Χριστιανικό μήνυμα για τη Γάζα από την Παλαιστινιακή Θεολογία της Απελευθέρωσης / γράφει ο Βασίλης Ξυδιάς

«Όλοι μας θρηνούμε -λέει η ανακοίνωση του «Καιρού»- και στεκόμαστε δίπλα σε όλα τα θύματα και της μιας και της άλλης πλευράς. Ένα ανθρώπινο ον είναι ανθρώπινο ον, είτε είναι Ισραηλινός είτε είναι Παλαιστίνιος, και κάθε ανθρώπινο ον είναι αγαπητό και έναντι του Θεού, και έναντι της οικογένειάς του, των συγγενών και των αγαπημένων του. […] Αλλά το ερώτημα που κάθε ανθρώπινο ον και καθένας που επιδιώκει την ειρήνη και τη δικαιοσύνη οφείλει να ρωτήσει είναι τούτο: Γιατί ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος;»

Θα πούμε στη συνέχεια περισσότερα για την ανακοίνωση (που υπάρχει ολόκληρη, μεταφρασμένη στα ελληνικά, στο τέλος του άρθρου), καθώς και για την ίδια την Κίνηση «Καιρός Παλαιστίνη», που όπως θα δούμε εκφράζει την Παλαιστινιακή Θεολογία της Απελευθέρωσης.

Πριν προχωρήσουμε όμως, αξίζει να τονιστεί ευθύς εξ αρχής το ειδικό βάρος που έχει αυτή η Ανακοίνωση, αφού διαψεύδει όσους προσπαθούν να διαχωρίσουν τους «κακούς» Παλαιστίνιους της Γάζας και τους «φανατικούς» Τζιχαντιστές της Χαμάς από τους υπόλοιπους «καλούς» Παλαιστίνιους. Διότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε ούτε με ύποπτους για τρομοκρατία, ούτε καν με πιστούς του Ισλάμ, αλλά με Χριστιανούς που μιλούν στο όνομα του Ιησού Χριστού και της Αγάπης.

Πρόκειται για Παλαιστίνιους υψηλόβαθμους κληρικούς και ιεράρχες, από όλες τις βασικές χριστιανικές ομολογίες (Καθολικούς, Λουθηρανούς, Ευαγγελικούς, Αγγλικανούς, Ορθοδόξους), που δεν διαχωρίζουν τη θέση τους απ’ αυτή των μαχόμενων συμπατριωτών τους, αλλά αντιθέτως, αναγνωρίζουν ότι ο πόλεμος αυτός ξεκίνησε μεν τούτη τη φορά με πρωτοβουλία των αδυνάτων, προκλήθηκε όμως από την αδικία και την αλαζονεία του κράτους του Ισραήλ.

«Η άμεση αιτία του πολέμου -λέει η ανακοίνωση- ήταν ο σχηματισμός της ακροδεξιάς ισραηλινής κυβέρνησης που επέτρεψε και ενεθάρρυνε τις επιθέσεις στο τέμενος Αλ Άκσα, προσβάλλοντας τα θρησκευτικά αισθήματα μουσουλμάνων και χριστιανών, παρά τις αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις και τα τελεσίγραφα από τη Γάζα, τους Παλαιστίνιους ηγέτες και άλλους θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες απ’ όλο τον κόσμο. Η ίδια αυτή κυβέρνηση επέτρεψε επίσης την εξάπλωση των εποίκων σε όλη την κατεχόμενη Παλαιστίνη, από το βορρά προς το νότο, που έσπειραν τον όλεθρο σε όλη τη χώρα, επιτιθέμενοι σε Παλαιστίνιους, σκοτώνοντάς τους και καταλαμβάνοντας τα εδάφη τους, υπό την επιτήρηση και την προστασία του ισραηλινού στρατού κατοχής.

Υπάρχουν βέβαια και οι βαθύτερες αιτίες του πολέμου, που είναι η μόνιμη κατάσταση τρόμου που βιώνουμε καθημερινά εμείς οι Παλαιστίνιοι εξ αιτίας της κυριαρχίας και της τυραννίας του ισραηλινού στρατού κατοχής, καθώς και η απόλυτη εμμονή διαδοχικών ισραηλινών κυβερνήσεων, ειδικά αυτής εδώ, ότι δεν υφίσταται Παλαιστινιακό κράτος, και ότι ο παλαιστινιακός λαός δεν διαθέτει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Και όλες οι συνέπειες που απορρέουν απ’ αυτά. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η ασφυκτική πολιορκία της Γάζας (δύο εκατομμύρια άνθρωποι σε μια περιοχή που δεν ξεπερνά τα 360 τ.χλμ.). Από το 2007 μέχρι σήμερα, οι κάτοικοι της Γάζας ζουν σε μια μεγάλη ανοιχτή φυλακή, χωρίς τις στοιχειώδεις προϋποθέσεις ανθρώπινης διαβίωσης.

Αυτός ο πόλεμος -συνεχίζει η ανακοίνωση- είναι μια αντίδραση και μια απάντηση σε όλα αυτά. Είναι η απαίτηση για την ισραηλινή και τη διεθνή αναγνώριση της ύπαρξης του παλαιστινιακού λαού και των δικαιωμάτων του, όπως με όλους τους άλλους λαούς. Είναι ένα αίτημα για δικαιοσύνη και ελευθερία. Είναι το αίτημα για ένα ανεξάρτητο αναγνωρισμένο κράτος με πρωτεύουσα την αραβική Ιερουσαλήμ».

Η ανακοίνωση προχωρά ένα βήμα παραπέρα, και πέρα από κάθε ηθικολογία, με ένα βαθύ ιστορικό ρεαλισμό, αναγνωρίζει ότι ο πόλεμος αυτός, παρά τη φρίκη και τον πόνο που σκορπίζει, μπορεί να λειτουργήσει σαν αφορμή αφύπνισης ώστε οι ισχυροί του κόσμου και το ίδιο το Κράτος του Ισραήλ να δουν επιτέλους προς τα πού πρέπει να αναζητήσουν τη λύση του προβλήματος.

«Αυτός ο πόλεμος ήρθε για να πει πως είναι πλέον καιρός για όλους να ξυπνήσουν και να γνωρίσουν την αλήθεια σχετικά με το τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ. Πως το Ισραήλ έχει εγκατασταθεί σε γη που ανήκει στον λαό της Παλαιστίνης, και έχει στερήσει τον λαό της Παλαιστίνης από την ελευθερία του. Αυτή η κατάσταση πρέπει να διορθωθεί. Το να διορθωθεί δεν είναι δύσκολο. Το Διεθνές Δίκαιο και τα διεθνή δεδομένα είναι αποδεκτά από τους Παλαιστίνιους. Ας συμφωνήσουμε στη βάση αυτών. […]

[…] Είναι καιρός οι κυβερνήτες και οι φίλοι του Ισραήλ να καταλάβουν ότι η ειρήνη της χώρας και η ειρήνη του Ισραήλ είναι η ειρήνη του παλαιστινιακού λαού. Πάψτε πλέον να υποστηρίζετε την κατάφωρη αδικία εις βάρος μας».

Στο τέλος του άρθρου παρατίθεται ολόκληρη η Ανακοίνωση, μεταφρασμένη στα ελληνικά.

Τι είναι ο «Καιρός Παλαιστίνη» (Kairos Palestine)

Ο «Καιρός Παλαιστίνη» είναι, όπως είπαμε και παραπάνω, η πιο χαρακτηριστική κίνηση της Θεολογίας της Απελευθέρωσης στην παλαιστινιακή εκδοχή της. Ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2009 εκδίδοντας μια Διακήρυξης με τίτλο «Η ώρα της Αλήθειας». Το κείμενο αυτό ήταν μια πρόσκληση των Παλαιστίνιων Χριστιανών προς τους Χριστιανούς όλου του κόσμου να συνειδητοποιήσουν ότι η κατάσταση στις παλαιστινιακές περιοχές είναι απελπιστική, και ότι είναι επιτέλους η ώρα να κάνουν κάτι. Αυτό εξηγεί και την επιλογή της ελληνικής λέξης Kairos, που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει την «κατάλληλη» ή την «κρίσιμη» στιγμή για τη λήψη μιας απόφασης ή για την ανάληψη της απαιτούμενης δράσης. Έχει κατά κάποιο τρόπο την έννοια του «Τώρα ή Ποτέ».

Ας σημειωθεί πως η ίδια ελληνική λέξη (Kairos) είχε χρησιμοποιηθεί από ριζοσπάστες Αφρικανούς θεολόγους μια εικοσαετία πιο πριν, το 1985, για να τιτλοφορήσουν τη δική τους αντίστοιχη διακήρυξη (Kairos Document) εναντίον του Νοτιοαφρικανικού Απαρτχάιντ. Με την επιλογή των ίδιων όρων, οι συντάκτες της παλαιστινιακής διακήρυξης προφανώς ήθελαν να παραπέμψουν συνειρμικά σε αυτό το συγγενές προηγούμενο χριστιανικής αντίστασης εναντίον του Απαρτχάιντ, εννοώντας πως και αυτή τη φορά ο στόχος είναι ένα νέο Απαρτχάιντ, το Ισραηλινό.

Η Διακήρυξη του «Καιρός Παλαιστίνη» συντάχθηκε από μια δεκαπενταμελή ομάδα, στην οποία συμμετείχαν, ο Αγγλικανός πάστορας, Naim Ateek, συγγραφέας του εισηγητικού βιβλίου της Παλαιστινιακής Θεολογίας της Απελευθέρωσης (Justice and Only Justice: A Palestinian Theology of Liberation, 1η έκδ. 1989), ο Λουθηρανός πάστορας Mitri Raheb, ο Ευαγγελικός καθηγητής βιβλικής θεολογίας, Πρύτανης σήμερα του Ευαγγελικού Κολεγίου της Ναζαρέτ, Yohana Katanacho, ο έως τότε Καθολικός Πατριάρχης Ιεροσολύμων Michel Sabbah, και τέλος, ο δικός μας, Αρχιεπίσκοπος Σεβάστειας του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, Θεοδόσιος, κατά κόσμον Atallah Hanna.

Το κείμενο συνυπογράφηκε από τους προκαθήμενους όλων των χριστιανικών ομολογιών στην Ιερουσαλήμ, όμως ο Λουθηρανός Επίσκοπος Munib Younan απέσυρε την υπογραφή του λίγο αργότερα, υπό το βάρος των ισχυρότατων αντιδράσεων εκ μέρους του Ισραήλ.

Αντίστοιχη ήταν η υποδοχή του κειμένου στα διεθνή χριστιανικά φόρα, πρώτα και κύρια στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών (WCC): ισχυρή υποστήριξη στην αρχή, αλλά διακριτική απόσυρση ή αποσιώπηση στη συνέχεια. Θα χρειαζόταν ένα ξεχωριστό άρθρο για να διηγηθεί κανείς τι ακολούθησε την έκδοση του κειμένου· τις θετικές, αλλά και τις αρνητικές αντιδράσεις. Σε κάθε περίπτωση η Διακήρυξη πέτυχε να ευαισθητοποιήσει ένα μεγάλο τμήμα του χριστιανικού κόσμου, και προωθήθηκε από ένα παγκόσμιο δίκτυο χριστιανικών οργανώσεων που υιοθέτησαν παρόμοια ονομασία (π.χ. Kairos USA, Kairos UK, Kairos Brazil, India, Sri Lanka, Nigeria, South Africa, Netherlands, Sweden, Switzerland, and Germany), αρκετές από τις οποίες συνεχίζουν τη δράση τους μέχρι σήμερα, στηρίζοντας με χριστιανικά κριτήρια την παλαιστινιακή υπόθεση. Ήταν δε και μια σοβαρή θεολογική και εκκλησιαστική απάντηση στις αφελείς φαντασιοπληξίες του Χριστιανικού Σιωνισμού, που απ’ ό,τι φαίνεται έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη στάση του μέσου Αμερικανού Χριστιανού απέναντι στο Ισραήλ.

Θα χρειαζόταν και γι’ αυτό το θέμα ένα ξεχωριστό άρθρο (ίσως και περισσότερα). Πάντως, το πιο σημαντικό -όπως μας λένε οι ίδιοι οι συντάκτες του- είναι ότι το κείμενο αυτό «επιβεβαίωσε ότι οι Παλαιστίνιοι Χριστιανοί είμαστε αναπόσπαστο μέρος και τμήμα του Παλαιστινιακού έθνους, καλώντας σε ειρήνη, ώστε να πάρει τέλος η δυστυχία στους Αγίους Τόπους, και τη θέση της να καταλάβει η προσπάθεια για δικαιοσύνη, ελπίδα και αγάπη». Από τότε μέχρι σήμερα ο «Καιρός Παλαιστίνη» έχει μια συνεχή παρουσία υποστήριξης της παλαιστινιακής υπόθεσης, συνδυάζοντας την πολιτική ανυπακοή με τις προτάσεις αλληλοαναγνώρισης, καταλλαγής και θετικής διεξόδου από το πρόβλημα.

——————-

Ακολουθεί ολόκληρη η Ανακοίνωση του «Καιρός Παλαιστίνη» για τον Πόλεμο στη Γάζα, μεταφρασμένη στα ελληνικά.

ΚΑΙΡΟΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ, Ανακοίνωση για τον Πόλεμο στη Γάζα

11 Οκτ. 2023

^{Ἐὰν ἐξέλθω εἰς τὸ πεδίον,
καὶ ἰδοὺ τραυματίαι μαχαίρας!
Καὶ ἐὰν εἰσέλθω εἰς τὴν πόλιν,
καὶ ἰδοὺ πόνος λιμοῦ!
Ὅτι ἱερεὺς καὶ προφήτης
ἐπορεύθησαν εἰς γῆν,
ἣν οὐκ ᾔδεισαν.
Ἰερεμίας 14:18}     

Και πάλι πόλεμος στη Γάζα, μόνο που αυτή τη φορά είναι η ίδια η Γάζα που τον ξεκίνησε. Και έχει προκαλέσει πολύ πόνο και καταστροφές στο Ισραήλ. Πολλοί το βλέπουν σαν έναν άδικο πόλεμο κατά του Ισραήλ. Αλλά το ερώτημα που κάθε ανθρώπινο ον και καθένας που επιδιώκει την ειρήνη και τη δικαιοσύνη οφείλει να ρωτήσει είναι τούτο: Γιατί ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος;

Όλοι λέμε: Όχι στον πόλεμο. Όλοι λέμε: Ναι στην ειρήνη και στην προσπάθεια για μια δίκαιη και οριστική επίλυση της υφιστάμενης σύγκρουσης και της αδικίας που έχει επιβληθεί στον παλαιστινιακό λαό για περισσότερα από 70 χρόνια. Το Ισραήλ δεν θεωρεί ότι ο παλαιστινιακός λαός έχει δικαίωμα να υπάρχει, και η διεθνής κοινότητα είναι πολύ αδύναμη να υλοποιήσει τις αποφάσεις της για εξεύρεση μιας δίκαιης και οριστικής λύσης.

Όλοι μας θρηνούμε και στεκόμαστε δίπλα σε όλα τα θύματα και της μιας και της άλλης πλευράς. Ένα ανθρώπινο ον είναι ανθρώπινο ον, είτε είναι Ισραηλινός είτε είναι Παλαιστίνιος, και κάθε ανθρώπινο ον είναι αγαπητό και έναντι του Θεού, και έναντι της οικογένειάς του, των συγγενών και των αγαπημένων του.

Όχι στον πόλεμο, ναι σε μια δίκαιη και οριστική ειρήνη.

Ποιος είναι όμως ο λόγος για αυτόν τον ξαφνικό πόλεμο που ξεκίνησε από τη Γάζα;

Η άμεση αιτία του πολέμου ήταν ο σχηματισμός της ακροδεξιάς ισραηλινής κυβέρνησης που επέτρεψε και ενεθάρρυνε τις επιθέσεις στο τέμενος Αλ Άκσα, προσβάλλοντας τα θρησκευτικά αισθήματα μουσουλμάνων και χριστιανών, παρά τις αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις και τα τελεσίγραφα από τη Γάζα, τους Παλαιστίνιους ηγέτες και άλλους θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες απ’ όλο τον κόσμο. Η ίδια αυτή κυβέρνηση επέτρεψε επίσης την εξάπλωση των εποίκων σε όλη την κατεχόμενη Παλαιστίνη, από το βορρά προς το νότο, που έσπειραν τον όλεθρο σε όλοι τη χώρα, επιτιθέμενοι σε Παλαιστίνιους, σκοτώνοντάς τους και καταλαμβάνοντας τα εδάφη τους, υπό την επιτήρηση και την προστασία του ισραηλινού στρατού κατοχής.

Υπάρχουν βέβαια και οι βαθύτερες αιτίες του πολέμου, που είναι η μόνιμη κατάσταση τρόμου που βιώνουμε καθημερινά εμείς οι Παλαιστίνιοι εξ αιτίας της κυριαρχίας και της τυραννίας του ισραηλινού στρατού κατοχής, καθώς και η απόλυτη εμμονή διαδοχικών ισραηλινών κυβερνήσεων, ειδικά αυτής εδώ, ότι δεν υφίσταται Παλαιστινιακό κράτος, και ότι ο παλαιστινιακός λαός δεν διαθέτει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Και όλες οι συνέπειες που απορρέουν απ’ αυτά.

Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η ασφυκτική πολιορκία της Γάζας (δύο εκατομμύρια άνθρωποι σε μια περιοχή που δεν ξεπερνά τα 360 τ.χλμ.). Από το 2007 μέχρι σήμερα, οι κάτοικοι της Γάζας ζουν σε μια μεγάλη ανοιχτή φυλακή, χωρίς τις στοιχειώδεις προϋποθέσεις ανθρώπινης διαβίωσης.

Αυτός ο πόλεμος είναι μια αντίδραση και μια απάντηση σε όλα αυτά. Είναι η απαίτηση για την ισραηλινή και τη διεθνή αναγνώριση της ύπαρξης του παλαιστινιακού λαού και των δικαιωμάτων του, όπως με όλους τους άλλους λαούς. Είναι ένα αίτημα για δικαιοσύνη και ελευθερία. Είναι το αίτημα για ένα ανεξάρτητο αναγνωρισμένο κράτος με πρωτεύουσα την αραβική Ιερουσαλήμ.

Αυτός ο πόλεμος είναι μια δήλωση προς τους ηγέτες του Ισραήλ ότι τα όπλα δεν προστατεύουν, ούτε παρέχουν ασφάλεια. Τα όπλα μόνο θάνατο προκαλούν. Δεν φέρνουν ζωή σε κανέναν. Εμείς δεν θέλουμε τον θάνατο, θέλουμε τη ζωή. Θέλουμε ελευθερία, δικαιοσύνη και ανεξαρτησία. Σας λέμε τώρα αυτό που λέγαμε και το 2009 στη Διακήρυξη του Καιρού ‘Η Στιγμή της Αλήθειας’: «Το μέλλον μας και το μέλλον [του Ισραήλ] είναι ένα: είτε ο κύκλος της βίας που μας καταστρέφει και τους δύο, είτε η ειρήνη προς όφελος και των δύο». Επαναλαμβάνουμε επίσης αυτό που είπε ο Πρόεδρος της Κολομβίας σαν απάντηση στον τρέχοντα πόλεμο: «Ο μόνος τρόπος για να μπορούν τα παιδιά του Ισραήλ να κοιμούνται ειρηνικά είναι να κοιμούνται ειρηνικά τα παιδιά της Παλαιστίνης».

Όλοι μας κλαίμε για όλους όσους πέθαναν, τραυματίστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Κλαίμε εδώ και πάνω από εβδομήντα χρόνια. Οι πρόσφυγες, που βρίσκονται σε όλα τα μέρη του κόσμου, ζητούν να επιστρέψουν. Στις φυλακές σου, Ισραήλ, υπάρχουν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι που ζητούν την ελευθερία τους. Υπάρχουν Παλαιστίνιοι που έχουν βίαια απομακρυνθεί από τον τόπο τους, σπίτια που έχεις καταστρέψει, σπίτια στα οποία έχεις εισβάλει και μέρα και νύχτα, και στα οποία έχεις ενσταλάξει τον τρόμο.

Αυτός ο πόλεμος ήρθε για να πει πως είναι πλέον καιρός για όλους να ξυπνήσουν και να γνωρίσουν την αλήθεια σχετικά με το τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ. Πως το Ισραήλ έχει εγκατασταθεί σε γη που ανήκει στον λαό της Παλαιστίνης, και έχει στερήσει τον λαό της Παλαιστίνης από την ελευθερία του. Αυτή η κατάσταση πρέπει να διορθωθεί. Το να διορθωθεί δεν είναι δύσκολο. Το Διεθνές Δίκαιο και τα διεθνή δεδομένα είναι αποδεκτά από τους Παλαιστίνιους. Ας συμφωνήσουμε στη βάση αυτών.

Αυτός ο πόλεμος ήρθε για να πει πως τα όπλα δεν προστατεύουν, και πως οι ισχυροί που υποτιμούν τους αδύναμους δεν θα προστατευτούν ούτε θα βρουν ασφάλεια. Οι ασφαλείς καρδιές είναι ασφαλή οχυρά. Οι καρδιές των Παλαιστινίων, αν τους επιστραφεί πλήρως η ελευθερία τους, η αξιοπρέπειά τους, και το κράτος τους, είναι η μόνη σας προστασία.

Αν οι καρδιές σας είναι αγνές, οι κρατικές σας υπηρεσίες θα πάψουν να λένε «Θάνατος στους Άραβες», όπως και κάποιοι από τους εκπροσώπους σας στην Κνέσετ δεν έχουν σαν σύνθημα το «Όχι, στην ειρήνη με τους Άραβες, και θάνατος στους Άραβες».

Είναι καιρός οι κυβερνήτες και οι φίλοι του Ισραήλ να καταλάβουν ότι η ειρήνη της χώρας και η ειρήνη του Ισραήλ είναι η ειρήνη του παλαιστινιακού λαού. Πάψτε πλέον να υποστηρίζετε την κατάφωρη αδικία εις βάρος μας.

Πάψτε να θεωρείτε ότι η λύση είναι ο πόλεμος και η η ολοκληρωτική καταστροφή της Γάζας. Πάψτε να θεωρείτε ότι η λύσης είναι η εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων στη Γάζα! Είμαστε άνθρωποι σαν εσάς. Θέλουμε τη ζωή όπως και εσείς. Θέλουμε όλα τα δικαιώματά μας όπως και εσείς.

Βρισκόμαστε σε αυτή τη γη μόνο με τη χάρη του Θεού, όχι με τη χάρη οποιουδήποτε ανθρωπίνου όντος. Και θα παραμείνουμε σε αυτήν. Συνειδητοποιείστε το. Μπείτε στον δρόμο που οδηγεί στην πραγματική και σταθερή ασφάλειά σας. Ζούμε όλοι σε μια γη ιερή, δική μας και δική σας. Ας βαδίσουμε στην οδό του Θεού, ας εγκαταλείψουμε μαζί κάθε βία, ας καταφύγουμε στον καλό λόγο, ας ξεκινήσουμε ένα νέο μέλλον και ας χτίσουμε μια νέα γη.

Θεέ μου, δίδαξέ μας τις οδούς σου για να μπορούμε να βαδίσουμε σ’ αυτές.

Μαζί μπορούμε να οικοδομήσουμε την ειρήνη, για την περιοχή μας και για ολόκληρο τον κόσμο.

^{Ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ καὶ ποίησον ἀγαθόν,
ζήτησον εἰρήνην καὶ δίωξον αὐτήν.
Ὀφθαλμοὶ Κυρίου ἐπὶ δικαίους,
καὶ ὦτα αὐτοῦ εἰς δέησιν αὐτῶν.
Ψαλμοί 33:15-16}