Ο Μορφωτικός Σύλλογος Βέροιας “Η Καλλιθέα” και τα μαθήματα της ποντιακής γλώσσας – Μια μάχη με το χρόνο και τη λησμονιά

Ο Σύλλογος Μ.Α.Σ. “Η Καλλιθέα” βρίσκεται στην πλατεία του ομώνυμου συνοικισμού της Βέροιας και φιλοξενείται χρόνια τώρα στο ΚΑΠΗ του. Ξέροντας την προσφορά του στον Πολιτισμό και ειδικά την αγωνία του να μη σβήσει η ποντιακή γλώσσα, αισθάνεται κανείς ότι ο Σύλλογος δικαιούται μια στέγη, την αξίζει.

Ο χρόνια τώρα πρόεδρος του συλλόγου, Κώστας Τοπαλίδης, μιλά για τα 45 χρόνια από την ίδρυσή του και τις δράσεις του.

Εκεί, στην πλατεία του ποντιακού συνοικισμού, οι κάτοικοι βρίσκουν μια επαφή με τις ρίζες τους και αισθάνονται πιο κοντά τους την ανάσα της χαμένης τους πατρίδας. Μπορεί τα παιδιά και τα εγγόνια τους να μη μιλούν ποντιακά, όπως παλιά, θέλουν όμως με πάθος να τα χορεύουν, και τα τελευταία χρόνια γίνεται και μια προσπάθεια διάσωσης της γλώσσας μέσα από μαθήματα που πραγματοποιούνται στην αίθουσα του συλλόγου.

Μπαίνοντας,  ο χώρος παραπέμπει στο χαρακτήρα του συλλόγου, με μία ποντιακή στολή αντίκρυ, δίπλα στο λάβαρό του. Ο πάνω όροφος φιλοξενεί μια μικρή βιβλιοθήκη και την ιματιοθήκη του με ποντιακές φορεσιές, αντρικές, γυναικείες και παιδικές.

Ο πρόεδρος μιλά για τις δράσεις του συλλόγου, που ξεκινούν πάντα με το κόψιμο της πίτας του, συνεχίζονται με αιμοδοσίες, συμμετοχές των μελών του σε αθλητικούς αγώνες και φυσικά σε φεστιβάλ χορού, όχι μόνο στη Βέροια κάθε χρόνο, αλλά και σε άλλες πόλεις.

Το παράπονό του είναι πως ο Σύλλογος δεν έχει στέγη, φιλοξενείται εδώ και χρόνια από το ΚΑΠΗ της περιοχής, χωρίς να μπορεί να αναπτύξει τις δραστηριότητές του, όπως θα ήθελε και θα έπρεπε. Ήδη έχει δοθεί από προηγούμενη δημοτική αρχή, πριν από χρόνια, το οικόπεδο για τον Μ.Α.Σ. Μένει να χτιστεί μια στέγη, που θα προσφέρει πολλά στους κατοίκους της περιοχής.

Εκείνο που εντυπωσιάζει στις δράσεις του Συλλόγου είναι τα μαθήματα ποντιακής γλώσσας. Υπεύθυνος, με πολύ μεράκι και τις ανάλογες γνώσεις, ο φιλόλογος και γλωσσολόγος Άρης Ορφανίδης.

Τα μαθήματα γίνονται κάθε Δευτέρα το απόγευμα. Ο Άρης Ορφανίδης μιλά γι’ αυτά:

“Τα μαθήματα ξεκινούν το 2016, Εγώ είχα παρακολουθήσει σεμινάρια ποντιακής με τη Νόπη Σκεντερίδου και φυσικά από μικρός είχα ακούσματα ποντιακής. Εδώ, στην Καλλιθέα, παρακολουθούσα μαθήματα χορού και καθώς θέλανε έναν δάσκαλο να διδάξει την ποντιακή, λόγω του ότι έχω σπουδάσει Γλωσσολογία και είμαι φιλόλογος, ο Γιάννης Τσαναξίδης, μέλος του Διοικητικού, πρότεινε εμένα. Έτσι ξεκινήσαμε.

Ο κόσμος ανταποκρίθηκε θερμά! Την πρώτη βδομάδα είχαμε 45 άτομα να συμμετέχουν. Στην πορεία έγιναν λιγότερα, γιατί δεν  ήταν εξοικειωμένα και με τη Γραμματική. Πίστευαν ότι θα κάνουν κάτι άλλο, πιο ανάλαφρο. Βέβαια, υπήρχε και κάτι τέτοιο, με τραγούδια που διδάχτηκαν, αλλά οι μαθητές έγιναν με τα χρόνια λιγότεροι και σταθεροποιήθηκαν γύρω στα 15 άτομα.

Το σημαντικότερο είναι ότι σ΄αυτά τα οχτώ χρόνια ο πυρήνας ανανεώνεται. Τώρα έχουμε 13 μαθητές, οι οποίοι παρακολουθούν σχεδόν ανελλιπώς και μάλιστα το κάνουν με ενθουσιασμό. Έχω και μαθητές που δεν είναι Πόντιοι. Κάποιοι, που δεν ήταν ή δεν είναι Πόντιοι, είναι παντρεμένοι ή παντρεμένες με Πόντιους και θέλουν γι’ αυτό να μάθουν τη γλώσσα. Κάποιοι πάλι δεν έχουν καμιά σχέση με Πόντιους, αλλά τους ενδιαφέρει η γλώσσα και ο Ποντιακός Πολιτισμός που κουβαλά. Η ηλικία των μαθητών μας φέτος καλύπτει ένα ευρύ φάσμα από τα 27 μέχρι και τα 67 κι αυτό είναι από τη φύση του πολύ ενδιαφέρον!

Ακολουθώ διάφορες μεθόδους, ανάλογα με τις ανάγκες και το επίπεδο των μαθητών. Μάλιστα χρησιμοποίησα και δύο εγχειρίδια, ένα των “Ποντίων Εκπαιδευτικών”, και φέτος της κυρίας Ιωακειμίδου, “Μαθήματα για αρχάριους”. Η κυρίαρχη μέθοδος είναι κειμενοκεντρική, διανθισμένη κάποιες φορές και με άλλες μορφές προσέγγισης της γλώσσας. Ενυπάρχει το ιστορικό πλαίσιο, η γλωσσική εξομάλυνση και φυσικά η άσκηση του προφορικού λόγου με μικρές προτάσεις.

Αξίζει να σημειωθεί πως τα μαθήματα γίνονται αφιλοκερδώς και πως κάθε μήνα καλούμε και κάποιον δάσκαλο ποντιακής από άλλο σύλλογο ή Νομό στα μαθήματα. Μας χαρακτηρίζει η εξωστρέφεια. Όπως έγινε την προηγούμενη εβδομάδα με την παρουσία εδώ της κυρίας Ανατολής Καρυπίδου από την Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης.”

Στο χθεσινό μάθημα που παρακολούθησα είδα μαθητές και δάσκαλο αφοσιωμένους στο στόχο, στην προσέγγιση μιας γλώσσας, που θέλει και πρέπει να ζήσει. Μεγάλο τραπέζι, τα εγχειρίδια ανοιχτά, ο δάσκαλος όρθιος, στον πίνακα εναλλάσσονται οι μαθητές, διατυπώνονται απορίες, κλίνονται ρήματα, φτιάχνονται μικρές προτάσεις, σκάβεται ένα έδαφος που δεν θέλουν να το αφήσουν να ξεραθεί. Το σκάβουν και το ποτίζουν, γιατί το θέλουν. Το κάνουν στο όνομα της μνήμης και της παράδοσης.

Το κλίμα διακρίνεται από σοβαρότητα αλλά κι από ζεστασιά.  Στο τέλος μοιράζεται η βασιλόπιτα, ο τυχερός δέχεται ως δώρο μια “Οδύσσεια” μεταφρασμένη στην ποντιακή, αλλά και ο δάσκαλος δέχεται χαμογελαστός ένα δώρο από τους μαθητές του, δείγμα αγάπης και κοινού αγώνα.

Αξίζει εδώ να προστεθεί και η εμπειρία από το μάθημα της προηγούμενης εβδομάδας, όπου καλεσμένη  του Τμήματος ήταν η κυρία Καρυπίδου, όπως προαναφέρθηκε.

Στις 29 Ιανουαρίου, λοιπόν, η Ανατολή Καρυπίδου, δασκάλα της ποντιακής στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης, μίλησε στους μαθητές του Τμήματος για τα τρία βιβλία της, την “Οδύσσεια”και την “Ιλιάδα” του Ομήρου, αλλά και για τον “Μικρό πρίγκιπα”, μεταφρασμένα στην Ποντιακή! Εγχείρημα καθόλου εύκολο, όπως αποκάλυψε.

Η “Οδύσσεια” χρειάστηκε 4 χρόνια μελέτης και επίπονης προσπάθεια και η “Ιλιάδα” ακολούθησε, ζητώντας κι αυτή το χρόνο της, αλλά με μεγαλύτερη πια ευκολία!

Η έκπληξη ήταν και η μετάφραση ενός ακόμη κλασικού βιβλίου, του “Μικρού πρίγκιπα”, που της ζητήθηκε να μεταφερθεί στην ποντιακή από Γερμανό Καθηγητή σε Πανεπιστήμιο της Αυστρίας. Το επιχείρημά του ήταν, (καθώς προσπαθούσε να πείσει την κ. Καρυπίδου), πως, αφού το βιβλίο έχει μεταφραστεί πάνω από 300 φορές, γιατί όχι και στην Ποντιακή; Έτσι ο “Μικρός πρίγκιπας” έγινε και Πόντιος!

Η κ. Καρυπίδου, πέρα από  την περιπέτεια της γραφής των βιβλίων της, που θέλουν σοβαρότητα, συνέπεια, μελέτη και χρόνο για να γραφούν, έκανε στην εισήγησή της και μια ενδιαφέρουσα αναφορά στα ιδιώματα της ποντιακής ανά τόπο, τονίζοντας πάντα την αρχαιοελληνική καταγωγή της γλώσσας.

Και οι δύο επισκέψεις, για δύο συνεχόμενες εβδομάδες στον Μ.Α.Σ “Καλλιθέα” απέδειξαν πως υπάρχει μεράκι, δουλειά και όραμα κι αυτά τα πράγματα χρειάζονται στήριξη, για να κρατηθούν! Οι άνθρωποι του Συλλόγου τη δικαιούνται και την περιμένουν.

………………………….

Φωτογραφίες: faretra.info

……………………………