Πυκνά σύννεφα σκεπάζουν τη γερμανική καγκελαρία και είναι κυρίως πολιτικά, παρότι θα μπορούσε να πει κάποιος ότι προκλήθηκαν από τις εξατμίσεις των χιλιάδων τρακτέρ και των φορτηγών που κατέκλυσαν τους δρόμους γύρω από την πύλη του Βρανδεμβούργου
Το Βερολίνο παρέλυσε λόγω της κινητοποίησης των αγροτών και των ιδιοκτητών φορτηγών αυτοκινήτων, που διαμαρτύρονται για τις περικοπές στις κρατικές επιδοτήσεις στα καύσιμα, αλλά η πολιτική παράλυση είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα. Η κυβέρνηση Σολτς ακόμα δεν έχει καταρτίσει προϋπολογισμό για το 2024 και τα επίσημα στοιχεία δείχνουν πως η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε πέρυσι πρώτη φορά μετά την πανδημία.
Ο λύκος χαίρεται…
Κι επειδή στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται, η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κεφαλαιοποιεί το χάος, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της παραδοσιακής Δεξιάς να καρπωθεί τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Σε πολλά τρακτέρ είχαν αναρτηθεί πλακάτ με το έμβλημα της AfD και το σύνθημα «Πρώτα οι αγρότες μας». Δίπλα στα σταματημένα οχήματα βρέθηκαν μέλη του ακροδεξιού κόμματος με σημαίες. «Συμπολίτες μας, θα συναντηθούμε στους δρόμους», ήταν το μήνυμα που ανέβασε στο Facebook ο αμφιλεγόμενος αρχηγός της AfD στο ανατολικό κρατίδιο της Θουριγγίας Μπιορν Χόκε.
Καθώς κεντρικοί δρόμοι σε πολλές πόλεις έχουν μετατραπεί σε παρκινγκ για χιλιάδες τρακτέρ και φορτηγά, ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι «πρόκειται για εντυπωσιακές εικόνες» και να διαβεβαιώσει ότι ακούει τους διαδηλωτές.
Για τον Γιοχάνες Κίες, κοινωνιολόγο που έχει αναλύσει το φαινόμενο του ακροδεξιού εξτρεμισμού, η εμπλοκή της AfD στις αγροτικές κινητοποιήσεις δεν αποτελεί έκπληξη, παρότι στο κομματικό πρόγραμμα δεν αναφέρονται πολλά για τον αγροτικό τομέα. Στόχος της AfD είναι «να πυροδοτήσει την κατάσταση για να καταστρέψει την εικόνα των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών και να υπονομεύσει την κυβέρνηση» δήλωσε στο CNN.
Στην πραγματικότητα η AfD υποστήριξε στη Βουλή τις περικοπές των κρατικών επιδοτήσεων στα καύσιμα, για τις οποίες διαμαρτύρονται οι αγρότες. Ανάλογη στάση τήρησε και η δεξιά CDU. Όμως η παραδοσιακή Δεξιά και η Ακροδεξιά δεν χάνουν την ευκαιρία να πυροδοτήσουν την κοινωνική αναταραχή για να πλήξουν τον κυβερνητικό συνασπισμό. Εξάλλου τα αγροτικά συνδικάτα ήταν πάντα πολύ κοντά στα συντηρητικά κόμματα.
Ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, που βρέθηκε τετ α τετ με αγρότες διαδηλωτές επιστρέφοντας από τις χριστουγεννιάτικες διακοπές, έφτασε να μιλήσει για «φαντασιώσεις της Ακροδεξιάς για πραξικόπημα». «Κυκλοφορούν εκκλήσεις με φαντασιώσεις για πραξικόπημα. Εξτρεμιστικές ομάδες οργανώνονται και εθνικιστικά σύμβολα επιδεικνύονται δημοσίως» τόνισε – δήλωση που, ακόμα κι αν ερμηνευθεί ως κινδυνολογία, δείχνει τον βαθμό ανησυχίας στην καγκελαρία.
Ο Στέφαν Κράμερ, επικεφαλής της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας στη Θουριγγία, δήλωσε στο CNN ότι «αυτό που έχουμε παρατηρήσει είναι πως οι εξτρεμιστές – κυρίως από την Ακροδεξιά – εκμεταλλεύονται τις απολύτως νόμιμες διαδηλώσεις των αγροτών για να προωθήσουν τις θέσεις τους μέσω των social media ή για να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των μελών τους».
Κυβερνητική αμηχανία
Στους δρόμους η κατάσταση είναι εκρηκτική. Ο Μάρτιν, ένας αγρότης από το Ρούγκεν, που διαδήλωνε στο Βερολίνο, είπε στο CNN πως κανένας δεν τους ακούει: «Δεν μας ακούν, παίρνουν αποφάσεις που πλήττουν τους πάντες, όχι μόνο τους αγρότες. Και πιστεύουμε πως φτιάνει πια». Κι ένας συνάδελφός του από τη Δυτική Πομερανία, ο Στίβεν, πρόσθεσε: «Οι κινητοποιήσεις θα σταματήσουν όταν παραιτηθεί η κυβέρνηση». «Οι αγρότες πεθαίνουν. Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι θα αυξηθούν οι εισαγωγές τροφίμων αν κοπούν οι επιδοτήσεις στα καύσιμα» προειδοποίησε ο Καρλ-Βίλεμ, ένας αγρότης που συμμετείχε στις διαδηλώσεις στην Κολωνία.
Σε ένα τέτοιο κλίμα είναι ευνόητο γιατί η κυβέρνηση Σολτς επωμίζεται όλο το βάρος, παρότι η παραδοσιακή Δεξιά και η Ακροδεξιά έχουν ως ευαγγέλιο τη λογική των αγορών για περικοπές κρατικών επιδοτήσεων. Ο Σολτς δεν έστειλε κάποιο καθησυχαστικό μήνυμα στους διαδηλωτές, κάτι που ερμηνεύεται ως ένδειξη αμηχανίας και έλλειψης πολιτικών πρωτοβουλιών. Παρακολούθησε μια εκδήλωση στο Κότμπους, είδε τους χιλιάδες αγρότες που τον περίμεναν, αλλά δεν είπε ούτε μια λέξη για τις κινητοποιήσεις. Κι αυτό προκάλεσε περισσότερη οργή.
Απογοήτευση των βιομηχάνων…
Στην οργή των αγροτών και των φορτηγατζήδων προστίθεται και η απογοήτευση των επιχειρήσεων και της βιομηχανίας από την εικόνα της Γερμανίας, που δείχνει να γίνεται μιαν ατμομηχανή που έχει ξεμείνει από… κάρβουνο.
Με την οικονομία βαλτωμένη και τον δείκτη οικονομικού κλίματος με αρνητικό πρόσημο, το τοπίο γκριζάρισε πριν από δύο μήνες, όταν μια απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου άφησε την κυβέρνηση Σολτς με μια τρύπα 60 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό. Αυτό υπονόμευσε τις δυνατότητες συνέχισης της κρατικής στήριξης στον παραγωγικό τομέα, την ώρα που η κυβέρνηση αναζητεί αγωνιωδώς συμφωνία για τον προϋπολογισμό του 2024. Η δικαστική απόφαση την υποχρέωσε να αφήσει στην άκρη το ύψους 200 δισ. ευρώ Ταμείο Οικονομικής Σταθερότητας, από το οποίο έδινε επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά για το ηλεκτρικό ρεύμα και το φυσικό αέριο.
Οι παράγοντες της γερμανικής βιομηχανίας και των επιχειρήσεων εκτιμούν ότι το 2024 θα είναι δύσκολο και δεν αναμένουν ανάκαμψη. Συγκεκριμένα, έρευνα του οικονομικού ινστιτούτου IW έδειξε ότι οι παράγοντες της αγοράς σε ποσοστό 35% είναι απαισιόδοξοι για το 2024. Μόνο το 20% των εταιρειών αναμένεται να αυξήσει τις θέσεις εργασίας, ενώ το 35% θα προχωρήσει σε μειώσεις προσωπικού. Τα ευρήματα δείχνουν πως η αγορά περιμένει «συνέχιση της κατάστασης οικονομικού σοκ» στη Γερμανία.
«Η ραγδαία αύξηση των τιμών της ενέργειας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η αύξηση των τιμών, οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες και η εξασθενούσα δυναμική της παγκόσμιας οικονομίας εξηγούν το πάγωμα της οικονομίας στη χώρα» δήλωσε ο Μίκαλε Γκρέμλινγκ, ερευνητής του ΙW. Γι’ αυτό οι εταιρείες σε ποσοστό 36% ετοιμάζουν σχέδια για μείωση δαπανών και επενδύσεων το 2024, αφού σε ποσοστό 38% αναμένουν μείωση παραγωγής.
«Το επενδυτικό κλίμα έχει επιδεινωθεί σημαντικά» επισήμανε η Λάρα Ζάργκες, αναλύτρια του ινστιτούτου του Μονάχου IFO. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης συρρικνώθηκε κατά 0,3% το 2023, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία. Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής υποχώρησε κατά 2%, οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα μειώθηκαν κατά 0,3% και οι δημόσιες δαπάνες υποχώρησαν κατά 1,7%. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος, που διαμορφώνεται με βάση τις εκτιμήσεις των παραγόντων 9.000 εταιρειών από τους κλάδους της βιομηχανίας, των υπηρεσιών, του εμπορίου και των κατασκευών, υποχώρησε τον Δεκέμβριο στο 86,5 από 87,2 τον Νοέμβριο, σύμφωνα με το IFO, και συνολικά σε σχέση με πέρυσι έχει υποχωρήσει κατά 2,81%.
