμεσα και όχι τυπικά με τους μαθητές του και με την αναμφισβήτητη γνώση όχι απλά της Πανεπιστημιακής Έδρας, αλλά μ’ εκείνην του στοχαστή.
Η Μάγδα Ναζλίδου είπε προλογίζοντας γι αυτόν:
«Είναι ξεχωριστή τιμή και χαρά για μας και την πόλη μας τη Βέροια, που σήμερα φιλοξενείται εδώ ένας κορυφαίος πνευματικός άνθρωπος της πατρίδας μας, φιλόσοφος, συγγραφέας, στοχαστής, ο κ. Χρήστος Γιανναράς.
Το Εκκοκκιστήριο Ιδεών και η Αλυσίδα Πολιτισμού Ιανός έχουν τη χαρά να συνδέονται και να συνδέουν μια φωνή που ξέρει να συγκινεί τους κακοποιημένους Έλληνες και να δείχνει εκείνα τα υλικά με τα οποία μπορούμε να οικοδομήσουμε το μέλλον.»
Κι ο Γιάννης Ναζλίδης πρόσθεσε:
«Είναι τιμή μας που έχουμε κοντά μας έναν άνθρωπο που σηκώνει πολλά από τα βάρη του Ελληνισμού. Ουσιαστικά, παρουσιάζεται η ελπίδα που μεταφέρει ο Χρήστος Γιανναράς, ένας άνδρας που προκαλεί την άδεια υλιστική καθημερινότητα, κοιτώντας την κατάματα.
Ο Γιανναράς ουσιαστικά προσεύχεται προς χάριν όλων μας με τα κείμενά του και πασχίζει πνευματικά για λογαριασμό όλων μας, για τους σύγχρονους ανθρώπους που κατάντησαν ανταλλακτικά πολυκατοικιών. Τα λεγόμενά του είναι σαλπίσματα της σκέψης απ’ τα τετριμμένα. Η σκέψη του γεννά κοινωνία. Μείνανε πολύ λίγες δωρικές κολόνες, για να σηκώνουν τα βάρη της παραπαίουσας Ελλάδας. Είναι μια Τράπεζα της κοινωνικής μας περιουσίας από την οποία μπορείτε να δανειστείτε όλοι.»
Ο Χρήστος Γιανναράς ξεκίνησε λέγοντας:
«Νομίζω στις συνθήκες που ζούμε δεν έχουμε τόση ανάγκη από πληροφόρηση, εκείνο που μας λείπει είναι οι ευκαιρίες να επικοινωνούμε, να «κοινωνούμε» την εμπειρία μας, την αγωνία μας, τα ερωτήματά μας. Μας έχει λείψει αυτό και το θεωρώ πάρα πολύ βασικό.
Κάποτε στην Ελλάδα το καφενείο λειτουργούσε σαν ένας χώρος επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων. Σήμερα, και να βρεθείτε σ’ ένα καφενείο ή σ’ ένα χώρο σύναξης, δε θ’ ακούσετε τίποτα προσωπικό παρά μόνο λόγια της τηλεόρασης, λόγια έτοιμα, τα οποία δε μας εκφράζουν. Μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε, αλλά η απουσία της «κοινωνίας» είναι πάρα πολύ αισθητή.
Συνεργαζόμαστε 12 χρόνια με τον Ιανό και θέλουμε να δούμε κάτι καινούργιο σ’ αυτήν την πορεία, που να δικαιώνει αυτές τις εκδόσεις.
Θα ξεκινήσω με την πεποίθησή μου, την εξομολόγησή μου αν θέλετε, πως στην κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα δεν μπορούν να ισχύσουν συνταγές.
Έχουμε φτάσει σε μια πραγματικότητα στη χώρα μας, η οποία δε συνιστά κρίση. Η κρίση είναι ένα γεγονός περιστασιακό, το οποίο έχει κάποια διάρκεια και μετά έρχεται η ανάκαμψη. Πρέπει να ξεφύγουμε από τις λέξεις κρίση και ανάκαμψη. Πρέπει να μιλάμε για παρακμή.»
Εξηγώντας το περιεχόμενο της παρακμής σε συνάρτηση μ’ έναν λαό που έχει χάσει τον προσανατολισμό του, ο Καθηγητής τόνισε πως ο λαός μας έχει χάσει παντελώς την αίσθηση του «Δημοσίου Συμφέροντος», που σημαίνει «κερδίζω τη ζωή μου, προσφέροντας κάτι και στους κοινούς αγώνες».
Αναφέροντας πως, σε αντιδιαστολή με τους Ευρωπαίους, εμείς ως λαός έχουμε 19 αιώνες πολιτικού βίου και γι αυτό δεν έπρεπε να αντιγράψουμε το ευρωπαϊκό μοντέλο πιθηκίζοντας, τόνισε την τεράστια σημασία που έχει για έναν λαό η γνώση της Ιστορίας του. «Μετέχουμε σ’ έναν εταιρισμό, χωρίς να ξέρουμε ποιοι είναι οι εταίροι μας» είπε.
Με αναφορές στον Ηράκλειτο, στο Δημόκριτο και στον Αριστοτέλη, έδειξε το βαθύτερο περιεχόμενο του Ελληνισμού της Αρχαιότητας και επιμένοντας στις λέξεις «Λόγος», «Ουσία», «Κόσμος», «Πόλις» οδηγήθηκε στο ότι την έννοια της «Αλήθειας» την ορίζει πάνω απ’ όλα η εμπειρία, η κοινή εμπειρία.
Περνώντας μέσα από την Αθηναϊκή Δημοκρατία, όπου η συμμετοχή του πολίτη στην πόλη ήταν υποχρέωση αλλά και τιμή, χωρίς βέβαια να παραλείψει και τις ανθρώπινες αδυναμίες που χαρακτήριζαν κι αυτήν την εποχή ( Θουκυδίδης), επισήμανε πως πολλά άλλαξαν για την Ελλάδα με τη Βαυαροκρατία καθώς μεταφέρθηκαν από την Ευρώπη καλούπια.
«Η Ευρώπη δε γνώριζε και δε γνωρίζει την κοινωνία των σχέσεων, παρά μόνο τη σύμβαση. Είμαστε σε παρακμή, γιατί χάσαμε τη διάθεση για επικοινωνία και κατανόηση, πρέπει να μετατρέψουμε τη σύμβαση σε σχέση, για να προχωρήσουμε στον Πολιτισμό» κατέληξε.
Στη μεγάλης διάρκειας συζήτηση που ακολούθησε διατυπώθηκαν από το κοινό στον ομιλητή διάφορα ερωτήματα, που εξέφραζαν την έντονη αγωνία που ζούμε όλοι, μετά το οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο βρεθήκαμε, ζητώντας από τον ίδιο αιτιολόγηση, προτάσεις, ακόμη και λύσεις.
«Βιώνουμε τα αποτελέσματα και όχι τα αίτια. Πού οφείλεται συγκεκριμένα η παρακμή και η καθολική διαφθορά;»
«Πώς απωλέσαμε την Παιδεία μας ως Έθνος και πώς μπορούμε να την επαναπροσεγγίσουμε;»
«Σε ποιους θα μπορούσαμε να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας;»
Ήταν μερικά από τα πολλά ερωτήματα που διατυπώθηκαν και τα οποία ζητούσαν άμεσες και ξεκάθαρες απαντήσεις. Υπενθυμίζοντας ο ομιλητής την αρχική του φράση πως δεν υπάρχουν συνταγές, έδωσε έμμεσα απαντήσεις σε κάποια από τα ερωτήματα.
Σταχυολογώντας φράσεις του με ιδιαίτερο ειδικό βάρος, θα μπορούσε να κρατήσει κανείς τις παρακάτω:
«Συμβατικό όριο της παρακμής είναι το 1974. Η μόνη χαρά της ζωής μετά το ’74 είναι το χρήμα. Η φράση “πόσα βγάζεις ”είναι ενδεικτική.»
« Για μένα έγκλημα στο θέμα της Παιδείας είναι η κατάργηση του πολυτονικού. Ακόμη και η Παιδεία μας είναι πια χρηστική και η Εκπαίδευση βγάζει παιδιά ανέραστα.»
«Χάσαμε πια την ταυτότητά μας. Χάσαμε και το ενδιαφέρον μας για τα “ δύσκολα και τα ανεκτίμητα εύγε”. Όλα είναι θέμα Παιδείας και συμμετοχής στα κοινά.»
«Ένας λαός παύει να παράγει πολιτισμό, όταν μιμείται. Οι τηλεοράσεις διαμορφώνουν τις συνειδήσεις και οι λέξεις έχασαν πια τη σημασία τους.»
Περισσότερο κοντά απ’ όλες στα ζέοντα προβλήματα του σήμερα ίσως ήταν η φράση του Χρήστου Γιανναρά με την οποία έκλεισε η βραδιά και η οποία άφηνε κάποιο περιθώριο ελπίδας, έστω θεωρητικά.
«Οι Τράπεζες είναι σκλαβιά. Το γιγάντιο χρηματοπιστωτικό σύστημα θα καταρρεύσει. Τίποτα δεν μπορεί να συνεχίσει να ζει, όταν είναι απάνθρωπο.»
Φωτογραφίες: faretra.info
