“Με τον τρόπο του Jean-Paul Sartre” γράφει ο Δημήτρης Αθανασιάδης
15 Απριλίου 1980 – 15 Απριλίου 2020.
Σαράντα χρόνια από τον θάνατο του δασκάλου μας, φιλοσόφου και πολιτικού αγωνιστή Jean-Paul Sartre και ο σύγχρονος Γάλλος στοχαστής, πανεπιστημιακός δάσκαλος και συγγραφέας Aliocha Wald Lasowski δημοσίευσε επετειακά στο «La Règle du Jeu» ένα άρθρο με τίτλο: «Δεν ήμασταν ποτέ περισσότερο σαρτρικοί απ’ ό,τι κάτω από τον παγκόσμιο περιορισμό».
Μέσα στο άρθρο αυτό, διατρέχοντας τις βασικές αρχές του αθεϊστικού υπαρξισμού, εντοπίζει μια υπαρξιστική, σαρτρική, όπως τη χαρακτηρίζει, ιδεολογική βάση στο τηλεοπτικό διάγγελμα του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron τη Δευτέρα 13 Απριλίου για την πανδημία του κορωνοϊού και τις συνέπειές της.
Έννοιες, όπως, ο υπαρξισμός και τα διλήμματα της ύπαρξης, της πνευματικής και πολιτιστικής απελευθέρωσης, της αντιμετώπισης της αγωνίας του επιδημικού σοκ και της αβεβαιότητας της επιστροφής στην κανονικότατα, της εξάτμισης της μέρας μας στο κενό και το ανυπόστατο, της άσκησης της ελευθερίας και της διατήρησης της ορμής και της ευελιξίας μπροστά στους τοίχους των περιορισμών, της συνειδητοποίησης της ατομικής ευθύνης, της προσαρμοστικότητας σε άλλους χρόνους και ρυθμούς χωρίς την άρνηση του εαυτού μας και χωρίς την αντιπαράθεση με τους άλλους, της αυτογνωσίας μέσα στον περιορισμό, κλπ, κλπ, είναι θέματα που αγγίζουν την ουσία του υπαρξισμού μπροστά στην αναγκαιότητα και την ισχυρή απαίτηση της ελευθερίας.
Ο περιορισμός ως μια άσκηση ελευθερίας.
Η σαρτρική, λοιπόν, προοπτική μέσα από το διάγγελμα του Emmanuel Macron είναι αποκαλυπτική, όταν ανακοινώνει «τον ακατάλυτο δεσμό αναγκαιότητας και ελευθερίας», σύμφωνα με τη συνταγή του Jean-Paul Sartre: από τη μια, τη συλλογική ευθύνη μέσω της κινητοποίησης και του σεβασμού των κανόνων (κυβέρνηση, δήμαρχοι, τοπικοί εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, ενώσεις) και από την άλλη, την ανάγκη να οργανώσουμε τον χρόνο και τον χώρο διαφορετικά, όπως, επίσης, τη ζωή και τις επιλογές μας.
«Αυτή η επιδημία δεν μπορεί να αποδυναμώσει τη δημοκρατία μας ή να αγκυλώσει τις ελευθερίες μας» λέει ο Emmanuel Macron.
Δεν είναι ο αυστηρός περιορισμός εμπόδιο στην ελευθερία;
Πώς είναι δυνατόν;
Μόνο η υπαρξιστική προοπτική, που επέλεξε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (Emmanuel Macron), μας επιτρέπει να καταλάβουμε ότι η παραμονή στο σπίτι, χωρίς μετακίνηση ή έξοδο, δεν είναι απαγόρευση αλλά μετασχηματισμός της δράσης μας. Η αλλαγή των συνηθειών μας είναι ένας επαναπροσδιορισμός που αμφισβητεί αυτές τις χρονικές στιγμές, τον τρόπο ζωής και τις συμπεριφορές.
«Η δέσμευση απέναντι στο απροσδόκητο και την απειλή», εξηγεί ο σαρτρικός Πρόεδρος, υποχρεώνει «να είναι κανείς ζωντανός και δημιουργικός» και δεν απαγορεύει ούτε τη ζωή, ούτε την αγάπη.
Με τον τόνο, λοιπόν, το ύφος και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιήθηκαν, που αναφέρονται στην επιταγή της ελευθερίας με συνθήκες – «απόφαση», «επιλογή», «στιγμή της αλήθειας» ή «επαναφορά» – όλη η τηλεοπτική ομιλία της Δευτέρας (του Emmanuel Macron) μας φέρνει πίσω στον Jean-Paul Sartre.
O Γάλλος, λοιπόν, πρόεδρος με το διάγγελμα της Δευτέρας 13 Απριλίου αναδεικνύεται σε έναν πολύ καλό μαθητή των διλημμάτων του Γάλλου φιλοσόφου, όπως αυτά αναδύονται μέσα από τα έργα του «La Nausée» (Η Ναυτία) και «L’Être et le Néant» (Το Είναι και το Μηδέν), ώστε να ξεπεραστεί η αντιπαράθεση ανάμεσα στον περιορισμό του ντετερμινισμού και την απόλυτη ελευθερία στις συνθήκες μιας τραγικής ελευθερίας που βιώνουμε σήμερα.
